GÜVENLİ ANNELİK Bugün sizlerle çocuk sahibi olmak isteyen her kadının gebelik, doğum ve lohusalık dönemlerinde yaşadığı süreçleri gözden geçireceğiz.

GÜVENLİ ANNELİK Güvenli Annelik, Bir kadının; Her kadın; sağlıklı bir gebelik geçirmesi, sağlıklı koşullarda doğum yapması, ve anne ve bebeğin lohusalık döneminde de sağlığını sürdürmesidir. Her kadın; gebelik öncesi en az 1 kez, gebelikte en az 4 kez, doğum sonrasında da en az 3 kez sağlık kontrolünden geçmelidir. Kadınların anne olma sürecinde ihtiyaç duyduğu, günlük bakım ve sağlık hizmetleri dahil alınması gereken tüm önlemlere güvenli annelik diyoruz. Bir kadının anne olma sürecinde sağlıklı bir gebelik geçirmesi, sağlıklı koşullarda doğum yapması ve anne ve bebeğin lohusalık döneminde de sağlığını sürdürmesi gerekir. Bunu sağlamak için, her kadının, gebelik öncesinden doğum sonrasına kadar sağlık kontrolleri yaptırması gerekir.

Güvenli Annelik Gebeliğe hazırlık Gebelik dönemi Doğum Lohusalık Çocuk sahibi olma kararı ciddi ve sorumluluk gerektiren bir konudur. Bu karar tüm yaşamımızı etkiler. Çiftler çocuk sahibi olmaya birlikte karar vermeli ve süreci planlamalıdır. Sağlık personeli karar verme sürecinde ve gebelik, lohusalık dönemleri dahil her aşamada çiftin en yakın yardımcısıdır. Gebeliğe hazırlık Gebelik dönemi Doğum Lohusalık Çocuk sahibi olma kararı ciddi ve sorumluluk gerektiren bir konudur. Çiftler çocuk sahibi olmaya birlikte karar vermeli ve süreci planlamalıdır. Sağlık personeli karar verme sürecinde ve gebelik, lohusalık dönemleri dahil her aşamada çiftin en yakın yardımcısıdır. Güvenli annelik konusunu gebeliğe hazırlık, gebelik, doğum ve lohusalık başlıklarında gözden geçireceğiz. Sonunda da, bebek bakımında dikkat etmemiz gerekenleri konuşacağız.

GEBELİĞE HAZIRLIK Gebeliğin riskli olduğu durumlar: Her gebeliğin az ya da çok riski vardır. Anne adayındaki bazı sağlık sorunları bu riski artırabilir. Doğru zamanlama ve sağlıklı gebelik için sağlık personelinden bilgi alınmalıdır. Gebeliğin riskli olduğu durumlar: Anne yaşı: 18 yaş altı ve 35 yaş üstü Çocuk sayısı: 3’den fazla gebelik anne ve bebek hayatını tehlikeye sokar. İki gebelik arası süre: 2 yıldan sık gebelik ve doğumlar annenin tükenmesine neden olur ve ölüm riskini arttırır. Her gebeliğin az ya da çok riski vardır. Anne adayındaki bazı sağlık sorunları bu riski artırabilir. Doğru zamanlama ve sağlıklı gebelik için sağlık personelinden bilgi alınmalıdır. Gebeliğin riskli olduğu durumlar: Anne yaşı: 18 yaş altı ve 35 yaş üstü Çocuk sayısı: 3’den fazla gebelik anne ve bebek hayatını tehlikeye sokar. İki gebelik arası süre: 2 yıldan sık gebelik ve doğumlar annenin tükenmesine neden olur ve ölüm riskini artırır.

Gebeliğe hazırlık Akraba evliliği Yakın akrabalarda fazla miktarda ortak gen vardır. Akraba evliliğinde eşler ailelerinde mevcut zararlı genleri, başka bir deyişle kalıtsal bir hastalığı daha yüksek oranda kendi çocuklarına geçirirler. Kadında uzun süreli (kronik) hastalık olması Anne adayının önceden mevcut olan kalp-damar, solunum, boşaltım, sindirim vb. sistem hastalıkları, yüksek tansiyon, şeker, böbrek, kan vb. hastalıkları gebelikte sorun oluşturur. Her anne adayının koşulları farklıdır. Sağlıklı bir gebelik için doğru olan sağlık kontrollerinin gebelik öncesi dönemden itibaren yapılmasıdır. Böylece gerekli önlemler alınabilir. Akraba evliliği ve anne adayında uzun süreli hastalık olması durumunda da oluşacak gebelik risklidir. Akraba evliliği: Yakın akrabalarda fazla miktarda ortak gen vardır. Akraba evliliğinde eşler ailelerinde mevcut zararlı genleri, başka bir deyişle kalıtsal bir hastalığı daha yüksek oranda kendi çocuklarına geçirirler. Kronik hastalık olması: Anne adayının önceden mevcut olan kalp-damar, solunum, boşaltım, sindirim vb. sistem hastalıkları, yüksek tansiyon, şeker, böbrek, kan vb. hastalıkları gebelikte sorun oluşturur. Her anne adayının koşulları farklıdır. Örneğin kadının çok zayıf ya da kilolu olması, enfeksiyon hastalığı olması vb durumlarda, gebelik ve doğum süreçlerinde sağlık sorunu ortaya çıkabilir. Sağlıklı bir gebelik için doğru olan sağlık kontrollerinin gebelik öncesi dönemden itibaren yapılmasıdır. Böylece gerekli önlemler alınabilir.

GEBELİK Gebelikte kadın bedeninde değişiklikler meydana gelir. Gebelik bakımı önemlidir. Beslenme Kişisel hijyen Uyku ve dinlenme Egzersiz Her gebede bazı sağlık sorunları olabilir. Gebelik döneminde mutlaka sağlık kontrolüne gidilmelidir. Gebelik döneminde kadın bedeninde olan değişiklikleri; anne adayının beslenmesi, kişisel temizliği, dinlenme-egzersiz gibi günlük bakımı ile ilgili konuları ve en sık görülen şikayetleri gözden geçireceğiz. Her gebede sağlık sorunları olabilir. Bu nedenle gebelik döneminde mutlaka sağlık kontrolüne gidilmelidir.

Kadın bedenindeki değişiklikler Bulantı-kusma Hazımsızlık Kabızlık Diş eti hassasiyeti, kanama Memelerde büyüme ve gerginlik Meme uçları ve çevresinde koyulaşma Süt yapımı Kilo artışı Ciltte çatlaklar, lekelenme, kuruluk Kolay yorulma: aşırı hareketle çarpıntı, baygınlık nefes nefese kalma Bacaklarda kramp Gebelik döneminde kadın bedeninde birçok değişiklik olur: İlk aylarda bulantı-kusma Mide kapaklarının gevşemesi sonucu hazımsızlık ve bağırsakların yavaş çalışması sonucu kabızlık Diş eti hassasiyeti ve fırçalandığında kanama Kolay yorulma: aşırı hareketle gelen çarpıntı ve baygınlık hissi; bebeğin büyümesi ve oksijen gereksinimi sonucu nefes nefese kalma Diş çürümelerine ve bacak kramplarına neden olan kalsiyum depolarında azalma Şeker hastalığına yatkınlık Kansızlık İçe kapanma, hassasiyet, duygusallaşma Memelerde büyüme ve gerginlik Meme uçları ve çevresinde renk koyulaşması Süt yapımının başlaması Kilo artışı (11-16 kg) Ciltte çatlaklar, lekelenmeler, kuruluk Adet görmeme Haznede akıntı artışı Bebeği dış etkenlerden korumak için rahim ağzında nişan (iz) oluşması İdrar miktarında artış, ilk ve son aylarda sık idrara çıkma Cinsel istekte azalma (veya artma) Şimdi hepsini birlikte görelim. Gebelik nedeniyle oluşan bu değişiklikler normaldir. Ancak bazı kadınlarda değişiklikler aşırı olabilir, sağlık sorunlarına neden olabilir. Adet görmeme Haznede akıntı artışı Rahim ağzında nişan Sık idrara çıkma Cinsel istekte azalma Şeker hastalığına yatkınlık Kansızlık Duygusallaşma

Gebelikte beslenme Gebelik süresince 11-16 kilo alınması normaldir. Düzenli olarak her ay kilo takibi yapılmalıdır. Gebelikte bol sıvı alınmalıdır. Çay, kahve, koladan uzak durulmalı; alkollü içkiler kesinlikle kullanılmamalıdır. Aşırı yağlı yiyecekler, hamur işleri tatlı ve çikolatadan kaçınılmalıdır. Gebelik döneminde annenin beslenmesi bebeğin gelişimini ve tüm yaşamını etkiler. Gebelikte annenin enerji, protein, vitamin ve minerallere ihtiyacı artmıştır. Gebelik süresince 11-16 kilo alınması normaldir. Zayıf kadınlar daha fazla (13-18), fazla kilolu kadınlar ise daha az (7-11) kilo almalıdır. Düzenli olarak her ay kilo takibi yapılmalıdır. Gebelikte bol sıvı alınmalıdır. Günde 10-15 bardak su içilmelidir. Çay, kahve, kola, alkollü içkiler içilmemelidir. Aşırı yağlı yiyecekler, hamur işleri tatlı ve çikolatadan kaçınılmalıdır.

Gebelikte beslenme Protein, anne ve bebek için çok önemlidir. Protein eksikliği bebeğin kilosu üzerine olumsuz etki yapar. Et, tavuk, balık, baklagiller bol miktarda tüketilmelidir. Protein anne ve bebek için çok önemlidir. Yeterli protein alınmazsa bebeğin gelişmesi olumsuz etkilenir. Protein et, tavuk, balık, süt ve süt ürünleri ile baklagillerde bulunur. Bu nedenle bu yiyecekler fazla tüketilmelidir. Günde yarım litre süt, yoğurt, beyaz peynir (kibrit kutusu büyüklüğünde), yumurta.

Kişisel bakım Sık sık ve ılık su ile banyo yapılmalıdır. Cilt kuruluğu, kaşıntı ve çatlaklar için banyodan sonra vazelin, zeytinyağı gibi maddeler kullanılmalıdır. Dişler her yemekten sonra ve yatmadan önce yumuşak bir diş fırçası ile fırçalanmalıdır. Beyaz pamuklu iç çamaşırı giyilmeli, sık değiştirilmeli ve tuvalet temizliği önden arkaya doğru yapılmalıdır. Hazneye pamuk, bez gibi maddeler konmamalıdır. Gebelik döneminde her kadın günlük bakımına özen göstermelidir. Günlük bakımla ilgili bazı öneriler şunlardır: Genel temizlik: Sık sık ve ılık su ile banyo yapılmalıdır. Cilt kuruluğu, kaşıntı ve çatlaklar için banyodan sonra vazelin, zeytinyağı gibi maddeler kullanılmalıdır. Ağız diş bakımı: Dişler her yemekten sonra ve yatmadan önce yumuşak bir diş fırçası ile fırçalanmalıdır. Giyim: Beyaz pamuklu iç çamaşırı giyilmeli, sık değiştirilmeli ve tuvalet temizliği önden arkaya doğru yapılmalıdır. Hazneye pamuk, bez gibi maddeler konmamalıdır. Büyüyen beden ölçülerine uygun giysiler seçilmelidir. Sıkı kemer, dar etek ve dizaltı çoraplardan kaçınılmalıdır. Destekleyici sütyen kullanılmalıdır. Ayakkabılar geniş ve alçak topuklu olmalıdır. Büyüyen beden ölçülerine uygun giysiler seçilmelidir. Sıkı kemer, dar etek ve diz altı çoraplardan kaçınılmalıdır. Destekleyici sütyen kullanılmalıdır. Ayakkabılar geniş ve alçak topuklu olmalıdır.

Uyku, dinlenme Gece uykusu dışında gündüzleri de yarım saat dinlenilmelidir. En uygun yatma şekli, sol yan tarafa dönük üst bacak hafif kıvrılmış olmasıdır. Bel ve sırt ağrıları için sert yatak tercih edilmelidir. Varisleri önlemek için Bacakları sıkan çorap giymemelidir. Uzun süre ayakta durulmamalıdır. Kısa topuklu ayakkabı giyilmelidir. Dinlenirken ayaklar yükseltilmelidir. Gerektiğinde varis çorabı kullanılmalıdır. Uyku, dinlenme: Gece uykusu dışında gündüzleri de yarım saat dinlenilmelidir. En uygun yatma şekli, sol yan tarafa dönük üst bacak hafif kıvrılmış olmasıdır. Bel ve sırt ağrıları için sert yatak tercih edilmelidir. Varisleri önlemek için: Bacakları sıkan çorap giymemelidir. Uzun süre ayakta durulmamalıdır. Kısa topuklu ayakkabı giyilmelidir. Dinlenirken ayaklar yükseltilmelidir. Gerektiğinde varis çorabı kullanılmalıdır. Çalışma: Uzun süre ayakta durmak ve ayakları sarkıtarak oturmak sakıncalıdır. Çamaşır yıkamak gibi uzun süre çömelerek yapılan işler tehlikelidir. Odun, su taşımak gibi ağır işler yapılmamalıdır. Çalışma Uzun süre ayakta durmak ve ayakları sarkıtarak oturmak sakıncalıdır. Çamaşır yıkamak gibi uzun süre çömelerek yapılan işler tehlikelidir. Odun, su taşımak gibi ağır işler yapılmamalıdır .

Egzersiz Temiz havada her gün bir saat yürüyüş yapılmalıdır. Gebelikte 5. aydan itibaren doktor tarafından bir yasaklama getirilmedikçe her gün 10-15 dakika beden hareketleri yapılmalıdır. Bel ve karın kaslarını çalıştıran hareketler Gebelikte dinlenme ne kadar önemli ise, düzenli hareket ve egzersiz yapmak da annenin sağlığını koruması için önemlidir. Temiz havada her gün bir saat yürüyüş yapılmalıdır. Yürüyüşler dışında anne adayının düzenli egzersiz yapması önerilmektedir. Bel, karın ve genital bölgedeki kasların güçlendirilmesi için şekilde görüldüğü gibi özel hareketler yapılır. Gebelikte 5. aydan itibaren doktor tarafından bir yasaklama getirilmedikçe her gün 10-15 dakika beden hareketleri yapılmalı ve tüm gebelik boyunca sürdürülmelidir. Gebelik egzersizlerin en önemli etkisi doğumu kolaylaştırmasıdır. Egzersizler, gebelerde sık görülen bel ağrılarını ve bacaklardaki kramplarını da azaltır. Ayrıca; enerji artışı sağlar, uykuyu düzenler, sinir sistemini rahatlatarak gerginlikten kurtulmasına yardım eder ve sindirime yardımcı olur. Burada doğru duruşu, duvara dayanarak yapılan beli güçlendiren hareketi ve yerde yapılan bel ve karın egzersizlerini görüyorsunuz. Doğumu kolaylaştıran taban kaslarını güçlendiren hareketler bağdaş kurma, çömelme ve yatar pozisyonda yapılabilir. Gebelik ve lohusalık dönemindeki egzersizlerin nasıl yapıldığını öğrenmek için sizler de KSEP eğitimlerine katılabilirsiniz. Taban kaslarını güçlendiren hareketler Doğru duruş Bel kaslarını çalıştıran hareket Bağdaş kurma Çömelme Taban kaslarını kasıp gevşeten hareket

Bulantı, kusma Duygusallık Bulantıya neden olan yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Bulantıyı bastırmak için tuzlu bir şeyler yenmelidir. Sık sık, az miktarlarda yenmelidir. Ilık yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Katı ve sulu yiyecekler birlikte alınmamalıdır. Duygusallık Duygusal olma, ağlama isteği, içe kapanıklık, çabuk sinirlenme, ilgi görme isteği gebelikte normaldir. Gebelikte en sık görülen sorun bulantı ve kusmadır. Bazı kadınlarda kilo kaybına neden olacak kadar çok şiddetli olabilir. Bulantı-kusmayı önlemek ya da azaltmak için: Bulantıya neden olan yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Bulantıyı bastırmak için tuzlu bir şeyler yenmelidir. Sık sık, az miktarlarda yenmelidir. Ilık yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Katı ve sulu yiyecekler birlikte alınmamalıdır. Gebelik döneminde birçok kadında duygusal değişiklikler/ dalgalanmalar olur: Duygusal olma, ağlama isteği, içe kapanıklık, çabuk sinirlenme, ilgi görme isteği gebelikte normaldir. Düzenli uyku, ılık su ile yıkanma, açık havada yürüyüş sıkıntıyı hafifletir. Yaşanan duyguları eş ve diğer aile üyeleriyle paylaşmak yararlı olur. Düzenli uyku, ılık su ile yıkanma, açık havada yürüyüş sıkıntıyı hafifletir. Yaşanan duyguları eş ve diğer aile üyeleriyle paylaşmak yararlı olur.

İlaç kullanma Kötü alışkanlıklar Gebelikte hekimin önermediği hiçbir ilaç kullanılmamalıdır. Gebelikten 2-3 ay önce başlayarak gebeliğin 3. ayı sonuna kadar folik asit hapı kullanılmalıdır. Gebeliğin 4. ayından sonra ve doğum sonrası 3 ay boyunca kan yapıcı demir hapı kullanılabilir. D vitamini eksikliği yoksa D vitamini kullanılması gerekmez. Başka bir şikayetle sağlık kuruluşuna gidildiğinde gebelik durumu söylenmelidir. Gebelikte hekimin önermediği hiçbir ilaç kullanılmamalıdır. İki ilaç önemlidir: Folik asit: anne adayının vitamin ihtiyacı daha fazladır. Özellikle folik asit gebelik döneminde en önemli vitamindir. Ispanak, bakla, havuç, kepek ekmeği, yumurta, et ve balıkta folik asit bulunur. Yetersizliğinde bebeğin sinir sisteminde ölümcül yapısal hasarlara neden olmaktadır. Bunu önlemek için, her anne adayı folik asit hapları kullanmalıdır. Folik asit haplarına gebelik öncesinde başlanmalı, gebeliğin üçüncü ayına kadar sürdürülmelidir. Demir hapı: Kansızlık gebelik için riskli bir durumdur. Doktorunuz kansızlığı önlemek için gebeliğin 4. ayından sonra kan hapı kullanmanızı önerebilir. Başka bir şikayetle sağlık kuruluşuna gidildiğinde gebelik durumu söylenmelidir. Örneğin hastanede film çektirmek bebeğe zarar verebilir. Zararlı alışkanlıklar: Sigara kullanmak hem anne hem de bebek için çok zararlıdır. Gebelikte ve emzirme sırasında kesinlikle sigara kullanılmamalı; gebe bir kadın sigara içilen ortamlardan uzak durmalıdır. Kötü alışkanlıklar Gebelikte ve emzirme sırasında sigara içilmemelidir. Gebe bir kadın sigara içilen ortamlardan uzak durmalıdır.

Gebelikte sağlık kontrolleri Tüm gebeler en az 4 kez sağlık kontrolü yaptırmalıdır. İlk kontrol 3-4. aylar içinde yapılmalıdır. Sağlık kontrolüne en az bir kez eşi veya aileden biriyle gelmesi gerekir. Gebeliğin 4. ayından itibaren tetanoz aşısı yapılır. Tüm gebeler en az dört kez sağlık kontrolü yaptırmalıdır. Sağlık kontrolleri; gebelikte sık görülen rahatsızlıklarla baş etmek; beslenme, egzersiz, ilaç kullanımı vb gebelik bakımı ile ilgili bilgi almak; doğuma hazırlanmak, lohusalık dönemini ve gebelik sonrası aile planlaması konularını konuşmak için önemli fırsatlardır. İlk kontrol mümkün olan en erken dönemde, 3.-4. aylar içinde yapılmalıdır. Sağlık kontrollerinden en az birine kocası ya da bir aile yakını eşlik etmelidir. Gebeliğin dördüncü ayından itibaren tetanoz aşısı yapılır. Gebeliğinde sorun olanlar (kansızlık, hipertansiyon, kalp hastalığı, şeker hastalığı, vb) daha sık kontrole gitmelidir. Gebelikte sağlık kontrollerinde zamanla şöyledir: 4, 6, 8 ve 9. aylarda olmak üzere dört kez. Dördüncü ve altıncı aylardaki kontrollerde tetanoz aşısı yapılır. Gebeliğinde sorun olanlar (kansızlık, hipertansiyon, kalp hastalığı, şeker hastalığı, vb) daha sık kontrole gitmelidir. Gebelik ayı 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Hafta İlk 16 hafta içinde 20-24 30-32 34-36 Sağlık Kontrolü    

Gebelikte tehlike belirtileri Gebeliğin herhangi bir döneminde hazneden kan gelmesi Vücutta kasılmalar (sara nöbeti gibi) Şiddetli başağrısı, tansiyon yüksekliği Ateş, titreme, aşırı halsizlik Yüzde, parmaklarda, bacaklarda şişme Şiddetli kasık ya da karın ağrısı Solunum güçlüğü veya sık solunum Aşırı bulantı ve kusma, kilo kaybı Bebek hareketlerinde azalma, çok artma Suların gelmesi Gebelik döneminde bazı önemli belirtiler anne ve bebek sağlığının tehlikeye girdiğini gösterebilir. Erken tehlike işaretleri dediğimiz bu belirtilerden herhangi biri görüldüğünde acilen hastaneye başvurulmalıdır: Gebeliğin herhangi bir döneminde hazneden kan gelmesi Konvülziyon (sara nöbeti gibi kasılmalar) Başağrısı ile beraber görmede bozulma Ateş, titreme, aşırı halsizlik Yüzde, parmaklarda, bacaklarda şişme Rahatsızlık veren kasık ya da karın ağrısı Solunum güçlüğü veya sık solunum Kilo kaybına yol açabilecek ağır bulantı ve kusma Bebek hareketlerinde azalma Suların gelmesi Bu belirtilerden herhangi biri görüldüğünde, anne ve bebeğin sağlığı için acilen hastaneye başvurulmalıdır

DOĞUMA HAZIRLIK Tüm doğumlar hastanede ya da bir sağlık kuruluşunda yapılmalıdır. Doğumun nerede yapılacağı planlanmalı ve gerekli hazırlık doğum öncesinde yapılmalıdır. Doğumların küçük bir bölümü gebeliğin tam 40. haftasında gerçekleşir. Kırkıncı haftanın iki hafta öncesi ile bir hafta sonrası (gebeliğin 38-41. haftaları) normal kabul edilir. Doğumun belirtileri hafif kanlı akıntı - nişan gelmesi, ağrıların ritmik olarak başlaması, suyun gelmesidir. Her doğum hastanede ya da bir sağlık kuruluşunda yapılmalıdır. Doğumun nerede yapılacağı planlanmalı ve gerekli hazırlık doğum öncesinde yapılmalıdır. Gebelik kırk hafta sürer diyoruz ama, doğumların çok azı gebeliğin tam 40. haftasında gerçekleşir. Doğumun kırkıncı haftanın iki hafta öncesi ile bir hafta sonrasında (gebeliğin 38-41. haftaları) olması normal kabul edilir. Doğumun belirtileri: hafif kanlı akıntı - nişan gelmesi, ağrıların ritmik olarak başlaması, ve suyun gelmesidir.

Doğuma hazırlık Kendiniz için; Bebek için; Doğum Çantanıza Koymanız Gerekenler Kendiniz için; gecelik ya da pijama, pamuklu kısa çorap, yedek iç çamaşırı, sütyen, havlu, sabun, diş fırçası, kolonya, kağıt peçete, hazır ped, bardak, kaşık, meyve suyu, süt, terlik. Bebek için; zıbın, fanila, tulum, çorap, başlık, eldiven, pamuklu örtü, hafif battaniye, hazır çocuk bezi. Doğumun nerede yapılacağı planlanırken bir yandan da doğum çantası hazırlanmalıdır. Doğum çantasında şunlar bulunmalıdır: Anne için; gecelik ya da pijama, pamuklu kısa çorap, yedek iç çamaşırı, sütyen, havlu, sabun, diş fırçası, kolonya, kağıt peçete, hazır ped, bardak, kaşık, meyve suyu, süt, terlik. Bebek için; zıbın, fanila, tulum, çorap, başlık, eldiven, pamuklu örtü, hafif battaniye, hazır çocuk bezi. Sağlık kayıtları: Annenin bu gebelikte yapılan muayene ve tetkiklerine ait kayıtlar da doğum çantasında hastaneye götürülmelidir. Annenin bu gebelikte yapılan muayene ve tetkiklerine ait kayıtlar da doğum çantasında hastaneye götürülmelidir.

DOĞUM Doğum doğal bir olaydır; bebek vajinal yolla doğabilir. Normal doğum: Hazneden muayene ile bebeğin ilerlemesi izlenir. Gerekli durumlarda hazne girişi uyuşturularak kesilebilir. Bebekten 20-30 dakika sonra bebeğin eşi de çıkar. Anne birkaç saat içinde ayağa kalkabilir, yıkanabilir ve bebeğinin bakımını üstlenebilir. Anne ve bebek yaklaşık 24 saat sonra taburcu olur. Sezaryen doğum: Anne ve bebek sağlığı açısından riskli olan durumlarda yapılır. Anne doğumdan 1-2 saat sonra kendine gelir. Ameliyat bölgesinde ağrı olur. Annenin en geç 8 saat içinde ayağa kalkması önemlidir. Anne ve bebek 2-3 gün hastanede kalır. Doğum doğal bir olaydır. Normal olan bebeğin vajinal yolla doğmasıdır. Normal doğum: Hazneden muayene ile bebeğin ilerlemesi izlenir. Gerekli durumlarda hazne girişi uyuşturularak kesilebilir. Bebekten 20-30 dakika sonra bebeğin eşi de çıkar. Anne birkaç saat içinde ayağa kalkabilir, yıkanabilir ve bebeğinin bakımını üstlenebilir. Anne ve bebek yaklaşık 24 saat sonra taburcu olur. Sezaryen doğum: anne ve bebek sağlığı açısından riskli olan durumlarda yapılır. Anne doğumdan 1-2 saat sonra kendine gelir. Ameliyat bölgesinde ağrı olur. Annenin en geç 8 saat içinde ayağa kalkması önemlidir. Anne ve bebek 2-3 gün hastanede kalır.

LOHUSALIK Doğumdan sonraki 42 günlük dönemi kapsar. Anne bedeninde gebeliğe bağlı oluşan değişikliklerin önemli bir bölümü gebelik öncesi döneme geri döner. Bu dönemde anne ve bebeğin hastalıklardan korunması için özenli bir bakıma ve düzenli sağlık kontrollerine ihtiyacı vardır. Doğumdan sonraki 42 günlük döneme lohusalık dönemi denir. Anne bedeninde gebeliğe bağlı oluşan değişikliklerin önemli bir bölümü gebelik öncesi döneme geri döner. Bu dönemde anne ve bebeğin hastalıklardan korunması için özenli bir bakıma ve düzenli sağlık kontrollerine ihtiyacı vardır.

Anne bedenindeki değişiklikler Rahmin küçülmesi: doğum sonrası annenin rahmi bir hafta içinde hızla küçülür ve karından hissedilmez. emzirme rahmin küçülmesini hızlandırır. Loşi akıntısı: Doğum sonrası annede hazneden gelen kanlı akıntıdır. 20-25 gün süren bu akıntı; ilk günlerde adet kanı gibi, 3-10 gün içinde pembe kahverengi, daha sonra ise sarımtırak beyaz bir görünüm alır. Anne bedeninde gebeliğe bağlı oluşan değişikliklerin en önemlileri rahmin küçülmesi ve löşi akıntısıdır. Doğum sonrası annenin rahmi bir hafta içinde hızla küçülür ve karından hissedilmez. Emzirme rahmin küçülmesini hızlandırır. Küçülme devam eder ve 6. haftanın sonunda doğum öncesi boyutlara döner. Doğum sonrası annede hazneden gelen kanlı akıntıya löşi denir. İlk günlerde ilk günlerde adet kanına benzeyen bu akıntı/ kanama giderek azalır ve 3-10 gün içinde pembe kahverengi, daha sonra ise sarımtırak beyaz bir görünüm alır. Löşi akıntısı 20-25 gün sürer.

Lohusa bakımı Doğum sonrası annede; Lohusalık döneminde annenin; susuzluk hissi (bol miktarda su içmeli), terleme (pamuklu iç çamaşırı giymeli, sık değiştirmeli), ve sık idrara çıkma normaldir. Lohusalık döneminde annenin; dinlenmesi, uykusu, beslenmesi, kişisel hijyeni, önemlidir. egzersizler, ilaç kullanımı, Doğum sonrası dönemde, annede, susuzluk hissi, terleme ve sık idrara çıkma normaldir. Lohusa kadın dinlenmesine, uykusuna, beslenmesine, kişisel temizliğine özen göstermelidir. Doğum sonrası egzersiz yapmak vücudun doğum öncesi haline gelmesini kolaylaştırır. Kullanılan ilaçlar sütten bebeğe geçerek zarar verebileceği için dikkatli olunmalıdır.

Meme bakımı Memeler emzirmenin ilk günlerinde büyük, sert, gergin ve hassastır. Tamamen normal olan bu şikayetler, bebeğin memeye doğru yerleştirilmesi ve sık emzirme ile giderilir. Memeye özel bir temizlik yapılması gerekmez. Her gün duş alınması ve emzirme öncesinde temiz bir bezle silinmesi yeterlidir. Birinci haftada süt birikimine bağlı şişme ve dolgunluk olabilir. Soğuk kompres uygulanabilir. Memeler dolu bırakılmamalı, fazla süt elle veya özel bir aletle boşaltılmalıdır. Memeler emzirmenin ilk günlerinde büyük, sert, gergin ve hassastır. Tamamen normal olan bu şikayetler, bebeğin memeye doğru yerleştirilmesi ve sık emzirme ile giderilir. Süt salgısının artışı ile birlikte hassasiyet ortadan kalkar. Birinci haftada ise süt birikimine bağlı şişme ve dolgunluk olabilir. Soğuk su ile kompres uygulanabilir. Memeler dolu bırakılmamalıdır. Fazla süt elle veya özel bir aletle boşaltılır. Sağılmış süt ışık ve hava geçirmeyen kapalı bir kapta oda sıcaklığında 6-8 saat, buzdolabında 3-5 gün saklanabilir. Meme ucuna özel bir temizlik yapılması gerekmez, sadece memenin kahverengi kısmı sıkılarak akıtılan bir kaç damla süt ile uç ve çevresinin silinmesi yeterli olur. Emzirme süresince memeler, uygun bir sütyenle desteklenmeli ve meme ucundan sızan süt için meme ucu ile sutyen arasına pet ya da temiz bir tülbent yerleştirmelidir. · Lohusalıkta ter ve akıntı nedeniyle oluşan kötü kokulan gidermek, meme temizliği ve zindelik sağlamak üzere mümkünse her gün duş alınmalıdır.

Lohusalıkta sağlık kontrolleri Doğumunu hastanede yapan anne ve bebekler sağlık personelinin gözetimi altındadır ve gerekli sağlık kontrolleri yapılır. Her anne, doğumdan sonraki: 3.-5. günler arasında, 15. günde, ve 6. haftada olmak üzere en az üç kez lohusalık kontrolü yaptırmalıdır. Lohusalık dönemindeki bir kadın en az üç kez sağlık kontrolü yaptırmalıdır. Bu kontrollerde, anne, genel bir jinekolojik muayeneden geçirilir. Gebelik ve doğum nedeniyle oluşan değişikliklerin eski haline dönme durumu ve herhangi bir sorun olup olmadığı değerlendirilir. Kontrollerde annenin sağlığını sürdürmesi için yukarıda özetlenen beslenme, egzersiz, ilaç kullanımı vb günlük bakımı ile ilgili öneriler dışında, anneye, başta emzirme olmak üzere bebek bakımı konusunda da bilgi verilir. Doğum sonrası sağlık kontrolleri ayrıca kadının cinsel ilişkiye başlaması ve aile planlaması konularında da sağlık personelinden danışmanlık alması için önemli fırsatlardır. Doğum sonrası (hafta) 1 2 3 4 5 6 Sağlık Kontrolü    

Lohusalıkta tehlike belirtileri Memelerde ağrı, ısı artışı Ateş, titreme, aşırı halsizlik Şiddetli başağrısı, bulanık görme Güç ya da hızlı nefes alma Şiddetli karın ağrısı İdrar yaparken ağrı, idrar kaçırma, dışkı kaçırma Uzun bir gebelik dönemi ve zor bir doğum süreci sonrası, lohusalık döneminde bir de bebeğin bakımı ve sorumluluğu ile uğraşan anne kolay hastalanabilir. Lohusalık döneminde erken tehlike belirtilerinden herhangi biri görüldüğünde acilen sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır: Ateş, titreme, aşırı halsizlik Şiddetli başağrısı, bulanık görme Güç ya da hızlı nefes alma Vücutta kasılmalar (sara nöbeti) Aşırı duygusallaşma, içe kapanma Memelerde ağrı, ısı artışı Şiddetli karın ağrısı İdrar yaparken ağrı, idrar kaçırma, dışkı kaçırma Hazneden kan gelmesi: pıhtılı, sürekli ya da parlak kırmızı kanama; kanamanın azalmaması, aksine artması Kötü kokulu akıntı Vücutta kasılmalar (sara nöbeti benzeri) Aşırı duygusallaşma, içe kapanma Hazneden kan gelmesi pıhtılı, sürekli ya da parlak kırmızı kanamanın artması Kötü kokulu akıntı

BEBEK BAKIMI Göbek bakımı: Giyim: Göbek kuru ve temiz tutulmalı, kordon alkollü pamukla silinmelidir. Herhangi bir sorun olmazsa 7-10 gün içinde kendiliğinden düşer. Giyim: Bebeğe dar, kalın, kalça ve diz hareketlerini engelleyen giysiler giydirilmemelidir. Bebeğe kundak yapılmamalıdır. Kundaklama bebeğin normal kalça gelişimini engellemekte ve kalça çıkığına yol açmaktadır. Bebek bakımı kolay değildir. Alt değiştirmekten, banyosuna, uykusuna kadar her an özenli bir bakım gerektirir. Burada yalnızca iki konudan söz edeceğiz. Göbek bakımı: Göbek kuru ve temiz tutulmalı, kordon alkollü pamukla silinmelidir. Herhangi bir sorun olmazsa 7-10 gün içinde kendiliğinden düşer. Giyim: Bebeğe dar, kalın, kalça ve diz hareketlerini engelleyen giysiler giydirilmemelidir. Bebeğe kundak yapılmamalıdır. Kundaklama bebeğin normal kalça gelişimini engellemekte ve kalça çıkığına yol açmaktadır.

Emzirme Anne sütü, bebeğin sağlığı için en uygun besindir. Emzirmeye doğumdan sonra ilk yarım saat içinde başlanmalı ve sık aralıklarla emzirilmelidir. Böylece süt yapımı artar. Bebek ne kadar çok emerse, anne o kadar çok süt üretir. Bol su içmek süt üretimini artırır. Anne sütü ile beslenen bebeğin hiçbir ek gıdaya ya da sıvıya ihtiyacı yoktur. Bebeğe ek su veya mama verilmesi annenin süt yapımını azaltır. Her anne bebeğine yetecek kadar süt üretir. Anne sütü, bebeğin sağlığı için en uygun besindir. Emzirmeye doğumdan sonra ilk yarım saat içinde başlanmalı ve sık aralıklarla emzirilmelidir. Böylece süt yapımı artar. Bebek ne kadar çok emerse, anne o kadar çok süt üretir. Bol su içmek süt üretimini artırır. Anne sütü ile beslenen bebeğin hiçbir ek gıdaya ya da sıvıya ihtiyacı yoktur. Bebeğe ek su veya mama verilmesi annenin süt yapımını azaltır. Her anne bebeğine yetecek kadar süt üretir.

Emzirme İlk 6 ayda su dahil hiçbir ek gıda almadan yalnızca anne sütü ile beslenen bebekler sağlıklı büyür ve gelişir. İlk 6 ayda su dahil hiçbir ek gıda almadan yalnızca anne sütü ile beslenen bebekler sağlıklı büyür ve gelişir. Emzirilen bebekler, başta ishal olmak üzere mikroplu hastalıklara yakalanmaz. Emzirme bebeğin duygusal gelişimini de olumlu etkiler. Sağlık personeli önermedikçe bebeğe anne sütü dışında bir gıda verilmemelidir. Emzirilen bebekler, başta ishal olmak üzere mikroplu hastalıklara yakalanmaz. Emzirme bebeğin duygusal gelişimini de olumlu etkiler.

Emzirme pozisyonları Bebek Yanda Pozisyonu Kolunuzu yarım ay gibi kıvırın. Bebeğinizi yan yatırın, ayakları arkanıza doğru; kulak, omuz ve kalçası aynı hizada olacak şekilde kıvrık kolunuz arasına yerleştirin Bebeğin sırtını ve omuzlarını avuç içinizle kavrayın. Yaslanma Pozisyonu Sırtınızı yastıkla destekleyip bir yanınıza yatar pozisyonda iken bebeğinizi yüzü size bakacak şekilde kavrayın. Emzirmeye başlamak için dirseğinizden kuvvet alarak pozisyon alın ve diğer elinizle memenizi destekleyin. Kucakta Çaprazlama Pozisyonu Bebeğinizin başını dirsek içinize gelecek şekilde, bütün vücudu size dönük ve memenize en yakın pozisyonda kucaklayın. Kolunuzu bebeğinizin sırtına yaslayarak destek alın ve elinizle de bebeğinizin kalçasını veya arkasını tutun. Çaprazlama - Beşik Tutuşu Pozisyonu Dizinizi yastıkla destekleyerek bebeğinizi yatırın. Emzirdiğiniz memenizin diğer tarafındaki kolunuzla bebeğin sırtından ve omuzlarından kavrayın. Avuç içinizle bebeğinizin sırtını ve parmaklarınızla da boynunu tutun. Diğer elle memenizi destekleyin. Her anne bebeğine yetecek kadar süt üretir demiştik. Annelerin “sütüm yetmiyor” şikayetlerinin altında emzirme şekli, bebeğin memeyi kavraması gibi sorunlar vardır. Etkili emzirme için annenin bebeğini uygun pozisyonda tutması ve doğru tekniklerle emzirmesi gerekir. Bebeğin doğru emzirme tekniği ile memeyi doğru kavraması sayesinde meme ucunun tahriş olması gibi olasılıklar da önlenebilir. Gördüğünüz gibi bebeği yandan kavrama, yaslanarak emzirme, kucakta emzirme ve beşik tutuşu gibi birçok farklı uygun emzirme pozisyonu vardır. Burada ayrıntılı anlatmayacağız. En doğrusu annenin daha gebelik döneminde sağlık personelinden bilgi almasıdır. Sütün yetmediği, bebeğin doymadığından endişe ediliyorsa yine sağlık personeline danışmalıdır.

Bebeğin sağlık kontrolleri Doğumun yapıldığı hastanede iki kere, doğumda ve taburculuk öncesinde Taburculuk sonrası, bir yaşına kadar; ilk 6 ay ayda bir, ve sonrasında 2-3 ayda bir olmak üzere toplam 9 kez sağlık kuruluşunda muayene ettirilmelidir. Sağlık kontrollerinde: gelişimi izlenir, sağlık taraması yapılır, bebek bakımı için anneye bilgi verilir ve aşıları yapılır. Her bebek, büyümesinin-gelişmesinin takip edilmesi, gerekli sağlık taramalarının ve aşılarının yapılması için düzenli aralıklarla sağlık kontrolüne götürülmelidir. Bebek altı aylık olan kadar ayda bir, sonrasında ise 2-3 ayda bir kontrol edilmelidir. Bu kontrollerde bebeğin aşıları da yapılır. Bir yaşından sonra ise altı ayda bir sağlık kontrolü yapılması yeterlidir. Bebeğin ilk yıldaki sağlık kontrollerine bir kez de takvim üzerinde görelim. Özetle bebeğimize doğumda iki, sonrasında yedi kez olmak üzere toplam dokuz kez sağlık kontrolü yaptırmamız gerekiyor. Bunların beşinde bebeğimize aşı da yapılmaktadır. Ay 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12  Sağlık Kontrolü       

Aşı takvimi AY YIL OKUL 1 2 4 I II III  Doğum 6 1,5 1. 8. sınıf Sarılık (B) I II III Verem (BCG) Karma [5’li]  [4’lü] [2’li] Zatürre Çocuk Felci [a] KKK Suçiçeği Sarılık (A) Bebeğin hastalıklardan korunması için aşılanması çok önemlidir. Burada doğumdan okul dönemine kadar uygulanan aşı takvimi görülmektedir. Aşıların zamanında yapılması için her bebeğin düzenli sağlık kontrollerine götürülmesi önemlidir. Aşıların ayrıntısını anlatmayacağız. Sizlere düşen yalnızca bebeğin sağlık kontrollerine düzenli olarak götürülmesidir. Gördüğünüz gibi bebek aşıları doğumda, 1, 2, 4 ve 6. aylardaki sağlık kontrollerinde yapılır. Bir yaşından sonra da aşılara devam edilir ve okul döneminde tamamlanır. Karma aşı : Difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci, menenjit  : Pekiştirme aşısı [4’lü] Menenjit yok [2’li] Difteri, tetanoz [a] : ağızdan KKK : Kızamık, kızamıkçık, kabakulak

TEŞEKKÜRLER Bugün sizlerle bir kadının anne olma sürecinde sağlığı ile ilgili konuları gözden geçirdik. Önümüzdeki günlerde yine sağlığımızı konuşmayı sürdüreceğiz. Sorunuz varsa cevaplamaya hazırım.