KIRMA-ELEME TESİSLERİNDE ÇEVRE SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ TÇMB – AGÜB – KİSAD 3 Haziran 2009, Ankara

TÜRKİYE’DE ÇİMENTO SEKTÖRÜ Türkiye’de halen; - 45 entegre, - 17 öğütme-paketleme olmak üzere Toplam 62 tesiste üretim yapılmaktadır. GSMH içindeki payı %1 civarında olan sektör, 14.000 kişiye istihdam olanağı sağlamakta, diğer hizmet sektörleriyle birlikte bu sayı 25.000 civarına ulaşmaktadır.

Kapasite,Üretim ve Satış / Milyon ton 57 milyon ton Klinker üretim kapasitesi ve 94 milyon ton Çimento öğütme kapasitesine karşılık 2008 yılında ; Klinker Üretimi 47.0 Klinker İhracatı 2.4 Çimento Üretimi 54.0 Çimento Tüketimi 42.0 Çimento İhracatı 11.9 Olarak gerçekleşmiştir. Bu rakamlarla Türkiye Üretimde Dünya’da 12. ve İhracatta 3., Avrupa’da üretim ve ihracatta 1. durumdadır.

Türkiye ve Dünyada Agrega Sektörü • Dünya genelinde yapılan maden üretiminin ~% 58’lik bölümünü agrega üretimi oluşturur (UEPG verileri), • Türkiye’ de yapılan maden üretiminin ~% 66’ sı agrega üretimidir, • Pazar değeri petrol, doğalgaz ve kömürden sonra 4. sırada yer alır, • Dünyada agrega üretimi ~7 ton/kişi iken, Türkiye’de bu rakam ~4 ton/kişidir, • Çalışan işletme sayısı ~770, • Türkiye’ de yıllık agrega üretimi ~300 milyon ton, • Yıllık üretimin % 35’lik bölümü asfalt ve dolgu agregası olarak kullanılırken, % 65’lik bölümü ise hazır beton sektöründe kullanılmaktadır.

DÜNYA’DA VE TÜRKİYE’DE KİREÇ SEKTÖRÜ Türkiye’de halen; - 40 sanayi tesisi, - Soda, Şeker, bazı Demir Çelik tesislerinde kendi ihtiyacı için üretenler - Mevzuata uygun olmayan “70-100 Çalı ve yamaç tipi Ocak” olmak üzere Toplam 140 tesiste üretim yapılmaktadır.

Kapasite,Üretim ve Satış / Bin ton 5 milyon ton KİREÇ üretim kapasitesine karşılık 2008 yılında ; Sönmemiş Kireç 3.359 Kendi ihtiyacı için üretenler 1.250 Sanayi üretimi 1.189 İnşaat 850 Kireç İhracatı 70 Olarak gerçekleşmiştir. Bu rakamlarla Türkiye Üretimde Dünya 5.si durumdadır.

Kırma-Eleme Tesisleri Agrega üretimi Kireç hammaddesi üretimi Endüstriyel hammadde üretimi Alçıtaşı Demir cevheri Feldspat vb. Üretimler Özel Sektör ve Kamu tarafından yapılmaktadır.

HAMMADDE ÜRETİM İZİNİ VERİLEN KAMU KURULUŞLARI (MIGEM, 2007) KURUMLAR VERİLEN HAMMADDE ÜRETİM İZİN BELGESİ KGM 1417 KÖY HİZMETLERİ 47 TCDD 36 DLH 17 DSİ 712 BELEDİYELER 225 ÖZEL İDARE 113 ASKİ 1 ETİ MADEN 3 EÜAŞ 5 DİĞERLERİ 138 GENEL TOPLAM 2714

Kırma-eleme tesisleri Toz Emisyon kaynakları • Besleme • Kırma • Eleme • Konveyör bantlar

Daha etkin toz emisyonu kontrolü için; Tesisteki her bir ünitenin (bunker, kırıcılar, elekler, bantlar) ayrı ayrı kapatılması Kapatılan ünitelere toz indirgeme sistemi Kaynak: European Aggregates Association

Yurtdışı Uygulamalar- İngiltere İngiltere Çevre Gıda ve Kırsal Alanlar Departmanı Ocaklar için Kılavuz Doküman Kaynak: Secretary of State's Guidance for Quarry Processes, 2004

Yurtdışı Uygulamalar- Almanya Almanya Hava Kalitesi Kontrolü Teknik Kılavuz- TA LUFT Katı maddeler ile Yükleme Yapma, Depolama ve Çalışma Sırasında Oluşan Toz Emisyonları

ÜNİTELERİN TOZ İNDİRGEME AMAÇLI KAPATILMASI İlgili parametreler; Tesisin bulunduğu bölgenin jeolojik yapısı, Tesisin bulunduğu alanın fiziki durumu, Tesiste bulunan makina ekipmanların yerleşimi, Tesisin genel yerleşim planı

Komple kapatmanın olumsuzlukları Toz ve egsoz gazına bağlı potansiyel sorunlar Etkisiz ilave önlem ve maliyet Bakım-Onarım güçlükleri

Toz Emisyonu Toz İndirgeme Sistemleri Öncesi Toz İndirgeme Sistemleri Sonrası Kapatmalar Yapılmadan Öncesi Kapatmalar Yapıldıktan Sonrası

Örnek Kırma Eleme Tesisleri Ünite Bazında Kapatma Yapılmadan Önce Ünite Bazında Kapatma Yapıldıktan Sonra

Örnek Kırma Eleme Tesisleri

Sonuçlar Avrupa ülkelerinde de kullanılan Ünite bazlı kapatma ve toz indirgeme sistemleri; Toz emisyonu kontrolünde etkili ve yeterlidir, Görüntü disiplinini sağlamaktadır.

Öneriler Kırma-eleme yapılan Özel ve Kamu’ya ait tüm madencilik faaliyetlerinde uygulanmalıdır Mevcut tesisler geçiş süreci; Kritik lokasyonlar için en az 5 yıl Diğer tesisler için 10 yıl, olmalıdır Idare’ce izleme ve denetim mutlaka yapılmalıdır.