Dr. Mustafa Yaşar ŞAHİN Arş. Gör. Özgün PARASIZ Sporda Çocuk Koruma Dr. Mustafa Yaşar ŞAHİN Arş. Gör. Özgün PARASIZ

Sunum İçeriği, Çocuk istismarı nedir? Çocuk istismarı ile ilgili yasal mevzuat. BM Çocuk hakları Sporda Çocuk koruma programı ve önemi Sporda Çocuk koruma programının İngiltere ve İskoçya Masa Tenisi Federasyonları örneği

Çocuk tanımı; BM Çocuk Hakları Sözleşmesi 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu 1.Madde: 18 yaşından küçük her insan çocuk sayılır. BM Çocuk Hakları Sözleşmesi 3. Madde: Daha erken ergin (reşit) olsa bile 18 yaşını doldurmamış kimse çocuk sayılır 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu 6. Madde: Çocuk deyiminden 18 yaşını doldurmamış kişi anlaşılır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu

Daha erken ergin olmak Evlenmek kişiyi ergin yapar. 18 yaşından önce evlenen çocuk ergin sayılır. Ancak Çocuk Koruma Kanununa göre çocuk 18 yaşından önce evlenmiş olsa ve bu nedenle ergin sayılsa bile 18 yaşını doldurmamış her kişi çocuk olarak kabul edilir.

Çocuk İstismarı ve İhmali Çocukların anne – babaları, öğretmenleri, antrenörleri gibi, onlara bakıp gözetmek ve eğitmekle görevli sorumluluk, güç ve güven ilişkisi içinde oldukları kişiler ya da yabancılar tarafından: Bedensel ve/veya psikolojik sağlıklarına zarar verecek, sosyal gelişimlerini engelleyecek şekilde uygulanan tüm fiziksel, duygusal veya cinsel tutumları, ihmali ve ticari amaçlı sömürüyü kapsar.

Çocuğa yönelik kötü muamele; (Child maltreatment) çocuk istismarını ve ihmalini kapsayan genel bir tanımdır.

Dünya Sağlık Örgütü tarafından 4 tip kötü muamele tanımlanmaktadır. Fiziksel İstismar Cinsel İstismar Duygusal İstismar İhmal

Fiziksel İstismar; Çocuğun yaşamına, gelişimine, bedenine veya onuruna zarar veren ya da zarar verme ihtimali olan hareketlerde bulunma ve çocuğun kaza dışı her türlü yaralanmasına sebep olmaktır.

Cinsel İstismar; Çocuğun tam olarak anlayamadığı, onay vermesinin mümkün olamayacağı, toplumun yasalarına, sosyal normlarına aykırı olacak şekilde bir cinsel etkinliğe dahil edilmesidir.

Duygusal İstismar; Ebeveyn, antrenör ya da çocuğa bakan kişinin, reddetme, aşağılama, tehdit etme, suçlama, gibi davranışları ya da sözleriyle çocuğun ruh sağlığını bozacak etkide bulunması ve çocuğun bu nedenle büyüme gelişme ve ruh sağlığı açısından genetik kapasitesine ulaşmasının engellenmesidir.

İhmal Çocuğa bakmakla yükümlü kimselerin; Çocuğun beslenme, barınma, eğitim, korunma, sevilme gibi temel fiziksel ve duygusal gereksinimlerini karşılamada ihmal göstermesidir.

Çocuk istismarı ile ilgili yasal mevzuat

(5237 sayılı Türk Ceza Kanunu) İNSAN TİCARETİ (Madde 80) İŞKENCE  (Madde 94) EZİYET  (Madde 96) TERK  (Madde 97) YARDIM VEYA BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN YERİNE GETİRİLMEMESİ (Madde 98) ÇOCUKLARIN CİNSEL İSTİSMARI  (Madde 103) REŞİT OLMAYANLA CİNSEL İLİŞKİ  (Madde 104) CİNSEL TACİZ  (Madde 105) KİŞİYİ HÜRRİYETİNDEN YOKSUN KILMA  (Madde 109) AYIRIMCILIK   (Madde 122) KİŞİLERİN HUZUR VE SÜKUNUNU BOZMA  (Madde 123) HAYASIZCA HAREKETLER  (Madde 225) MÜSTEHCENLİK  (Madde 226) FUHUŞ   (Madde 227) DİLENCİLİK   (Madde 229) ÇOCUĞUN SOYBAĞINI DEĞİŞTİRME  (Madde 231) KÖTÜ MUAMELE   (Madde 232) AİLE HUKUKUNDAN KAYNAKLANAN YÜKÜMLÜLÜĞÜN İHLÂLİ    (Madde 233) ÇOCUĞUN KAÇIRILMASI VE ALIKONULMASI    (Madde 234)

Çocukların cinsel istismarı (Madde 103) Çocuğu cinsel yönden istismar eden kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Cinsel istismar deyiminden; Onbeş yaşından küçük çocuklara karşı her türlü cinsel davranış cinsel istismar olarak kabul edilerek cezalandırılır (a bendi). Onbeş yaş ve üzerindeki çocuklar için gönüllü olmak durumu söz konusu ise ve şikayet edilmiyorsa ceza uygulamasına gidilmez (b bendi). Onbeş yaşından küçük çocuklara karşı her türlü cinsel davranış cinsel istismar olarak kabul edilerek cezalandırılır (a bendi). Onbeş yaş ve üzerindeki çocuklar için gönüllü olmak durumu söz konusu ise ve şikayet edilmiyorsa ceza uygulamasına gidilmez (b bendi). Vücuda herhangi bir organ ya da cisim sokulması halinde verilen cezanın miktarı artar.

Ceza miktarının artırılmasına neden olabilecek durumlar; ÇOCUKLARIN CİNSEL İSTİSMARI  (Madde 103) (3) Cinsel istismarın üstsoy, ikinci veya üçüncü derecede kan hısmı, üvey baba, evlat edinen, vasi, eğitici, öğretici, bakıcı, sağlık hizmeti veren veya koruma ve gözetim yükümlülüğü bulunan diğer kişiler tarafından ya da hizmet ilişkisinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle veya birden fazla kişi tarafından birlikte gerçekleştirilmesi hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılır. (4) Cinsel istismarın, birinci fıkranın (a) bendindeki çocuklara karşı cebir veya tehdit kullanmak suretiyle gerçekleştirilmesi hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılır.

Reşit olmayanla cinsel ilişki (madde 104): 1) Cebir, tehdit ve hile olmaksızın, 15 yaşını bitirmiş olan çocukla cinsel ilişkide bulunan kişi, şikâyet üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

CİNSEL TACİZ  (Madde 105) (1) Bir kimseyi cinsel amaçlı olarak taciz eden kişi hakkında, mağdurun şikâyeti üzerine, üç aydan iki yıla kadar hapis cezasına veya adlî para cezasına hükmolunur. (2) Bu fiiller; hiyerarşi, hizmet veya eğitim ve öğretim ilişkisinden ya da aile içi ilişkiden kaynaklanan nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle ya da aynı işyerinde çalışmanın sağladığı kolaylıktan yararlanılarak işlendiği takdirde, yukarıdaki fıkraya göre verilecek ceza yarı oranında artırılır. Bu fiil nedeniyle mağdur; işi bırakmak, okuldan (SPORDAN) veya ailesinden ayrılmak zorunda kalmış ise, verilecek ceza bir yıldan az olamaz. Burada doğrudan çocuklara karşı işlenen bir tacizden bahsedilmiyor olsa da çocukla hiyerarşik bir ilişki içindeki (öğretmen,antrenör, işveren, aile bireyi vb.) bir kimsenin cezasının ağırlaştırılacağı ifade edilmektedir.

Müstehcenlik (madde 226): 1) a) Bir çocuğa müstehcen görüntü, yazı veya sözleri içeren ürünleri veren ya da bunların içeriğini gösteren, okuyan, okutan veya dinleten, b) Bunların içeriklerini çocukların girebileceği veya görebileceği yerlerde ya da alenen gösteren, görülebilecek şekilde sergileyen, okuyan, okutan, söyleyen, söyleten, c) Bu ürünleri, içeriğine vakıf olunabilecek şekilde satışa veya kiraya arz eden, d) Bu ürünleri, bunların satışına mahsus alışveriş yerleri dışında, satışa arz eden, satan veya kiraya veren, e) Bu ürünleri, sair mal veya hizmet satışları yanında veya dolayısıyla bedelsiz olarak veren veya dağıtan, f) Bu ürünlerin reklamını yapan, Kişi, altı aydan  iki yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır.

Korunma gereksinimini bildirme BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ Suçu bildirme TCK 278., 279., 280. maddeler Korunma gereksinimini bildirme TCK 98. madde SHÇEK Kanunu 21. madde Çocuk Koruma Kanunu 6. madde

Suçu Bildirim Yükümlülüğü TCK Madde 278 – (1) İşlenmekte olan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişi, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (3) Mağdurun onbeş yaşını bitirmemiş bir çocuk, bedensel veya ruhsal bakımdan özürlü olan ya da hamileliği nedeniyle kendisini savunamayacak durumda bulunan kimse olması hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza, yarı oranında artırılır.

Kamu Görevlisinin Suçu Bildirim Yükümlülüğü TCK  Madde 279 – Kamu adına soruşturma ve kovuşturmayı gerektiren bir suçun işlendiğini göreviyle bağlantılı olarak öğrenip de yetkili makamlara bildirimde bulunmayı ihmal eden veya bu hususta gecikme gösteren kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Sporda Çocuk Koruma Programı

Sporda Çocuk Koruma Programının Önemi ; Toplumların geleceği çocukların bedensel, ruhsal, ahlaki ve fikirsel olarak iyi korunmasına ve geliştirilmesine bağlıdır.

Çocukların, sosyal, zihinsel, fiziksel, ve ahlaki gelişimlerinin en iyi şekilde sağlanması için en önemli unsur ise «SPOR» dur.

Spor; Spor, fiziksel, zihinsel , ruhsal ve toplumsal refahın temel kaynağıdır.

Ancak; Bireyin sosyolojik, psikolojik ve bedensel gelişimi için büyük önem taşıyan spor faaliyetleri, doğası gereği maalesef zaman zaman bir takım istismarların zeminini de oluşturabilmektedir.

Özellikle çocuk ve genç sporcuların gerek eğitimcileri gerekse yöneticileri tarafından isteyerek ya da farkında olmadan ruh sağlıklarını ve gelişimlerini bozabilecek, söz ve davranışlarla sürekli olarak muhatap olabildikleri görülmektedir.

Sporda Çocuk Koruma Farklı insan grupları farklı ihtiyaçlara, isteklere ve farklı özelliklere sahiptirler. Bu nedenle farklı insan gruplarıyla çalışan antrenörlerin de farklı özelliklere farklı bilgilere, farklı yeteneklere ve farklı eğitimlere ihtiyaçları vardır.

Çocuklar ise yetişkinlerden tamamen farklı düşünce ve fiziksel yapıya sahip oldukları için tamamen özel bir gruptur.

Sporda Çocuk Koruma Her çocuğun ayrı yetenekleri ve ayrı zayıf ve güçlü yönleri olmasına rağmen bütün çocuklar kolayca incinebilir ve ufak şeylerden büyük zararlar görebilir. Bu nedenle Sporda çocukların yoğunlukta olduğu her yerde çocuk koruma herkesin sorumluluğundadır.

Çocukların korunması kavramı; Çocuğun fiziksel, sosyal, duygusal, ekonomik, kültürel, ahlaki ve siyasal olmak üzere tüm yönlerden güvenliğinin hukuki zeminde ve uygulamada sağlanması demektir.

Spor eğitiminin doğasında bulunan fiziksel temasalar ve çocukların kendilerine özgü incinebilir hassas yapıları nedeniyle, Çocuklarla çalışan antrenör ve yöneticiler, kötü amaçlı olmadan ya da istemeyerek bile Çocuk istismarı durumlarına neden olabilirler.

Bu nedenlerle Dünyanın gelişmiş ve Sporda Çocuk koruma politikalarını hayata geçirmiş ülkelerinde, Sporda çocuk koruma ile ilgili eğitim ve sertifika almamış hiçbir antrenörün çocuklarla çalışamamalarını sağlayan düzenlemeler bulunmaktadır.

Sporda Çocuk Koruma Programı Kişisel etkileşim ve iletişimin çok sıkı olduğu alanlardan biri olan spor eğitimi içerisinde, duygusal ya da bedensel istismarın önlenebilmesi için yasal düzenlemelere ek olarak disiplinler arası işbirliği ile hazırlanacak bir Çocuk koruma eğitim programı kaçınılmazdır.

Çocuklarla çalışabilecek Antrenörler eğitimenin faydaları nelerdir ? Çocukların spor yaparken ki özel ihtiyaç ve özelliklerini anlamak, İş gücünüzü, çalışabilme yeteneğinizi, ihtiyaçlar doğrultusunda güçlendirmek, Çocukları spordan uzaklaştırmak yerine spora özendirerek, sporu kitlelere yaymak, Çocuklar için ilham verici ve onları motive etmeyi beceren antrenörler yetiştirerek, başarıyı arttırmak

BM Çocuk Hakları Sözleşmesi 20 kasım 1989’da kabul edilen BM Çocuk Hakları Sözleşmesinin 19. maddesi; Çocuğun, bakımıyla sorumlu olan kişilerden gelecek her türlü kötü muameleye karşı korunmasının sözleşmeyi imzalayan devletlerin yükümlülüğünde olması koşulunu getirmiştir.

Madde 31. ; Taraf Devletler çocuğun dinlenme, boş zaman değerlendirme, oynama ve yaşına uygun eğlence (etkinliklerinde) bulunma ve kültürel ve sanatsal yaşama serbestçe katılma hakkını tanırlar. Taraf Devletler, çocuğun kültürel ve sanatsal yaşama tam olarak katılma hakkını saygı duyarak tanırlar ve özendirirler ve çocuklar için, boş zamanı değerlendirmeye, dinlenmeye, sanata ve kültüre ilişkin (etkinlikler) konusunda uygun ve eşit fırsatların sağlanmasını teşvik ederler.

Uluslararası Olimpiyat Komitesi Olimpizmin Temel Prensiplerinin 4. maddesi: Spor yapmak bir insan  hakkıdır. Her birey hiç bir ayırımcılığa muhatap olmaksızın ve karşılıklı anlayışı, arkadaşlık, dayanışma ve fair-play anlayışını içeren  olimpik ruh ile spor yapmak imkânına sahip olmalıdır.

Beden Eğitimi ve Spor Uluslararası Şartı (UNESCO 1978) 1. maddesi; “ her insanın, kişiliğinin gelişmesi için elzem olan, beden eğitimi ve spora ulaşma temel hakkı vardır ”. Aynı Şart’ın 3. maddesi: “beden eğitimi ve spor programları kişilerin ve toplumun gereksinimlerine cevap verecek nitelikte olmalıdır” hükümlerini içermektedir.

1992’de kabul edilmiş olan Avrupa Konseyi Avrupa Şartı’nda; “Hükümetler, insanın gelişmesinde önemli bir unsur olan sporu teşvik niteliğinde, her bireyin spor yapmasına olanak sağlayacak tedbirleri alacaklardır” ibaresi vardır

Avrupa Birliği ülkeleri ve Avusturalya, ABD gibi bir çok gelişmiş ülke, bu yasal dayanaklardan hareketle, Spor yönetimi ile ilgili kamu kuruluşları, spor federasyonları ve spor kulüpleri içerisinde spor da çocuk koruma sistemi oluşturarak antrenör, yönetici gibi spor elemanlarını kapsayan düzenlemeler yapmıştır. Bu noktadan hareketle ülkemizde sporda çocuk korumaya yönelik bir düzenlemenin olmaması büyük bir eksiklik ve sorun olarak gözükmektedir

İskoçya ve İngiltere'de Sporda Çocuk Koruma Örnekleri