ÇALIŞMA PROGRAMI ÇALIŞTAY 2009–2 TÜBİTAK-BİDEB Y.İ.B.O. ÖĞRETMENLERİ (FEN VE TEKNOLOJİ, FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ VE MATEMATİK) PROJE DANIŞMANLIĞI EĞİTİMİ ÇALIŞMA PROGRAMI ÇALIŞTAY 2009–2 23–30 HAZİRAN 2009

Proje Adı BİYOTEKNOLOJİ VE GENETİK MÜHENDİSLİĞİ İLE İLGİLİ BAZI KAVRAMLARIN ANLAŞILMA DÜZEYİ

Proje Grubu ADAPTASYON PROJE GRUBU ÜYELERİ Hacer YİĞİT Yavuz ÇİÇEK İbrahim EKER

PROJE DANIŞMANLARI Prof. Dr. Yavuz BEYATLI Prof. Dr. Nusret AYYILDIZ

PROJENİN AMACI 21. yüzyılda en çok sözü edilecek ve gündelik hayatımızda en fazla karşılaşacağımız bilim alanı biyoteknoloji ve genetik mühendisliği olacaktır. Bu nedenle konuyu öğreten ve öğrenenlerin bilinçlendirilmesi, bu bilim alanı ile ilgili ve sıkça kullanılan terimleri doğru anlaması ile mümkün olacaktır.

PROJENİN AMACI Projede bu bilim dallarına ait bazı kavramların ne derecede anlaşıldığını araştırarak; toplumun bilinçlendirilmesi ve bu kavramların doğru anlaşılmasını sağlamak amaçlanmıştır.

GİRİŞ Biyoloji canlıları inceleyen bir bilim dalıdır. Günümüzde, biyoloji biliminin alt dallarından olan biyoteknoloji ve genetik mühendisliği giderek önem kazanmıştır.

GİRİŞ Yazılı - görsel basında ve eğitim programlarında bu kavramlar sıklıkla kullanılmaktadır.

Uygulamaları Arasında; İnsan sağlığına yönelik olarak proteinlerin üretilmesi Bazı hormon, antikor, vitamin ve antibiyotik üretilmesi Çok zor şartlara sahip çevrelerde (sıcak, kurak, tuzlu v.b.) yaşayan organizmaların enzimlerini ve biyomoleküllerini saflaştırarak bunların sanayide kullanılması

Yeni sebze ve meyve üretimi İnsandaki zararlı genlerin uzaklaştırılması Aşı, pestisit, tıbbi bitki üretimi bulunmaktadır

ARAŞTIRILAN KAVRAMLAR

GEN

NANOTEKNOLOJİ

DNA

KLONLAMA

KÖK HÜCRE

GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMA

MUTASYON

DOMİNANT GEN

Seçilmiş olan bu terimler hakkındaki düşünceler araştırılarak, anlama düzeylerini belirlemek üzere 30 Fen ve Teknoloji öğretmeni ile öğretmenler dışında, çeşitli eğitim düzeylerine sahip 30 kişiye bu kavramlarla ilgili sorular yöneltildi. Ankette 8 bilimsel kavram ile her kavrama ait 3 soru soruldu.

Anketimize katılanlara Kavramların tanımı, Nereden öğrenildiği, Hangi bilim alanı ile ilgili olduğu, Soruları yöneltildi.

SONUÇLAR VE TARTIŞMA

GEN Gen kavramının öğretmenlerin %93’ü tarafından doğru anlaşıldığı belirlenmiştir.

GEN Bu grafiğe göre; ankete katılanların %40’nın doğru, %40’nın ise yanlış öğrendiği ve % 20’sinin konu hakkında bilgisi olmadığı anlaşılmıştır.

NANOTEKNOLOJİ Nanoteknoloji kavramının öğretmenlerin yarısı tarafından (%50) anlaşıldığı, yarısı tarafından (%50) anlaşılmadığı veya kavram hakkında bilgisi olmadığı sonucuna varılmıştır.

NANOTEKNOLOJİ Nanoteknoloji kavramının çeşitli meslek grupları arasında %33 ‘ü tarafından anlaşıldığı %67 ‘si tarafından anlaşılmadığı sonucuna varılmıştır.

DNA DNA kavramının öğretmenlerin büyük çoğunluğu (% 97) tarafından anlaşıldığı sonucuna varılmıştır.

DNA DNA kavramının çeşitli meslek grupları arasından %43 ‘ü tarafından anlaşıldığı %57 ‘si tarafından anlaşılmadığı sonucuna varılmıştır

KLONLAMA Klonlama kavramının öğretmenlerin büyük çoğunluğu (% 93) tarafından anlaşıldığı sonucuna varılmıştır.

KLONLAMA Klonlama kavramının çeşitli meslek grupları arasından %73 ‘ü tarafından anlaşıldığı %27 ‘si tarafından anlaşılmadığı sonucuna varılmıştır.

KÖK HÜCRE Kök hücre kavramının öğretmenlerin büyük çoğunluğu (% 90) tarafından anlaşıldığı sonucuna varılmıştır.

KÖK HÜCRE Kök hücre kavramının çeşitli meslek grupları arasından %34 ‘ü tarafından anlaşıldığı %66 ‘sı tarafından anlaşılmadığı sonucuna varılmıştır.

GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMA Genetiği değiştirilmiş organizma kavramının öğretmenlerin büyük çoğunluğu (% 90) tarafından anlaşıldığı sonucuna varılmıştır.

GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMA Genetiği değiştirilmiş organizma kavramının çeşitli meslek grupları arasından %60’ı tarafından anlaşıldığı %40’ı tarafından anlaşılmadığı sonucuna varılmıştır.

MUTASYON Mutasyon kavramının öğretmenlerin tamamını tarafından(% 100) anlaşıldığı sonucuna varılmıştır.

MUTASYON Mutasyon kavramının çeşitli meslek grupları arasından %40’ı tarafından anlaşıldığı %60’ı tarafından anlaşılmadığı sonucuna varılmıştır.

DOMİNANT GEN Dominant gen kavramının öğretmenlerin tamamını tarafından(% 100) anlaşıldığı sonucuna varılmıştır.

DOMİNANT GEN Dominant gen kavramının çeşitli meslek grupları arasından %67’si tarafından anlaşıldığı, %33’ü tarafından anlaşılmadığı sonucuna varılmıştır.

Yapılan anket sonucunda; kavramların Fen ve Teknoloji öğretmenleri tarafından doğru olarak anlaşılma düzeylerinin genel olarak %90 ile %100 arasında olduğu görüldü. Yalnızca “Nanoteknoloji” kavramının %50 oranla doğru anlaşıldığı tespit edildi.

Aynı anket, diğer meslek gruplarından kişilere uygulandığında ise kavramların doğru olarak anlaşılma düzeyinin %33 ile %73 arasında değiştiği görüldü. Her iki grupta da en az anlaşılan kavramın “Nanoteknoloji” olduğu belirlendi.

Bilinmeyen kavramların anlaşılma düzeylerinin artırılabilmesi için; erken dönemde görsel, işitsel ve diğer duyulara hitap edilecek şekilde eğitim öğretim tekniğinin kullanılması gerektiği sonucuna varıldı.

Bu çalıştayı düzenleyen Prof. Dr Bu çalıştayı düzenleyen Prof. Dr. Mehmet AY’a ve çalışma arkadaşlarına, proje çalışmalarımızda yardımlarını esirgemeyen Prof. Dr. Yavuz BEYATLI ve Prof. Dr Nusret AYYILDIZ’a teşekkür ederiz.

KAYNAKLAR 1. Demirtaş. M., (2005), 2000’li Yılların Bilimi: Biyoteknoloji, http://www.egitimportali.com/koseyazisi.php?yazi_no=181 2. Temizkan, G., (2009), Genetik Mühendisliği http://tr.wikipedia.org/wiki/Genetik_m%C3%BChendisli%C4%9Fi#Kaynak.C3.A7a 3.(http://www.fenokulu.net/portal/Sayfa.php?Git=KonuKategorileri&Sayfa=KonuBaslikListesi&baslikid=48&KonuID=236) 4. Karol, S., Suludere, Z., Ayvalı, C., (2007), Biyoloji Terimleri Sözlüğü, TDK Yayınları Ankara, Nu 699, 1067 sayfa. 5. Arons, A. (1981). Thinking, reasoning and understanding in introductory physics courses. Physics Teacher, 166-172.