2 2 Motivasyon  İşsizlik verileri üç ay gecikmeli açıklanıyor. Eş zamanlı göstergelere ihtiyaç var.  Halihazırda kullandığımız göstergelerin öncüleme gücü sistematik olarak test edilmiş değil

3 3 Amaç  İşsizlik oranı için eş zamanlı ve öncü göstergeler belirlemek  Kısa dönem işsizlik tahmininde kullanmak üzere bileşik öncü gösterge oluşturmak Sonuç:  72 tane seri analiz kapsamında değerlendirildi  Bilgi değeri olan bileşik endeks oluşturuldu Tahmin performansı baz modele (AR(2)) kıyasla daha iyi

4 4  Yazın  Aday serilerin belirlenmesi  Verinin işlenmesi  Analiz: Öncü ve eş zamanlı göstergelerin belirlenmesi Granger Nedensellik testi Bağıntı analizi Örneklem dışı tahmin performansı  Bileşik öncü gösterge oluşturulması Tahmin performansının ölçülmesi Sunum Planı

5 5 İktisat Yazını Kılavuz niteliğinde : Marcellino (2006), Gyomai ve Guidetti (2012) Öncü göstergelerle ilgili çalışmalar 1930’lu yıllarda başlıyor (Burns & Mitchell, 1938) Serilerin kendine özgü döngüleri iş çevrimleri ile karşılaştırılıyor Odak Dönüm noktalarını tahmin etmek (örn. Neftçi, 1982; Boldin, 1994) Doğrudan hedef değişkenin alacağı değeri tahmin etmek (örn. Stock & Watson, 1989)

6 6 İktisat Yazını Öncü gösterge ve bileşik öncü gösterge belirleme süreci I.Hedef değişkenin belirlenmesi Tek değişken: GSYİH, sanayi üretimi (OECD), satış hacmi, istihdam, işsizlik (Boldin, 1994; Chin, Geweke & Miller, 2000) Birden fazla değişken: Stock & Watson (1989) sanayi üretimi, reel harcanabilir gelir, çalışılan saat ve satış hacmini birlikte kullanıyor.

7 7 İktisat Yazını II.Öncü göstergelerin seçilmesi: belirli koşulları sağlamalı (Moore & Shiskin, 1967) Tutarlı zamanlama (hedef değişkenin dönüm noktalarını öncüleme gücü) İş çevrimlerinin tepe ve dip noktalarının belirlenmesi «Tanımsal kurallar», «Markov Switching» ( Boldin, 1994; Neftçi, 1982) İktisadi döngülerle uyum «Granger nedensellik», «marjinal tahmin gücü» Diğer koşullar : İktisadi anlamlılık, zamanlı yayımlanması ve çok revize olmaması, bir aydan diğerine değişkenliğinin sınırlı olması

8 8 İktisat Yazını III. Verinin işlenmesi İktisadi döngüyü nasıl tanımlamalı? Klasik döngü tanımında serinin seviyesindeki değişime bakılıyor. Büyüme döngüsü tanımında serinin genel eğilimine göre konumuna bakılıyor. Mevsimsellikten arındırma, filtreleme, standart hale getirme

9 9 İktisat Yazını IV. Bileşik öncü göstergelerin oluşturulması Modele dayanmayan : basit veya ağırlıklı ortalama (ABD için Conference Board, OECD) Modele dayanan VAR Faktör modelleri Markov switching Türkiye için yapılan çalışmalar : Özatay (1986), Neftçi &Özmucur (1991), Altay ve diğer.(1991) Atabek ve diger. (2005) Altuğ ve Uluceviz (2011) Aruoba ve Sarıkaya (2012) Chadwick ve Şengül (2012)

10  Öncü ya da eş zamanlı gösterge olabilecek farklı kategorilerden 72 tane seriyi değerlendirmeye alıyoruz. İktisadi faaliyete ilişkin göstergeler Beklentileri yansıtan göstergeler İşgücü piyasasına ilişkin göstergeler Dış ekonomilerdeki eğilimi özetleyen göstergeler Krediler İlk Aşama – Aday Serilerin Belirlenmesi

11  İktisadi faaliyete ilişkin göstergeler : Sanayi üretim endeksi, Kapasite kullanım oranı, Dahilde alınan katma değer vergisi (KDV)/GSYİH, İthalattan alınan KDV/GSYİH, Açılan ve kapanan firma istatistikleri, Reel kur İlk Aşama – Aday Serilerin Belirlenmesi  Beklentileri yansıtan göstergeler: İktisadi yönelim anketi (gelecek 3 aya ilişkin istihdam, sipariş, üretim ve ortalama birim ücret beklentisi) Tüketici eğilim anketi (tüketici güven endeksi)  Krediler: Tüketici kredileri/ GSYİH, Ticari krediler (TL ve FX cinsi) / GSYİH  ∆Tüketici kredileri/ GSYİH, ∆Ticari krediler (TL ve FX cinsi )/ GSYİH

12 İlk Aşama – Aday Serilerin Belirlenmesi  İşgücü piyasasına ilişkin göstergeler: Hanehalkı İşgücü Anketi (işten çıkarılan ve ayrılanlar, ortalama çalışılan saat, iş bulma ümidi olmayanlar, ilk kez iş arayanlar). İŞKUR (işsizlik sigortası başvuruları, işsiz başvuruları, açık işler) Kariyer.net (iş başvuruları, yeni iş ilanları, ilan başına başvuru) Markit (PMI istihdam değeri)  Dış ekonomilerdeki eğilimi özetleyen göstergeler: OECD-Avrupa bileşik öncü göstergesi (CLI) OECD CLI, ABD CLI Avrupa ve Almanya iktisadi eğilim endeksleri

13 Verinin işlenmesi  Mevsimsellikten arındırma  Aykırı gözlemlerin ve düzensiz gürültünün (irregular noise) arındırılması (Demetra+)  Devresel hareketin ayrıştırılması (HP Filter, lambda=814, Alp ve diğer. (2011) çalışmasından)  Verilerin standartlaştırılması İkinci Aşama- Verinin İşlenmesi Aylık sıklıkta veri kullanıyoruz. Dönem 2005/ /3

14 Üçüncü Aşama – Analiz Granger Nedensellik  Kullanılan ölçütler Wald test : aday değişkenin gecikmeli değerleri için toplu anlamlılık testi. Schwartz Information Criteria (SIC) ölçütü (Hsiao, 1981).

15  Kullanılan ölçüt En güçlü bağıntı değerinin konumu Anlamlılık – yüzde 1 anlamlılık düzeyi Tutarlılık – en yüksek 2. ve 3. bağıntı değerleri, en güçlü bağıntı değerinin komşuluğunda olmalı. Üçüncü Aşama – Analiz Bağıntı Analizi

16  Tahmin performansı Baz denklemin belirlenmesi → İşsizlik modeli : AR(2) Her bir aday seri için optimal gecikme değerinin belirlenmesi Her bir aday seri için ardışık tahmin süreci Üçüncü Aşama – Analiz Örneklem Dışı Tahmin Performansı 2005/6 2012/3 2012/4 2012/5 2013/3 F1F1 F2F2 12 gözlem için RMSE (root mean square error) hesaplanması F 12

17 Seçilen Seriler GCBağıntı AnaliziÖrneklem Dışı Tahmin İktisadi faaliyete ilişkin göstergeler Sanayi üretim endeksi İthalde alınan KDV Gelişmekte olan ülkeleri esas alan reel kur Sanayi üretim endeksi İthalde alınan KDV Açılan firma Kapasite kullanım oranı Gelişmekte olan ülkeleri esas alan reel kur Dahilde alınan KDV Beklentileri yansıtan göstergeler İYA (istihdam, üretim, sipariş) Tüketici Güven Endeksi İYA (istihdam, üretim, sipariş, birim ücret) Tüketici Güven Endeksi İYA (istihdam, üretim, sipariş) İşgücü Piyasasına İlişkin göstergelerKariyer.net açık işler İşsizlik sigortası başvuruları İŞKUR işsiz başvuruları Kariyer.net açık işler Kariyer.net ilan başına başvuru İşten çıkarılan İş bulma ümidi olmayanlar İŞKUR işsiz başvuruları İşten çıkarılan PMI istihdam değeri Kariyer.net başvuru Kariyer.net ilan başına başvuru İlk kez iş arayanlar İş bulma ümidi olmayanlar Dış ekonomilere ilişkin göstergeler Bileşik öncü göstergeler (hepsi)  Bileşik öncü göstergeler (hepsi)  Bileşik öncü göstergeler (OECD ve USA CLI hariç hepsi) KredilerTL cinsi ticari kredilerTüketici kredileri ve kredi kartları (ÇD) Konut kredileri (ÇD) TL ve YP ticari krediler (ÇD) TL ve YP ticari krediler Üçüncü Aşama – Analiz En az iki kriterin seçtiği göstergeler, ÇD: çeyreklik değişim

18 Bazı Seçilmiş GöstergelerÜçüncü Aşama – Analiz Mev. Arınd., Filtrelenmiş

19 Bazı Seçilmiş GöstergelerÜçüncü Aşama – Analiz Mev. Arınd., Filtrelenmiş

20  Ortalama alıyoruz. Ağırlıklı ortalama sonuçları değiştirmiyor  Her bir yöntem için iki tane endeks oluşturduk GC I : GC testini geçen tüm seriler GC II : iki yönlü nedensellik hariç GC-I Corr-I : öncü ve eş zamanlı seriler Corr-II : sadece öncü niteliği olan seriler Tahmin performansı iyi olan seriler (kriter: RMSE)  Benzer eğilimleri ölçen serilerden sadece bir tanesini alıyoruz ( Örn. açılan firma sayısı, net açılan firma sayısı) Son Aşama- Bileşik Gösterge Oluşturulması

21 Bileşik Öncü Göstergeler ve Tahmin Performansı Bileşik Öncü Göstergelerin Tahmin Performansı Bileşik endekslerR2RRMSE Baz Model GC-I GC-II Corr-I Corr-II Tahmin performansı (TP) Baz model AR(2), RMSE değeri Gecikmeli değer yapısı (u, endeks)=(2,1)

22 Bileşik Öncü Göstergeler Hedef ve Tahmin Performansı En Yüksek Olan Bileşik Öncü Gösterge

23 Bileşik Göstergeler ve Bağıntı Analizi Bağıntı Fonksiyonu

24 Serilerin ve Bileşik Göstergelerin Tahmin Performansı: Tahminlerin Birleştirilmesi Tahmin hatalarının karesi - karşılaştırma Farklı Modellerin RMSE Değerleri (2012ç1-2013ç4) Farklı bir yaklaşım: serileri toplulaştırıp tahmin almak yerine ayrı ayrı tahmin alıp toplulaştırmak

25 Sonuç Granger nedensellik testi, bağıntı analizi ve örneklem dışı tahmin performansına bakarak tarım dışı işsizlik oranı için öncü niteliği olan seriler bulabiliyoruz. Tahmin performansı iyi olan serilerin basit ortalamasını alarak oluşturan bileşik endeks işsizlik oranı tahmin performansını iyileştiriyor. Aynı analizi tarım dışı istihdam oranı için yapmayı planlıyoruz.