Periferik Kan ve Kemik İliğinin İncelenmesi

... konulu sunumlar: "Periferik Kan ve Kemik İliğinin İncelenmesi"— Sunum transkripti:

1 Periferik Kan ve Kemik İliğinin İncelenmesi

2 Kan Hücreleri Eritrositler (RBC) Lökositler (WBC) Mononükleer hücreler
Granülosit Nötrofil Eozinofil Bazofil Mononükleer hücreler Lenfosit (Plazma hücreleri) Monosit Trombositler (platelet/Plt) Çomak/parçalı

3 Çevresel kanın incelenmesi
Kan sayımı Manuel Otomatik cihaz Çevresel yaymanın incelenmesi Eritrositler Lökositler Trombositler Atipik hücreler Parazitler vd

4 Kan sayımı önemlidir, çünkü…
Hekimlik pratiğinde en çok başvurulan tetkiklerdendir Tanısal değeri yüksektir Bazı hastalıkların en önemli tanı aracıdır Bunların bir kısmı hayati önem taşır Bir kısmı ise toplumsal önem taşır

5 Kan sayımı önemlidir ve….
Her hekim kan sayımı normallerini ve değişikliklerin anlamını bilmelidir Kan sayımlarında değişikliğe yol açan hastalıkların spektrumu çok geniştir Kan sayım cihazlarının yaygın kullanımı bu önemi arttırmaktadır

6 Kan Sayımı Parametreleri
Eritrosit değerleri Eritrosit sayısı Hgb Hct MCV (OEH) MCH (OEH) MCHC (OEHK) RDW Retikülosit Diğer: Histogram, HDW vd Lökosit değerleri WBC Lökosit alt grup % # Sitogram Trombosit değerleri Sayı MPV Pct PDW Histogram

7 Referans Değerler (I) (Erişkin)
Williams Hematology , 7. baskı,Mc Graw-Hill,2006 Parametre Kadın Erkek Eritrosit (milyon/mm3) 4.6 (4.1–5.1) 5.21 (4.52–5.9) Hgb (g/dL) 13.8 (12.3–15.3) 15.7 (14.0–17.5) Hct (%) (36–45) 46 (42–50)

8 Yaş Yaşa göre kan sayım değerleri: Hemoglobin Hgb (g/dL) 12 ay
Williams Hematology , 7. baskı,Mc Graw-Hill,2006 Yaş Hgb (g/dL) 12 ay 4 yaş 6 yaş 10 yaş 21 yaş E: 16 , K: 14

9 MCV (Mean Corpuscular Volume) ( Ortalama Eritrosit Hacmi: OEH )
MCV (OEH):Ortalama eritrosit hacmi Erişkinlerde normal değeri: femtolitre (fL) MCV: Hct x 1000/Eritrosit sayısı MCV>100 fL: Makrositoz MCV<80 fL: Mikrositoz MCV fL: Normosit

10 MCH(Mean Corpuscular Hemoglobin) (Ortalama Eritrosit Hemoglobini :OEHb)
Eritrositlerin içerdiği ortalama hemoglobin miktarını verir. MCH: Hgb x 10 /Eritrosit sayısı Normal değeri pikogramdır(pg). Mikrositik eritrositlerin taşıdığı hemoglobin miktarı da az olacağından MCV ile paralel seyreder. MCH < 30 pg: Hipokromi MCH 30-34pg:Normokromi

11 MCHC (Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration) OEHK (Ortalama Eritrosit Hemoglobin Konsantrasyonu)
Eritrositlerdeki hemoglobin miktarının yüzde olarak ifadesidir. MCHC(%): Hgb /Hct x 100 Eritrosit büyüklüğü ne olursa olsun içindeki hemoglobin konsantrasyonu %30-36 arasındadır. MCHC bu özelliğinden faydalanılarak kan sayımı cihazlarında kontrol parametresi olarak kullanılır. Herediter sferositozda MCHC yükselir.

12 Eritrosit histogramı RBC % 50 fl 100 200

13 Eritrosit histogramı RBC % 50 fl 100 200

14 Eritrosit histogramı Eritrosit histogramı RBC % RBC % 50 50 fl fl 100
200 200

15 Eritrosit histogramı RBC % 50 fl 100 200

16 RDW (Red Cell Distribution Width):
Eritrosit büyüklüklerinin dağılım genişliğini (anisositoz) verir. RDW-CV(coefficient variation) ve RDW-SD (standart deviation) olarak iki şekilde ifade edilebilir. Örnekteki eritrositlerin eritrosit volüm heterogenitesini ortaya koyar. (anizositoz)

17 Eritrosit histogramı RBC % RDW RDW-CV (%): (SD÷MCV)x100 = % 12.8 ± 1.2
RDW-SD (fL): %42.5 ±3.5 Volüm (fl)

18 RDW: Normalin üstünde Anizositoz
Eritrositlerin normalden/birbirlerinden farklı büyüklüklerde olması

19 Retikülosit Sayısı Retikülosit:
Olgunlaşmamış eritrositlerin son safhasıdır (genç eritrosit) Sitoplazmasında RNA ve ribosom kalıntıları vardır. Ret.Sayımı eritropoetik aktivite hakkında fikir verir. Ret. sayımının normal değeri % 0.5 – 2.5’dur. Düzeltilmiş retikülosit oranı (%): Retikülosit (%)x Hct/45. Mutlak retikülosit sayısı : /mikroLitre.

20 Referans Değerler (II) Lökositler (Erişkin)
Hücre Sayı x 1000/µl veya x10E9/L Ortalama Oran % Ortalama Sınırlar Lökosit 7.4 4.5-11 Nötrofil 4.4 59 Nötrofil çomak 0.22 0-0.7 3 Nötrofil parçalı 4.2 1.8-7 56 Eozinofil 0.2 0-0.45 2.7 Bazofil 0.04 0-0.20 0.5 Lenfosit 2.5 1-4.8 34 Monosit 0.30 0-0.8 4 Williams Hematology , 7. baskı,Mc Graw-Hill,2006

21 Referans Değerler (III) Yaşa göre lökosit değerleri
Williams Hematology , 7. baskı,Mc Graw-Hill,2006 Lökositler: bin/µl veya x10E9/L Yaş Lökosit Nötrofil Eos. Baso Lenfo Mono 12 ay 6-17.5 0-0.20 4-10.5 4 yaş 5.5-15 2-8 0-0.8 6 yaş 5-14.5 1.5-8 0-0.65 1.5-7 10 yaş 4.5-13 1.8-8 0-0.60 21 yaş 4.5-11 0-0.45 1-4.8

22 Trombosit Normal sayı: (x10E9/L)*: /mm3

23 MPV / Mean platelet volume (7.4 - 10.4 fL)
(Trombosit hacim ortalamasını tanımlar ) Tr sayısı ve MPV birlikte değerlendirilir.

24 MPV’ nin arttığı durumlar :
Myeloproliferatif hastalıklar , ITP MPV’nin azaldığı durum : Yapım eksikliği Trombositopeni + MPV artışı : Tr yıkım artışı Trombositopeni + MPV azalması: Tr yapım eksikliği

25 Eritrositoz / polisitemi Lökositoz
Anemi Eritrositoz / polisitemi Lökositoz Nötrofilik lökositoz/Nötrofili Eozinofili Bazofili Lenfositoz Monositoz Lökopeni Nötropeni Lenfopeni Vd Trombositoz Trombositopeni

26 Periferik kan yayması önemlidir!
Sıkça ihtiyaç duyulur Kan sayımı PY Klinik bulgular PY Bazı hastalıklar için çok önemli tanı yöntemi PY > MR,BT,Sintigrafi, USG …….. Bulguyu doğrudan saptama Kolay, ucuz Fakat bilgi gerektirir!

27 Mikroskopik İnceleme Eritrositler Trombositler Lökositler Diğer
Tm vd kan hücresi dışındaki yapılar Enfeksiyon etkenleri vd

28 Periferik Yaymanın Mikroskopik İncelenmesi
Eritrositler Büyüklük özellikleri Boyanma özellikleri Şekil özellikleri İnklüzyonlar Birbirleri ile ilişkileri Çekirdekli eritrositler Parazitler

29 Eritrosit büyüklük değişimleri
Normositoz Nor: 7,5 mikron Lenfosit çekirdeği: Yaklaşık 8,5 mikron MCV: fL Anizositoz Eritrositler farklı büyüklüklerdedir Mikrositoz Eritrositler normalden küçüktür (< 7 mikron) MCV < 80 fL Makrositoz Eritrositler normalden büyüktür(> 8 mikron) MCV> 100 fL

30 Mikrositik Anemiler (Hipokrom-Mikrositik Anemiler)
Demir Eksikliği Anemisi Talasemiler Sideroblastik Anemi Kronik Hastalık Anemisi Kurşun Zehirlenmesi

31 Makrositler Makrosit Makroovalosit Megaloblastik anemi B12 Vitamini ve
Folik asit eksikliği Diğer

32 Non-Megaloblastik Makrositik Anemiler
Hemolitik Anemiler Posthemorajik Anemi Karaciğer Hastalıkları MDS , akut lösemi Miyelofitizik Anemiler Aplastik Anemi Alkolizm (megaloblastik de olabilir ) Hipotiroidi

33 Eritrositler Boyanma özellikleri Şekil özellikleri İnklüzyonlar,
Hipokromi Hiperkromi Anizokromi Polikromazi Şekil özellikleri İnklüzyonlar, Birbirleri ile ilişkileri Çekirdekli eritrositler Parazitler

34 Eritrosit histogramı RBC % 50 fl 100 200

35 Eritrositler Boyanma özellikleri Polikromazi Retikülositoz Hemoliz
Kanama Tedaviye yanıt

36 Retikülositoz Hemolitik anemi Kanama ardından Tedaviye yanıt

37 Eritrositler Şekil özellikleri İnklüzyonlar, Birbirleri ile ilişkileri
Poikilositoz İnklüzyonlar, Birbirleri ile ilişkileri Çekirdekli eritrositler Parazitler

38 Sferosit Hedef hücre Ovalosit Eliptosit Normal eritrosit
Göz yaşı şeklinde hücre (Tear-drop /dacryocyte) A beginner’s guide to blood cells, Bain, Barbara J. Ed. 2. baskı. Blackwell publishing,2004

39 Akantosit Şistosit veya Fragman Stomatosit Keratosit Ekinosit
(Burr-cell) Orak hücre Akantosit Bot şeklinde hücre S-C poikilosit Orak hücre ve türevleri A beginner’s guide to blood cells, Bain, Barbara J. Ed. 2. baskı. Blackwell publishing,2004

40 Sferosit Herediter sferositoz İmmün hemolitik anemi Hiposplenizm Yanık
Clostridium toksini Mikroanjiyopatik ve Mekanik hemolitik anemi Her. piropoikilositoz

41 Eliptosit Herediter eliptositoz Demir eksikliği Beta talasemi
Miyelodisplastik sendrom (MDS) Miyelofibroz Megaloblastik anemi (Makro-ovalositoz) Eliptosit Eliptosit: Uzun aks > 2x kısa aks uzunluğu Ovalosit: Uzun aksı < 2xkısa aks uzunluğu

42 Stomatosit Herediter stomatositoz Malign neoplaziler
Kardiyovasküler hastalıklar Hepatobiliyer hastalıklar Alkolizm

43 Orak hücre

44 Eritrosit Fragmantasyonu
Şistosit/ miğfer hücre TTP, HUS YDİP Vaskülit Habis hipertansiyon Kr Böbrek yetmezliği Renal graft rejeksiyonu Gebelik toksemisi Yanıklar Protez kapak vd kardiyak hemolitik anemiler Yürüyüş hemoglobinürisi Burns E et al.Am J Hematol.2004

45 Eritrosit fragmanları (Şistositler)

46 Ekinosit / Burr hücre Bekleme artefaktı Üremi Hipofosfatemi (TPN)
Piruvat kinaz eksikliği Karaciğer hastalığı + renal yetmezlik HUS Yanık By-pass veya Transfüzyon ardından Plazma yağ asitlerinde artış ,lisolesitin artışı, ATP azalması, hücre içine kalsiyum geçişi, spektrin polimerleşmesi Blood Cells.A Practical Guide. Barbara J.Bain , 4. Baskı,Blackwell Publishing 2006

47 Akantosit (Spur cell/mahmuz hücre) Ağır karaciğer hastalığı
Abetalipoproteinemi Nöro-akantositoz Renal yetersizlik Hipotiroidi MDS Splenektomi Mc Leod kan grubu fenotipi taşıyanlar PK eksikliği Anoreksi Kolesterol/fosfolipid oranı artmıştır Nöro-akantositoz : NS ile dilüe ıslak preperatta > % 6.3 AU Storch A; Kornhass M; Schwarz J SO J Neurol 2005 Blood Cells.A Practical Guide. Barbara J.Bain , 4. Baskı,Blackwell Publishing 2006

48 Hedef (Target) Hücreler
Karaciğer hastalığı Talasemi HbC Splenektomi sonrası Orak hücreli anemi Demir eksikliği anemisi vd Membran kolesterol ve fosfolipidi artmıştır Blood Cells.A Practical Guide. Barbara J.Bain , 4. Baskı,Blackwell Publishing 2006

49 Gözyaşı hücresi (dacrocyte/ tear drop cell)
Miyelofibroz vd miyelofitizik anemiler Megaloblastik anemi Talasemi majör MDS , vd

50 Eritrositler İnklüzyonlar, Birbirleri ile ilişkileri
Çekirdekli eritrositler Parazitler

51 İnklüzyonlar Howell-Jolly cisimciği Bazofilik noktalanma
Heinz cisimcikleri

52 Howell-Jolly cisimcikleri
Splenektomiden sonra Hiposplenizm Megaloblastik anemi Hemolitik anemi Nukleus artıkları Howell – Jolly cisimciği

53 Bazofilik noktalanma Kurşun zehirlenmesi Talasemi, hemoglobinopatiler
MDS vd diseritropoez durumları Megaloblastik anemi Hemolitik anemiler, Dayanıksız hemoglobinler, 5-nükleotidaz eksikliği Ribozom/RNA/mitokondri artıkları

54 Heinz Cisimcikleri Enzim defekti Dayanıksız hemoglobin Talasemi
Orak hücre anemisi G6PD Eksikliği Metilen mavisi

55 Eritrositler Rulo formasyonu, Aglütinasyon Rulo oluşumu aglutinasyon

56 Eritrositler Çekirdekli eritrositler (eritroblastlar) Hemoliz,
Akut kanama, Ekstrameduller hematopoez, MDS, Miyelofitizik anemi, Megaloblastik anemi, Eritrolösemi, Postsplenektomi Göz yaşı hücre

57 Trombositler 1-3 µm çap Düzensiz kenarlı, yuvarlak, çekirdeksiz
Kırmızı granüller içeren pembe-mor renk 8-15/ immersiyon alanı Trombosit/eritrosit= 1/20

58 Yalancı Trombositopeni
Trombosit sayısı normal hastada kan sayım cihazının trombositopeni bildirmesi EDTA’ya bağlı kümeleşme Trombosit satellitizmi Dev trombositler Soğuk aglutininler Lipemi Paraproteinemi, Kanın uygun alınmaması Ör: Koagüle olması

59 Trombositoz Miyeloproliferatif hastalıklar Demir eksikliği anemisi
(PV,ET,MMMF,KML) Demir eksikliği anemisi Splenektomi veya hiposplenizm Malign hastalıklar Kollagen doku hastalıkları İnfeksiyon Hemoliz veya kanama MDS Cerrahi girişimler İlaçlar: ör- adrenalin

60 Lökosit değişiklikleri
Lökosit formülü Sayısal değişiklikler Lökositoz Nötrofili, eozinofili, bazofili, monositoz, lenfositoz Sola kayma Lökomoid reaksiyon Lökopeni Nötropeni, lenfopeni vd Morfolojik değişimler Çekirdek anomalileri Sitoplazmik değişimler Atipik şekiller granülosit lenfosit A beginner’s guide to blood cells, Bain, Barbara J. Ed. 2. baskı. Blackwell publishing,2004

61 Sola kayma Sağa kayma İnfeksiyonlar Gebelik Hipoksi, asidoz,şok
Tirotoksikoz Karaciğer yetmezliği Hemoliz Kolit, pankreatit G-CSF Yanık, doku nekrozu (MI, PE) KML vd Lökomoid reaksiyon Sağa kayma Nötrofil hipersegmentasyonu

62 Kemik iliğinin incelenmesi
Aspirasyon Biyopsi

63 Endikasyonlar Anemilerin tanı ve ayırıcı tanısı Nötropenilerin tetkiki
Lösemilerin tanısı Trombositopenilerin tetkiki Plazma h hastalıkları tanısı Diğer Sitogenetik , bakteriyolojik vd incelemeler için örnek temini vd

64 Biyopsi Aspirasyon yeterli değilse Pansitopeni/bisitopeni tetkiki
Myelofibrozisin gösterilmesi Metastaz, infiltrasyon tetkiki Sebebi bilinmeyen ateş vd

65 İnceleme Yöntemleri Hücresellik düzeyi ve M/E oranı: nor: 3-4/1
Morfolojik inceleme, Histokimyasal inceleme İmmunhistokimyasal inceleme Sitogenetik Moleküler genetik Kültür vd mikrobiyolojik inceleme Akım sitometrisi Hücre kültürü

66