CBC VE KLINİK YORUMU

TARİHÇE 1950 Lökosit ve eritrosit sayımı 1960 Tam kan sayımı (7 parametrelik) WBC, RBC, Hgb, Htc, MCV, MCH, MCHC 1970 Trombosit sayımı 1980 RDW, MPV

Son olarak geliştirilen ve günlük klinik kullanıma giren parametreler; Hemoglobin dağılım genişliği (HDG, HDW) ve hücresel hemoglobin yoğunluğu ortalaması (HHYO, CHCM)'dir. Retikülosit sayımı, retikülosit hacmi ve yoğunluğu gibi paramaterlerde artık günlük klinik kullanımda yerlerini bulmaktadırlar. Yeni jenerasyon OTKSC'lerde flöresans yöntemi ile hücre canlılığı (viyabilite) bakılması da gerçekleştirilebilmektedir.

OTKSC’ LARININ ÇALIŞMA PRENSİPLERİ Empedans, radyo dalgası ve optik saçılma (scatter) yöntemleriyle ölçüm yapılmaktadır. Alınan kanın bir kısmı parçalanarak hgb ve WBC sayılmaktadır Kanın diğer kısmı ise parçalanmadan seyreltilerek eritrosit ve trombosit sayımı yapılmaktadır. Elde edilen diğer sonuçlar direk sayımlardan yapılan hesaplamalarla bulunmaktadır.

Hemoglobin; lökosit ölçümü için alınan kanda parçalanmış eritrositlerin fotometrik yöntemle potasyum ferrosiyanid tarafından siyanomethemoglobine dönüşmesi ile ölçülmektedir. Hematokrit ise eritrosit sayısının ortalama eritrosit hacmi ile çarpımından elde edilmektedir. Hemoglobin direk ölçüldüğü için hematokrite göre çok daha güvenilirdir.

Eritrosit Sayısı İndeksleri MCV (Ortalama eritrosit hacmi): Direk olarak empedans veya ışık saçılması yöntemiyle ölçülmektedir. Normal eritrositlerin hacimleri 80- 100 fl’dir. 80 fl’nin altındaki eritrositler mikrositik, 100 fl’nin üzeridekiler makrositik kabul edilir. Anemilerin sınıflamasındaki en faydalı parametredir. Anemi ve MCV düşüklüğünde hipokrom ve mikrositer anemiler akla gelir. Bu tip anemilerin en sık görülen nedenleri; demir eksikliği, talessemi, kronik hastalık anemileridir. Anemi ve MCV yüksekliğinde megaloblastik anemiler ve myelodisplastik sendromlar düşünülmelidir.

Eritrosit Sayısı İndeksleri MCH (Ortalama eritrosit hemoglobini): normal değeri 30-34 pikogramdır. Anemi sınıflamasında MCV ile paralellik arzeder. Mikrositik anemilerde hacmi küçük olan eritrositlerin ihtiva ettiği hemoglobin az olduğundan MCH de düşüktür.

Eritrosit Sayısı İndeksleri MCHC (Ortalama eritrosit hemoglobin konsantrasyonu): Eritrositlerde bulunan hemoglobinin yüzde olarak ifadesidir. %30-36 arasındaki değerlere sahiptir. %36’yı geçmesi mümkün olmadığından anemi sınıflamasından ziyade cihazların kontrol parametresi olarak olarak kullanılır.

Eritrosit Sayısı İndeksleri RDW (Ortalama eritrosit dağılım genişliği): Eritrositlerin büyüklüklerinin dağılım genişliğini gösterir. Histogramlardan elde edilen istatistiki bir sonuçtur. Anizositozun objektif bir göstergesidir.MCV’den sonra anemilerin ayrımında en faydalı tetkiktir. Özellikle hipokrom –mikrositer anemilerin ayrımında faydalıdır. Demir eksikliğinde RDW artarken talessemide normaldir.

Hatalı Yüksek Ölçüm Nedeni Hatalı Düşük Ölçüm Nedeni Kırmızı Küre Sayımı Kriyoproteinler Dev trombositler BKS>50x10e9/L Otoagglutinasyon Pıhtılaşma In vitro hemolizler Hemoglobin Karboksinemoglobin>%10 In vivo hemoliz Heparin Hiperbilirubinemi Lipemi Paraproteinemi Sulfhemoglobinemi (?) Hematokrit Hiperglisemi (>600 mg/dl) In vitro hemoliz Mikrositler kırmızı küre

Hatalı Yüksek Ölçüm Nedeni Hatalı Düşük Ölçüm Nedeni Ortalama Eritrosit Hacmi Otoagglütinasyon BKS>50x10e9/L Hiperglisemi Kırmızı küre deformabilitesinde azalma Kriyoproteinler Dev trombositler In vitro hemoliz Mikrositer kırmızı küre Şişmiş kırmızı küre Ortalama Eritrosit Hemoglobin Yoğunluğu Pıhtılaşma Hatalı yüksek hemoglobin ölçümü Hatalı düşük hematokrit ölçümü Hatalı düşük hemoglobin ölçümü Hatalı yüksek hematokrit ölçümü

Lökosit sayısı ve formülü Empedans ve optik saçılma yöntemi ile sayılır. Lökosit formülünü cihazlar yaptıkları grafiklerden hesaplamaktadır. Formül bazı cihazlarda lenfosit, monosit ve granüllü hücreler olarak verilir. Bazı cihazlarda ise ayrıca bazofil ve eozinofil sonuçlarıda ilave olarak bakılır.

Hatalı Yüksek Ölçüm Nedeni Hatalı Düşük Ölçüm Nedeni Beyaz Küre Sayımı Kriyoproteinler Heparin Paraproteinler Çekirdekli eritrositler Trombosit kümeleşmesi "clumping" Tamamlanmamış hemoliz Pıhtılaşma Ezilmiş hücreler (basket hücreleri) Üremi İmmun baskılayıcı İlaçlar

Trombosit sayısı ve indeksleri Empedans veya optik saçılma ile sayılır. Ortalama trombosit hacmi (MPV) 7,8-11 fl’dir. Kan sayımı sonuçlarında en fazla kullandığımız parametreler trombosit sayısı ve MPV’ dir. Trombosit sayısının 150.000/ml altında olması trombositopeni, 400.000/ml’nin üzerinde olması trombositoz olarak değerlendirilir. MPV myeloproliferatif hastalıklarda ve periferde trombosit yıkımı ile seyreden hastalıklarda artar.

Hangi tam kan sayımı sonuçlarının periferik yayma ile beraber değerlendirilmesi gereklidir?

Değişken Alt Sınır Üst Sınır Eritrositler (x10e12/L) <2,0 >8,0 Hemoglobin (g/L) <50 >200 OEH (MCV) (fL) <60 >110 OEHB(MCHb) (pg) <20 >37 OEHY (MCHbC) (%) KKDG (RDW) (%) ? >20

CBC SONUÇLARINI NASIL YORUMLAMALIYIZ?

ANEMİ MCV ERİTROSİT MORFOLOJİSİ MCV>100 MCV 80-100 MCV<80 MAKROSİTİK NORMOSİTİK MİKROSİTİK

CBC SONUÇLARINI NASIL YORUMLAMALIYIZ? Hastanın anemi bulguları yoksa düşük hemoglobin, hematokrit ve diğer eritrosit parametrelerinin cihaz hatası veya başka bir hastaya ait olabileceği unutulmamalı.(Bu durumun tam tersi de doğrudur) Anemisi olan hastada bakılacak ilk parametre MCV. Eğer MCV düşükse mikrositik anemi söz konusudur ve RDW değerine bakılmalıdır. RDW değeri yüksekse demir eksikliği normalse talessemi olabilir. Talessemide RBC değeri yüksektir. Kronik kan kaybına bağlı demir eksikliği anemisinde ılımlı lökositoz ve trombositoz olabilir. Eritrosit sayısı ile birlikte hgb, hematokrit yüksekliği dışında anormallik yoksa sekonder eritrositoz yapan nedenler düşünülmeli. Ancak eşlik eden beyaz küre ve trombosit sayısındaki artışlar akla myeloproliferatif hastalıkları özelliklede polisitemia vera’yı getirmelidir.

CBC SONUÇLARINI NASIL YORUMLAMALIYIZ? Anemisi olan bir hastada lökositozda varsa akut veya kronik lösemi olabilir. Bu durumda trombosit sayısı önemlidir. Trombosit sayısı da düşükse akut lösemi olma olasılığı daha fazladır. Kronik lösemilerde trombosit sayısı yüksek veya normaldir. Sadece trombosit sayısının düşük olduğu durumlarda trobositopeni yapan hastalıklar, özelliklede immüm trombositopeniler düşünülmelidir. Lökosit ve eritrosit parametrelerinde anormallik olmadan en sık görülen trombositopeni nedeni İTP’dir. Pansitopeni durumunda aplastik anemi, akut lösemi, myelodisplastik sendrom, megaloblastik anemiler akla gelmelidir.