Bölüm 15 Refah İktisadı David Begg, Stanley Fischer and Rudiger Dornbusch, Economics, 9th Edition, McGraw-Hill, 2008 PowerPoint presentation by Alex Tackie and Damian Ward 1

Refah İktisadı İktisadın normatif konuları ele alan dalıdır. Amacı ekonominin nasıl işlediğini açıklamak değil, Ne ölçüde iyi işlediğini değerlendirmektir. See the introduction to chapter 15 in the main text. 2

Eşitlik ve Etkinlik Yatay eşitlik Dikey eşitlik Benzer insanların benzer muamale görmesi Dikey eşitlik Doğuştan gelen farklılıkların yol açtığı etkileri hafifletmek için farklı insanların farklı muamele görmesi See Section 15-1 in the main text. 3

Pareto etkinliği Veri bir tüketici tercih seti, kaynaklar ve teknoloji ile, eğer kimsenin durumunu kötüleştirmeden en az bir kişinin durumunu iyileştiren başka bir dağılım mümkün değilse, mevcut dağılım pareto-etkin demektir. See Section 15-1 in the main text. 4

Tam rekabet ve Pareto etkinliği Eğer ekonomideki her piyasa tam rekabetçi serbest bir piyasa ise, ekonominin bütününde ortaya çıkan denge Pareto-etkin olur. Adam Simith’in “Görünmez El” vurgusunda ifade edildiği gibi. See Section 15-2 in the main text. 5

Rekabetçi denge ve Pareto-etkinliği Q1*gibi herhangi bir denge çıktı düzeyinde, son birim film tüketicilere P1* kadar bir ekstra fayda sağlar. Rekabetçi film endüstrisi için arz eğrisi (SS) filmin marjinal maliyetidir. P1*, Q1* ‘in ötesinde, marjinal maliyet ile tüketicilerin sağladığı marjinal fayda arasında bir ayrışma vardır. Dolayısıyla P1*, Q1* noktasına yöneliş, toplumu daha iyi bir duruma getirir. SS D Film Fiyatı P1* See Section 15-2 in the main text, and Figure 15-3. D Q1* Film Adedi 6

Piyasa başarısızlığı (Market failure) Serbest piyasa kaynakların etkin dağılımını sağlayacak şekilde dengeye gelemediğinde ortaya çıkar. Olası nedenler: Eksik rekabet Toplumsal öncelikler (örneğin eşitlik) Dışsallıklar Diğer eksik piyasalar (missing markets) risk, bilgi... Henüz metalaşmamış, piyasası oluşmamış mallar (Future goods: temiz hava gibi) See Section 15-4 in the main text. 7

Dışsallıklar Dışsallık, bir bireyin üretim veya tüketim kararı başkalarının üretim veya tüketimini doğrudan etkilediğinde ortaya çıkar… Piyasa fiyatları aracılığı ile etkilenim bunun dışındadır: Örneğin, bir kimya firması atığını göle boşaltıp, balık tutma olanağını ortadan kaldırıyorsa dışsallık ortaya çıkar. See Section 15-5 in the main text. 8

Dışsallıklar Negatif dışsallık: Termik santralden kaynaklanan sera gazı emisyonu Pozitif dışsallık: Temel eğitim sadece o eğitimi alan için değil içinde yaşadığı toplum için de faydalıdır.

Üretimde dışsallık D P MPC D Q MPC firmanın üretim için DD bir ürünün talep eğrisi olsun (marjinal sosyal faydayı temsil ettiği şeklinde yorumlayabiliriz) D Price MPC firmanın üretim için katlandığı marjinal özel maliyet olsun (basitlik için sabit kabul edilmekte). P See Figure 15-5 in the main text. MPC D Piyasa, fiyatın P ve miktarın Q olarak belirlendiği, MPC = DD eşitliği sağlandığında dengeye gelir. Q Quantity 10

Üretimde dışsallık MSC MPC Q* Q Eğer firma kirliliiğe yol açıyorsa, topluma marjinal sosyal maliyet (MSC) kadar bir maliyet yükler. Quantity Price DD (MSB) MPC Q Q* Bu yüzden sosyal optimum, DD(MSB)=MSC eşitliğinin sağlandığı Q*’da gerçekleşir. Toplum için piyasa başarısızlığından kaynaklanan genel refah kaybı Q* ve Q arasında, MPC’yi aşan MSC ile temsil edilir. See Figure 15-5 in the main text. 11

Tüketimde dışsallık Örneğin, komşular bakımlı bir bahçeden fayda sağlayabilir. Q MPC, MSC Tüketim dışsalllığının bir sonucu olarak MSB>MPB ‘dir ve serbest piyasa dengesi Q miktarını sağlar. MSB Q' Sosyal optimum ise MSB = MSC eşitliğinin sağlandığı Q' dır. Price Kahverengi alan refah kaybını gösterir. See Section 15-5 in the main text, and Figure 15-6. DD(MPB) Quantity 12

Sera gazları This Figure is based upon the data presented in Box 15-3 in the main text entitled "Atmosphere of pollution". In the animated version, it will appear series by series. The first series shows emission levels as at 1990, expressed as an index based on 1990 = 100. (But draw to your students' attention the fact that the USA level of emission is way beyond that of other countries. The second series shows the relative change between 1990 and 1995, with emissions increasing in Japan, USA and Italy. The third series then shows the targets agreed for 2012 under the Kyoto Protocol 1997. This shows that progress has been rather mixed! Some issues are raised in the main text box that can be discussed with your students here. 13

İklim değişikliği

Kyoto Protokolü 1997’de yürürlüğe girdi 2006’ya kadar 169 ülke imzaladı ABD imzalamadı Türkiye 2009’daki onayı ile son imzacılar arasında yer aldı 1990’a göre, 2012’ye kadar salınımın %5 daha az olması hedeflendi. Karbon ticareti dahil olmak üzere birçok mekanizma yürürlükte.

Kyoto Protokolü sonrası Kyoto Protokolü 2012 sonunda yürürlükten kalkacak Yeni protokol için bir dizi uluslararası görüşmeler yapıldı Kopenhag 2009;Durban 2011 iklim zirveleri Durban 2011 zirvesi Ülkeler 2015’e kadar planlarını oluşturup, 2020’den itibaren yürürlüğe koymayı taahhüt etmiştir.

Değer mi? Çin ve diğer gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler daha iyi bir gelecek için bugün kısıntıya gitmeli mi? Stern’in değerlendirmesine göre, karbon salınımını azaltmak küresel yıllık GSYH’nin sadece %1’ine mal olacaktır. Eğer önlem alınmazsa, çok yakın bir gelecekte iklim değişikliğine bağlı afetlerin küresel ekonomiye yıllık maliyetinin küresel GSYH’nin %20’sine kadar ulaşabileceği öngörülmektedir. http://en.wikipedia.org/wiki/Stern_Review