MAHALLİ İDARELER (Yerel Yönetimler) Doç.Dr. Ahmet MUTLU İİBF Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü ahmet.mutlu@omu.edu.tr

YÖNETİMLERARASI HİZMET BÖLÜŞÜMÜ Hizmet paylaşımı kıstasları: 1) İKTİSADİ KISTASLAR - Yerindenlik (subsidiarity) - Hizmetin Fayda ve maliyet Alanı -Dışsallıklar - Ölçek Ekonomileri 2) TARİHSEL-SİYASAL-SOSYAL KISTALAR

1) İKTİSADİ KISTASLAR - YERİNDENLİK ( SUBSİDİARİTY ) : Avrupa yerel yönetimler Özerklik şartının 4. Md.de kamusal mal ve hizmetlerin genel olarak ve tercihen halka en yakın yönetim birimleri tarafından yerine getirilmesi öngörülmektedir. - HİZMETİN FAYDA VE MALİYET ALANI : Mal ve hizmetin üretilmesinin/ üretilmemesinin yaratacağı faydaların ve maliyetlerin yayılma alanıdır. -Fayda ve maliyetlerin yayıldığı alan tüm ülke ise merkezi yönetimin, yerel sorumluluk alanı ise yerel yönetim biriminin ilgili mal ve hizmeti üretmesi söz konusudur.

1) İKTİSADİ KISTASLAR -DIŞSALLIKLAR : Dışsallıklar; bir mal veya hizmetin üretim veya tüketiminin üçüncü kişi, kurum veya bölgeler üzerinde olumlu veya olumsuz etkiler yaratması halidir. - ÖLÇEK EKONOMİLERİ : Hizmet üretiminin azalan maliyetler koşuluna göre yapıldığı durumda, yani toplam üretim ve toplam maliyetler artarken, ilave birim maliyet ve kişi başına hizmet maliyetleri düşmelidir. İlke; ölçek büyüdükçe idari yetki ve sorumluluk alanının veya üretim yetki düzeyinin de giderek büyümesi ve yükselmesidir.

Yönetimlerarası Hizmet Bölüşümünde Temel İlkeler Temel teorik ilkeler: 1- Hizmetin En uygun yönetime verilmesi 2- Hizmetlerin Hudutlarının Belirlenmesi 3- Hizmetlerde Tekrarın olmaması Bunlara göre uygulama ilkeleri: Ölçek ekonomilerinin ve fayda maliyet dışsallıklarının ağır bastığı hizmetler merkezi yönetimce, buna karşılık tüketiciye yakınlık boyutunun egemen olduğu hizmetler ise yerel yönetimlerce üretilmek durumundadır.

şehirlerarası ulaşım M M B çevre kirililiği B/M B/M Y/B/M sağlık B B B YEREL KISTASLARA GÖRE BAZI KAMUSAL HİZMETLERİN ÜRETİLDİKLERİ YÖNETİM DÜZEYLERİ B: BÖLGESEL Y: YEREL M: MERKEZİ itfaiye Y Y Y çöp toplama Y Y Y kanalizasyon Y Y Y park Y Y Y ilköğretim Y Y B şehiriçi ulaşım Y B Y şehirlerarası ulaşım M M B çevre kirililiği B/M B/M Y/B/M sağlık B B B savunma M M M dışişleri M M M

2) TARİHSEL-SİYASAL-SOSYAL KISTALAR Özellikle 20. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren hemen her yerde bazı hizmetlerin giderek merkezileştiği görülmüştür. Bunun nedenleri; gelirlerin merkezileşmesi, teknoloji ve ulaştırmadaki gelişmeler göçler hizmetlerin alışılmış boyutlara erişerek, büyümesi. yerel yönetimlerin eleman ve mali yetersizlik içinde olması

1- YEREL YÖNETİMLERİN MERKEZİ YÖNETİM İLE BİRLİKTE ÜRETTİKLERİ HİZMETLER A- SAĞLIK HİZMETLERİ : Yarı kamusal nitelikte toplumsal ve bölünmez faydalar ortaya çıkardığı esas görev olarak merkezi idareye düşmektedir. B- ÇEVRENİN KORUNMASI HİZMETLERİ : Çevre kirlenmesine yol açan üretici birimlere, bunları önleyecek yasal yükümlülükleri ve yaptırımlar getirme, bunların uygulanmasını denetlemek görevi de yerel yönetimlere düşmektedir. C- SOSYAL YARDIM HİZMETLERİ : Özellikle merkezi yönetimin bölgeye veya yerel birime sunacağı yardımlarda aracılık etmek D- İMAR VE BAYINDIRLIK HİZMETLERİ : İmar ve bayındırlık faaliyetleri, merkezi yönetimin görevleri içindedir. Örneğin; şehirlerarası yol yapımı, liman yapımı vb. Belirli bir yere birimin veya yönetimin görev ve yetki alanı sınırları içindedir. Örneğin; yerel yönetim içinde bulunan yollar, köprüler ve meydanların yapım faaliyetleri Ayrıca nüfus yoğunluğu , şehir içi planlamada yerel yönetimlere önemli gerekçe doğrulabilir. E- EĞİTİM HİZMETLERİ: Eğitim hizmetleri, sağlık hizmetleri gibi yarı kamusal niteliktedir. Genellikle ilköğretim pek çok ülkede yerel yönetimlerin görev ve hizmet alanın içindedir.

2- DOĞRUDAN VE SADECE YEREL YÖNETİMLERİN GÖRDÜKLERİ HİZMETLER A- BÖLÜNMEZLİĞİ YEREL DERECEDEKİ KAMUSAL HİZMETLER: yangın , koruma, zabıta , saglık kontrolleri ve imar planlarının düzenlenmesi gibi B- YARI KAMUSAL VE ÖZEL HİZMETLER : temizlik ve kanalizasyon , su, mezbaha, fırın, şehiriçi ulaşım, süthane hizmetleri gibi

Ders bitti.  İYİ AKŞAMLAR