Osteoporoz Tanı ve Tedavi Prensipleri Dr. Ümit İNCEBOZ Balıkesir Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD

"Osteoporoz" Sistemik iskelet hastalığı Düşük kemik kütlesi Kemik mikromimarisinde bozulma Artmış kırık riski

Osteoporoz ne kadar sık? 50 yaş civarındaki kadında %4 80 yaşındaki kadında %52

2050 yılında dünya geneli için hesaplanan osteoporotik kalça kırığı olacak kişi sayısı 6.3 MİLYON !

Sunum Planı Osteoporozun patogenezi Osteoporozda tanı Osteoporozda tedavi prensipleri

Sunum Planı Osteoporozun patogenezi Osteoporozda tanı Osteoporozda tedavi prensipleri

Kemik Dokusu Kortikal kemik (%80) Trabeküler kemik (%20) Yoğun ve sıkı Uzun kemikler boyunca Ortasında silindirik boşluk Trabeküler kemik (%20) Hafif, balpeteği şeklinde Basınç ve baskıya göre şekillenir Uzun kemiklerin uçlarında ve vertebrada

Kemik Hücreleri Osteositler Osteoblastlar Osteoklastlar

Stromal Kök Hücreleri Hemapoetik sistem hücreleri Osteoklast Prekürsörleri Prekürsörleri Osteoklast

Kemiğin gücünü sağlayan; Kemik Mineralizasyon yoğunluğu Kemik Kalitesi (hidroksi apatit kristal büyüklüğü, kollagen yapısı, kemiğin mikromimarisi)

Yetersiz tepe kemik kütlesi Genetik ve beslenme Düşük Kemik yoğunluğu Yaşlanma Artmış kemik kaybı Kırıklar Menopoz Travma Hastalıklar

Sunum Planı Osteoporozun patogenezi Osteoporozda tanı Osteoporozda tedavi prensipleri

Osteoporoz tanısı Klinik tanı Biyokimyasal tanı Radyolojik tanı

Osteoporozun klinik uyarı işareti yoktur

Osteoporoz risk faktörleri (BMD-tanımına göre) Değiştirilemez Değiştirilebilir Kadın İleri yaş (65 yaş ve üzeri) Önceden osteoporotik kırık öyküsü Irk (beyaz) Erken menopoz (<45) Ailede kalça kırığı öyküsü Hastalıklar (RA, çölyak vb) Düşük BMI (<58 kg) Sigara kullanımı Alkol Uzun süreli (>3 ay) glukokortikoid kullanımı

Osteoporotik Kırık Risk Faktörleri İleri yaş (65 yaş ve üzeri) Önceden osteoporotik kırık öyküsü Düşük BMD Ailede kalça kırığı öyküsü Düşük BMI (<58 kg) RA, Uzun süreli (>3 ay) glukokortikoidler Sigara kullanımı Alkol

Yaş Yaş ilerledikçe kırık riski artar 50 yaşından sonra her 7-8 yılda bir kırık riski iki katına çıkar

Kırık öyküsü Peri ve postmenopozal kadında bir osteoporotik kırık varsa diğer bir osteoporotik kırık için 2 kat risk Osteoporotik kırık öyküsü BMD’den bağımsız olarak riski artırır

Kemik Mineral Yoğunluğu (BMD) BMD’nin 1 SD azalması=%10-12 mineral yoğunluk azalması=kırık riskinde 1.5-2.5 kat artış

Ailede kalça kırığı öyküsü Ailede kalça kırığı öyküsü (özellikle kalça kırığı) osteoporotik kırık riskini %50-100 artırır

Kilo azlığı <57.7 kg (veya BMI<21) hem düşük BMI hem de kırık riskini artırır

Erken Menopoz Menopozdan 2-3 yıl öncesinden, 3-4 yıl sonrasına kadar kemik kaybı hızlı (%5-7) seyreder Bu kaybın 2/3’ünden sorumlu olan «Östrojen azalması» dır

Romatoid Artrit (X2 kırık riski) >3 ay glukokortikoid kullanımı (BMD’den bağımsız X2 kırık riski)

FRAX http://www. shef.ac.uk/FRAX

Osteoporozda Klinik Tanı Ağrı Boy Kısalması Akut Kırık bulguları

Hemen tüm Nonvertebral kırıklar düşmeye bağlı Vertebral kırıkların yaklaşık 2/3 ’i Ağrısız Vertebral kırıklar en sık T11-12, L1 3.8 cm ve daha fazla boy kısalığı vertebral kırığın işareti olabilir

Osteoporozda Biyokimyasal Tanı Alkalen fosfataz Osteoklastik aktiviteyi gösterir Duyarlık ve özgünlüğü az, yaşla artar Kemiğe özgün AP da kullanım yararlılığını artırmaz Osteoklasin Kemik gama-karboksiglutamatı Osteoblastlarca yapılır Yaş, cinsiyet, mevsim, lab metodlarına göre değişebilir Tip I kollagen yıkım ürünleri (pridinolin, deoksipridinolin) Mineralizasyonu değil Remodelling’i gösterir

Osteoporozda Radyolojik Tanı Direkt Radyogram DEXA Diğer

Osteoporoda Direkt Grafi Sırt ağrısı, boy kısalması, kifoz varsa vertebral kırık açısından değerlendirilmeli Lateral vertebra grafilerinde, vertebral yükseklikte %20 den fazla (2 cm) kısalma Gr 1 (hafif) %20-25 Gr 2 (orta) %25-40 Gr3 (şiddetli) >%40

DEXA Osteoporoz tanısında ve tanıya bağlı tedavi planlamasında GEÇERLİ tek yöntem lomber ve kalça DEXA incelemesi

DEXA T skor

DEXA taraması kime???

BMD gerekliliği için kullanılan risk faktörleri Menopoz sonrasında kırık öyküsü Zayıflık (<57.7 kg / BMI<21 kg/m2) Ailede kalça kırığı öyküsü Halen sigara kullanımı RA Alkol (her gün 330ml biraya karşılık) NAMS 2010

Populasyon Tüm ≥65 yaş kadınlar <65 yaş kadınlarda 10 yıllık risk, 65 yaşında beyaz ırk, bilinen risk faktörü olmayan kadının kırık riskine eşit veya büyük risk varsa Öneri Tarama (Screening DEXA ile) GRADE B (=9.3) USPSTF, 2011

Index değer toplamı BMD hariç ≥ 4 ise BMD değerlendirmesi yap BMD dahil ≥ 6 ise değerlendir ve tedavi planla IOF, 2001

FRAX http://www. shef.ac.uk/FRAX

DEXA taraması ne sıklıkta ???

Önerilen DEXA sıklığı Osteoporoz tedavisi alanlarda 1-2 yılda bir Tedavi gereksinimi olmayanlarda 2-5 yılda bir NAMS, USPSTF

Sunum Planı Osteoporozun patogenezi Osteoporozda tanı Osteoporozda tedavi prensipleri

Kimi tedavi edelim? T-skoru Kırık Yönetim <-2.5 + İlaç - -1 ile -2.5 arası İzlem >-1

NORA

Kimi Tedavi Edelim? T skoru < -2.5 Osteoporotik kırık varlığı veya Osteoporotik kırık varlığı -1<T skoru<-2.5 ise FRAX değerlendirmesinde 10 yıllık genel kırık riski ≥20 veya femur kırığı riski ≥ 3% ise NAMS 2010

Sonuç; Osteoporoz açısından risk değerlendirmesi Osteoporoz tanısında lomber ve kalça DEXA Tedavi, osteoporoz veya kırık olanlar ile, 10 yıllık genel kırık riski ≥20 veya femur kırığı riski ≥ 3% ise yapılmalı

Teşekkürler… DOKTORUM, BU YAŞTA KEMİK KAYBININ NORMAL OLDUĞUNU SÖYLEDİ EVİN HER YANINDA BUNLARDAN BULUYORUM ! Teşekkürler…

Sekonder Osteoporoz ayırıcı tanısında önerilen testler Tam kan sayımı Serum biyokimyası: Kalsiyum ESR kreatinin Alkalen fosfataz TSH 24 urine calcium creatinine clearance