İNSANLARDA ÜREME , BÜYÜME VE GELİŞME Canlıların kendilerine benzer yeni bireyler meydana getirmesine üreme denir. tüm canlılar üreme yaparlar. canlının yaşamı için gerekli değildir. canlılar üremeyle ,türün kalıtsal bilgilerini sonraki nesillere aktarır. gelişmiş yapılı canlılarda ,üreme için kullanılan organlara ÜREME SİSTEMİ denir.

insanda ,üreme organlarının yapı ve özellikleri , cinsiyete bağlı olarak farklılık gösterir. erkek ve dişi bireyde ,erkek ve dişi üreme organları üreme hücrelerini üreterek ,döllenme ve yeni bireylerin oluşmasına imkan sağlar.

dişi üreme organlarının hepsi vücut içinde yer alır. 1- DİŞİ ÜREME SİSTEMİ: dişi üreme sisteminin temel görevi,yumurta üretmek ve yavrunun gelişmesine ortam hazırlamaktır. dişi üreme organlarının hepsi vücut içinde yer alır. dişilerde üreme sistemi ; yumurtalık yumurta kanalı döl yatağı döl yolu (vajina) Organlarından oluşur. Döl yatağı Yumurta kanalı Döl yolu

Dişi Üreme Organları Dişi üreme sisteminde bulunan organlar ve bu organların görevleri aşağıda verilmiştir. Yumurtalık: Yumurtanın üretildiği organdır. Yumurta Kanalı: Yumurtayı yumurtalıktan döl yatağına taşır. Döllenme olayının gerçekleştiği yerdir. Döllenmiş yumurtanın gelişimi burada başlar.

Döl Yatağı: Embriyonun tutunduğu ve gelişerek yavruyu (bebeği) oluşturduğu bölümdür. Döl Yolu: Spermlerin döl yatağına iletilmesini sağlayan yer olup, gelişen yavrunun veya döllenmiş yumurtanın dış ortama bırakılmasını sağlar. Bir dişi bireyde iki tane yumurtalık bulunur ve yumurtalıklarda her ay bir yumurta üretilir.

not

erkek üreme organlarının temel görevi sperm üretmektir. 2-ERKEK ÜREME SİSTEMİ erkek üreme organlarının temel görevi sperm üretmektir. erkek üreme organlarının bir kısmı vücut dışında ve bir bölümü de vücut içindedir. vücut içinde bulunan organlar ,erkek üreme hücrelerinin üretilmesinde görev yaparlar. erkek üreme sistemi : testis sperm kanalı salgı bezleri eşey organı (penis) Organlarından oluşur.

Erkek Üreme Organları Erkek üreme sisteminde bulunan organlar ve bu organların görevleri aşağıda verilmiştir; Testisler: Spermlerin üretildiği organdır. Sperm Kanalı: Spermleri testisten eşey organına taşır. Eşey Organı: Spermlerin ve idrarın vücuttan dışarı atılmasını sağlar.

Salgı Bezleri: Spermlerin dışarı atılmasını sağlayan sıvıyı salgılar. Bir erkek de iki tane testis bulunur. Bunlar vücut dışına doğru uzanmış keseler içinde yer alır. Salgı bezlerinin ürettiği salgı, spermlerin vücut dışına atılmasında ve spermlerin hareketinin sağlanmasında görevlidir.

ÜREME HÜCRELERİNİN ÖZELLİKLERİ

Dişi üreme hücresi Dişi üreme hücresi yumurta olarak adlandırı- lır.Yumurta sperme göre- de daha büyük ve daha hareketsizdir. Ayrıca daha fazla sitoplazma ve besin bulunur. Hücre zarı,stop- lazma ve çekirdekten olu- şur.

Erkek üreme hücresi Erkek üreme hücresine sperm adı verilir. Sperm Baş,gövde ve kuyruktan oluşur. Küçük ve hareketli- dir. Baş kısmı hücre zarı ,sitoplazma ve çekirdekten oluşur.

DÖLLENME(İLK ADIM) Sperm hücresi ile yumurta hücresinin birleşmesine döllenme denir. Bu iki hücrenin birleşmesiyle oluşan yapıya zigot denir. zigotta 46 kromozom bulunur. Zigotun gelişmesi sonucu embriyo oluşur. Embriyo döl yatağının içine girer ve gelişimini sürdürür.

Yumurtanın Döllenme Süreci

Xz<x<x< <zx<zx<zx Z<x<zxz< Z<xz<xz< Z<xz<x<z f

Canlı vücudundaki hücre ve özellik sayısının artmasına GELİŞME denir. GELİŞME OLAYI: Canlı vücudundaki hücre ve özellik sayısının artmasına GELİŞME denir. zigotun gelişmesi ile ,belli bir süre sonra oluşan hücre topluluğuna EMBRİYO denir embriyo döl yatağına bağlanarak ,gebelik sürecinin başlamasını sağlar. embriyo ilk iki aydan sonra FETÜS denilen canlı yapısının oluşmasını sağlar. zigotun oluşmasından yaklaşık 40 hafta sonra yavru dünyaya gelir.

hücresel farklılaşmalar sonucu ,canlının DOKU ve ORGANLARI gelişir. embriyonun hücreleri bölünmeyle oluştuğu için ,aynı sayıda kromozom taşır. kromozomlarda bulunan genetik bilgi ,embriyo gelişiminin belirli evrelerinde farklılaşmaları sağlar. hücresel farklılaşmalar sonucu ,canlının DOKU ve ORGANLARI gelişir. ilk iki ayda ,embriyonun sistem ve bazı organları farklılaşarak şekillenir.

Embriyo gelişmesini sürdürürken ,etrafında sıvı dolu bir kese ve PLASENTA oluşur. embriyo çevresindeki sıvı dolu kese embriyonun hareket etmesini ,sabit sıcaklıkta tutulmasını ve dış etkilerden korunmasını sağlar Annenin kan damarlarıyla ,yavrunun göbeğindeki damarlar arasındaki bağlantıyı sağlayan yapıya PLASENTA denir.

plasenta içinde ,anne kanı ile yavrunun kanı birbirine karışmaz. Plasenta ;yavrunun anneden besin ,oksijen,antikor gibi maddeleri almasını sağlar. artık madde ve karbondioksit gibi maddelerin de uzaklaştırılmasını sağlar. plasenta içinde ,anne kanı ile yavrunun kanı birbirine karışmaz. sadece besin ,oksijen,karbondioksit,artık ve antikor gibi maddelerin kontrollü olarak geçmesini sağlar.

insanın büyüme ve gelişmesi ; doğumdan sonra şu evreleri kapsar: İNSANDA GELİŞME DÖNEMLERİ : Vücudumuzdaki hücre sayısının ,boy ve kütlenin artması olayına BÜYÜME denir. insanın büyüme ve gelişmesi ; doğumdan sonra şu evreleri kapsar: 1- BEBEKLİK DÖNEMİ 2-ÇOCUKLUK DÖNEMİ 3-ERGENLİK DÖNEMİ 4-YETİŞKİNLİK DÖNEMİ 5-YAŞLILIK DÖNEMİ

BEBEKLİK DÖNEMİ: insanın en küçük olduğu dönemdir.birey bakıcısı olan yetişkine bağımlıdır. bu dönemde birey kaslarını kontrol etmeyi öğrenir. vücudunu kontrol etmeyi öğrenir. emeklemeyi, yürümeyi, el ile ayaklarını kullanmayı ve bazı sözcükler söylemeyi öğrenir.

ÇOCUKLUK DÖNEMİ; bu dönemde birey konuşmayı Yemek yemeyi, giyinip soyunmayı, el becerilerini geliştirmeyi öğrenir. grup arkadaşları ile oyun oynamayı, resim yapmayı, masal anlatmayı sever. her şeye karşı meraklıdır. birey okula başlar. çevresine duyarlılığı artar.

ERGENLİK DÖNEMİ: Vücudun büyümesi ve farklılaşması hızlanır. cinsiyete özgü olan yapılar belirginleşir. eşey organları eşey hücrelerini oluşturmaya başlar.

YETİŞKİNLİK DÖNEMİ: Yüksek okul okuma ,meslek ve iş seçimi,evlenme bu dönemde olur. bu dönemde birey sosyal roller üstlenir. belli bir statüsü bulunur. kişiliği oturmuştur. çocukları varsa onlarla ilgilenir.

vücuttaki metabolizma yavaşlamıştır. hastalanma daha sık görülür. YAŞLILIK DÖNEMİ: Yaşamın son dönemidir. vücuttaki metabolizma yavaşlamıştır. hastalanma daha sık görülür. kişi daha çabuk yorulur. bir işle uğraşır ve toplumla etkileşirse ,bu dönemi sağlıklı geçirebilir. çocukları ve torunlarıyla birlikte olmaktan hoşlanır.

ERGENLİK DÖNEMİNDE GÖRÜLEN DEĞİŞİKLİKLER: Çocukluktan gençliğe geçişi sağlayan döneme denir. birey bu dönemde üreme potansiyeli kazanır. sakalın ,bıyığın çıkması ,sesin kalınlaşması,kasların gelişmesi ve kalçanın genişlemesi bu dönemin bazı özelliklerindendir. bu dönemde eşey hormonları salgılanmaya başlar. böylece vücutta bazı fiziksel ve duygusal değişmeler oluşur.

ergenlik döneminin geçirilmesiyle ,bireyler gençliğe adım atar. ergenlik döneminde vücutta oluşabilecek tüm fiziksel ve ruhsal değişmeleri çevre şartları,beslenme şekli,hastalıklar,kalıtım,arkadaş ortamı ve aile gibi faktörler etkiler. ergenlik çağı 12-21 yaşları arasında görülür. ergenlik çağı kız çocuklarda erkeklere göre biraz daha önce başlayıp,önce biter.

erkek ve kızların ergenlik döneminde gerçekleşen ortak değişmeler şunlardır: >vücut ağırlığı ve hacmi artar. >boyları uzar ve vücut organları gelişir. >kaslar ve vücut organları gelişir. bazı vücut bölgelerinde kıllanma olur. >ter salgısı artar ve deride yağlanma görülür. >yüzde sivilceler çıkabilir.

erkeklerin ergenlik döneminde gerçekleşen ,özgün değişmeler şunlardır. >üreme organları sperm üretmeye başlar. >kaslar kızlara göre daha fazla gelişir. >gırtlak gelişir ve konuşma sesi kalınlaşır. >derileri kızlara göre daha kalındır. >bıyık ve sakal oluşumu başlar.

kızların ergenlik döneminde gerçekleşen,özgün değişmeler şunlardır. >üreme organları gelişir ve ayda bir yumurta üretimi yapılır. >adet görme süreci başlar >kalçada yağ dokusu birikerek genişler. >göğüsler genişleyip,belirginleşir. >derileri erkeklere göre daha ince kalır. >konuşma sesi değişir.