Maddenin Tanecikli Yapısı

Maddenin Tanımı Kütlesi olan ve boşlukta yer kaplayan her şeye madde denir.

Cisim nedir? Maddenin şekil almış halidir.

Maddenin Halleri Maddeler doğada 3 halde bulunur: Katı maddeler Sıvı maddeler Gaz maddeler

Katı Maddeler Belirli bir şekli olan, sıkıştırılamayan fakat genleşebilen maddelere katı madde denir. Katı maddenin tanecikleri hareketsizdir.

Sıvı Maddeler Belirli bir şekli olmayan fakat bulunduğu kabın şeklini alan sıkıştırılamayan ama genleşebilen akışkan maddelere sıvı maddeler denir.

Gaz Maddeler Belirli bir şekli olmayan fakat bulunduğu kabın şeklini alan sıkıştırılabilen ve genleşebilen uçucu maddelere gaz maddeler denir. Gaz maddeler kapalı kaplarda bulundurulmalıdırlar.

Maddenin Plazma Hali Maddeler çok düşük veya çok yüksek sıcaklıklarda plazma halinde olabilir. Bu hal maddenin 4. hali olarak adlandırılabilir. Elektrik kıvılcımları, lavlar, alev, ateş ve yıldızlar plazmaya örnek verilebilir.

Maddelerin Sıkışma Özelliği Tanecikleri arasında boşluk olan maddeler kuvvet etkisi ile sıkıştırılabilir. Bu maddeler ise sadece gaz maddeleridir.

Maddelerin Genleşme Özelliği Katı, Sıvı ve Gaz taneciklerinin sıcaklık arttıkça hareketleri hızlanır. Bu durumda kapladıkları yer artar. Genleşme ile termometre, uçan balon gibi aletler yapılmıştır.

Maddelerin Özellikleri

Madenin Hal Değişimi

Maddenin En Küçük Birimi Maddenin en küçük yapı birimine atom denir. Atom küre şeklindedir ve elektrikli yapıya sahiptir. Atom, kelime anlamı olarak bölünemez, parçalanamaz anlamındadır. Atomlar ancak elektron mikroskobuyla görülebilirler.

Atomun Tarihçesi Atom hakkında Democritus, Dalton, Thomson, Rutherford, Bohr ve De Broglie isimli bilim adamları ve filozoflar görüşlerini ortaya koymuşlar ve günümüzdeki atom modeli ortaya çıkmıştır. 

Democritus Atom Teorisi : Atom hakkında ilk görüş M.Ö. 400’lü yıllarda Yunanlı filozof Democritus tarafından ortaya konmuştur. Democritus, maddenin taneciklerden oluştuğunu savunmuş ve bu taneciklere atom adını vermiştir. Democritus, atom hakkındaki görüşlerini deneylere göre değil varsayımlara göre söylemiştir.

Democritus Atom Teorisi : Democritus’ a göre; Madde parçalara ayrıldığında en sonunda bölünemeyen bir tanecik elde edilir ve bu tanecik atomdur. Bütün maddeler aynı tür atomlardan oluşur. Maddelerin farklı olmasının nedeni maddeyi oluşturan atomların sayı ve dizilişi biçiminin farklı olmasıdır.  Atom görülemez. Atom görülemediği için bölünemez.

John Dalton : Atom hakkında ilk bilimsel görüş 1803 – 1808 yılları arasında İngiliz bilim adamı John Dalton tarafından ortaya atılmıştır. John Dalton Dalton’un Atom Modeli

John Dalton : Dalton’ a göre; Maddenin en küçük yapı taşı atomdur. (Maddeler çok küçük, bölünemez, yok edilemez taneciklerden oluşur.)  Atomlar parçalanamaz. Atom içi dolu küre şeklindedir. Bütün maddeler farklı tür atomlardan oluşmuştur.  Maddelerin birbirlerinden farklı olmasının nedeni maddeyi oluşturan atomların farklı özellikte olmasıdır.  Bir maddeyi oluşturan atomların tamamı birbirleriyle aynı özelliklere sahiptir.

John Joseph Thomson : Atomun yapısı hakkında ilk model 1898 yılında Thomson tarafından ortaya konmuştur. Thomson atom modeli bir karpuza yada üzümlü keke benzer. Thomson’ a göre; Atom küre şeklindedir. (Çapı 10–8 cm) Atomda (+) ve (–) yüklü tanecikler bulunur. Thomson’a göre atom; dışı tamamen pozitif yüklü bir küre olup negatif yüklü olan elektronlar kek içerisindeki gömülü üzümler gibi bu küre içerisine gömülmüş haldedir.

Ernest Rutherford: Atomun çekirdeğini ve çekirdekle ilgili birçok özelliğin ilk defa keşfeden bir bilim adamıdır. Elektronlar çekirdek etrafında dairesel yörüngelerde sürekli dolanırlar. Elektronların bulunduğu hacim çekirdeğin hacminden çok büyüktür. Çekirdekteki yük sayısı, elektron sayısına eşittir.

Niels David Bohr : Bohr atom teorisi hidrojenin yayınma spektrumuna dayanılarak açıklanır. Bohr’ a göre; Elektronlar çekirdek etrafında belirli enerjiye karşılık gelen belirli uzaklıklarda bulunur. Yüksek enerji düzeyinde bulunan elektron, düşük enerji düzeyine geçerse fotonlar halinde ışık yayarlar. Kararlı hallerin tamamında elektronlar çekirdek etrafında dairesel yörünge izlerler.

Modern Atom Modeli: Atomda belirli bir enerji düzeyi vardır. Elektron ancak bu düzeyden birinde bulunabilir . Elektron bir enerji düzeyindeki hareketi sırasında çevreye ışık yaymazlar. Atoma iki düzey arasındaki fark kadar enerji verilirse elektron daha yüksek enerji düzeyine geçer. Atoma verilen enerji kesilirse elektron enerjili düzeyinde kalamaz daha düşük enerji düzeyinden birine geçer. Bu sırada iki düzey arasındaki fark kadar enerjiyi ışık şekline çevreye verir.

Maddenin Sınıflandırılması Element Bileşik Çözelti Karışım

Element Nedir? Tek cins atomdan ( tanecikten ) oluşan maddeye element denir. Hidrojen elementi Hidrojen atomu Karbon elementi Karbon atomu

Element Modelleri Element Modeli Element Molekül Modeli 1 2

Bileşik Nedir? Değişik cins atomlardan ( taneciklerden ) oluşan maddelere bileşik adı verilir. Elementler birbirine bağlanarak bir araya gelirler ve kümeler oluştururlar. + Hidrojen elementi Oksijen elementi Su bileşiği

Çözelti Nedir? Bir maddenin bir sıvı içinde ( genellikle suda ) görünmeyecek ( homojen ) şekilde dağılması (çözünmesi ) olayıdır.

Karışım Nedir? Maddelerin gelişigüzel birbirine karıştırılması olayıdır. Her iki maddede karışımda kendini göstermektedir.

Maddenin Değişimi ve Yapısı Bir tencere yemeği 5 tabağa bölününüz. 5 tabakta da farklı mı yoksa aynı tür yemek mi vardır? Bal donduğu zaman onu ısıtarak eski haline getiririz. Bal tekrar donunca eski haline gelebilir mi? Kibrit ile bir kağıdı yaktığımızda, kağıt eski haline dönebilir mi?

Fiziksel Değişimler Maddenin yalnız görünümü değişir. Geriye dönüş vardır. Buzun erimesi Kağıdın yırtılması Suyun kaynaması Mumun erimesi Odunun yarılması Yoğurttan ayran olması Tuzun suda çözünmesi Etin kıyılması

Kimyasal Değişimler Maddenin iç yapısını bozan, geriye dönüşü olmayan bir değişim. Odunun yanması Elmanın çürümesi Sütten yoğurt olması Un ve su ile hamur olması Sütün ekşimesi Demirin paslanması Mumun yanması Yumurtanın pişmesi

Katı Madde Moleküllerin Hareketleri Katı maddenin molekülleri birbirine sıkıca kenetlenmiştir. Bu onların aralarında çok az boşluk olduğunu göstermektedir.

Sıvı Madde Moleküllerinin Hareketi Sıvı molekülleri birbiri üzerinden kayarak hareket ederler. Bulundukları kabın şeklini alırlar.

Gaz Madde Moleküllerinin Hareketi Gaz molekülleri arasındaki boşluk o kadar fazladır ki, moleküller her yöne hareket ederler. Bulundukları kabın şeklini alırlar. Hacimleri belirsizdir.