Hazırlayan: Uzm. Feray ÇAĞLAR ÇİLEK FUNGAL HASTALIKLARI Hazırlayan: Uzm. Feray ÇAĞLAR Mart, 2015

Çilek hastalıkları; Kök-gövde Yaprak Meyve hastalıkları Çilek, bitkisi otsu ve yüzlek köklü, meyveleri oldukça ince bir koruyucu tabakaya ve çok yumuşak nitelikte narin bir ete sahip meyve türüdür. Tüm bu özellikler, çilek bitkisini ve meyvelerini birçok hastalık için açık ve kolay hedef haline getirmektedir. Çilek hastalıkları; Kök-gövde Yaprak Meyve hastalıkları Meyve çürüklük etmenleri Meyvede leke oluşturan etmenler Hasat sonrası çürüklük etmenleri

Meyve çürüklük etmenleri Aspergillus niger  Mucor mucedo M. hiematis  M. hiemalis f. sylvaticus  M. piriformis  Penicillium aurantiogriseum P. expansum P. glabrum  P. Purpurogenum Meyvede leke oluşturan etmenler Fusarium sambucinum  Penicillium purpurogenum  Sclerotium rolfsii  Hasat sonrası çürüklük etmenleri Botrytis cinerea  Mucor mucedo

Aspergillus niger (Siyah Küf Hastalığı) Yaralanmış ya da zayıf meyvelerde uygun olmayan koşullarda hastalık görülebilir. Hastalık belirtisi hastalık sporlarının varlığından kaynaklanmakta ve etkilenen meyveler üzerinde fungusun siyah spor ve spor taşıyıcılarını görmek mümkündür.

İnfeksiyon meyvelerde içeri doğru ilerler ve fungal etmenin ürettiği bazı enzimler meyveleri yumuşatabilir ve meyvelerde akıntılara sebep olabilir. 

Phytophthora cactorum Kırmızı Kök Çürüklüğü(Meşinimsi çürüklük) Hastalık etmeni çilek bitkisinin kök, gövde, stolon ve meyvelerini hastalandırmaktadır. Olgunlaşmamış meyveler üzerinde sert ve koyu kahverengi lekeler görülmektedir. Meyvelerin iç ve dış kısımları yapısal olarak koyu ve derimsi bir yapıya dönüşür. Olgun meyveler ise yumuşak ve mat leylak ya da pembe bir renk alır veya normal rengini koruyabilir.

Meyveler kesilerek açıldığında, çoğunlukla keskin ve acı bir koku etrafa yayılır. Meyvenin tadı ise tamamen acıya dönmektedir Meyvelerin iletim demeti sistemleri ise koyu bir renk almıştır. Koşullar hastalık etmeni için uygun ise infekteli meyveler üzerinde beyaz pamuksu bir gelişme görülür.

Mucor spp. Mucor Çürüklüğü ve Rhizopus stolonifer Rhizopus Kök Çürüklüğü Hastalık etmenlerinin belirtileri birbirine çok benzer. Çilek gibi birçok bitkide çok yaygın, depo ve taşıma sırasında ortaya çıkabilen tahripkar hastalık etmenleridir. İnfektelenen meyvelerin renkleri ilk önce değişmeden kalır. Daha sonra ise meyve rengi açık kahverengiye dönmektedir.

Meyveler yumuşak ve çok sulu olur ve zamanla meyvenin genelinde akıntı olacak şekilde bir akıntı meydana gelir. Çürümüş meyveler ve özellikle paketlenmiş meyveler üzerinde siyah spor üreten yapıları içeren pamuksu bir tabaka oluşur. Hastalık etmenleri sadece yaralanmış ve zararlanmış bitkileri infekte etmektedir.

Botrytis cinerea Kurşuni küf çürüklüğü Hastalığın belirtileri yeşil meyvelerde, ilk önce kahverengi lekeler olarak görülmeye başlar. Meyvenin toprak ya da organik materyale değdiği noktadan başlar. Bu temas noktasında önce açık kahverengi bir leke belirmektedir. Lekenin oluştuğu bölge yumuşamakta ve parmakla dokunulduğunda meyve etinden kolayca ayrılmaktadır. Daha sonra bu leke genişleyerek tüm meyveyi kaplamaktadır.

Hastalıktan etkilenen alanlar tozlu gri bir fungal gelişme ile kaplanır ve milyonlarca gri renkli spor nemli ve sisli havalarda üretilir. Yüksek nem koşullarında meyveler, pamuksu beyaz fungal gelişme ile kaplanabilir. Tamamen çürüyen meyveler genel biçimini korumakta, fakat sert ve kuru olarak kalırlar. Meyveler nemli olarak depolanırsa hastalık etmeni meyveleri depolarda da hastalandırmaktadır.

Olgunlaşmamış meyvede kurşuni küf

Olgunlaşmış meyvede kurşuni küf

Rhizopus kök çürüklüğü (sol) ve Kurşuni küf (sağ) hasat sonrası Kurşuni küf ve Rhizopus kök çürüklüğü Rhizopus kök çürüklüğü (sol) ve Kurşuni küf (sağ) hasat sonrası

Colletotrichum spp. Antraknoz Colletotrichum acutatum J.H.Sim.  Colletotrichum dematium (Pers.) Grove   Colletotrichum gloeosporioides (P.).&Sacc. in Penz. = Colletotrichum fragariae A.N.Brooks

Meyveler üzerinde yuvarlak, sert ve çökük lekeler şeklinde kendini gösterir. Lekeler başlangıçta koyu renkli ve zamanla siyaha dönmektedir. Bu lekeler genişler ve tüm meyveyi sarar. Hastalık şiddetli olduğu zamanlar yeşil meyvelerde hastalıktan etkilenebilir. 

Colletotrichum acutatum’un olgunlaşmış çilek meyvelerinde oluşturduğu sert, çökük alanlar

Mycosphaerella fragariae Çilek yaprak lekesi hastalığı Hastalık, yaprak lekesi şeklinde görülür. Ancak, taç ve çanak yapraklarda, stolonlarda ve meyve sapları üzerinde de lekelere rastlanmaktadır. Hasta olmuş meyveler üzerinde yüzeysel siyah lekeler ortaya çıkar.

Hastalıklı doku, kahverengimsi siyah renkte, sert ve derimsi haldedir. Meyvede çürüme ve üründe kayıp olmamasına rağmen, kalite düşer. Ülkemizde çilek üretilen tüm alanlarda görülmektedir.

Sphaerotheca macularis f. sp. fragariae Külleme Hastalık, çileklerde yaprak sapları, çiçek demetleri, çiçekler ve meyvelerde zararlara yol açar. Etmen meyve yüzeyinde beyaz bir tabaka oluşturabilir. Meyveler sertleşir ve olgunlaşma normal değildir.

Şiddetli hastalıklarda verim üzerindeki etkisi önemli boyutlardadır Şiddetli hastalıklarda verim üzerindeki etkisi önemli boyutlardadır. Ürün kayıplarına yaprak ve meyve hastalıkları yol açmaktadır. Hastalıklı meyvelerin raf ömrü kısalmakta, kaliteleri azalmakta, kısa sürede kurumaktadırlar. Ülkemizde çilek üretilen tüm alanlarda rastlanmaktadır.

Phomopsis obscurans Phomopsis yumuşak çürüklüğü Olgunlaşmakta olan veya tamamen olgunlaşmış meyveleri etkiler. Hastalığın erken dönemlerinde çürüklük; genellikle yuvarlak açık pembe, meyvenin yüzeyi suya batırılmış gibi parlak lezyonlardan oluşmaktadır. İleriki dönemlerde lezyonların ortası açık kahverengi ve koyu kahverengiye döner ve merkeze doğru sertleşir.

TEŞEKKÜRLER