MAKALE (TIBBİ) YAZMA SANATI Prof. Dr. Tekin AKPOLAT Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı SAMSUN 2008

AMAÇ Makale yazılırken karşılaşılan sorunları/hataları tartışmak Bir şablonu temel alarak makale yazmak

PLAN (1) Bir makalenin ana hatları Makaleye temel alınacak şablon Örnek bir makale yazımı Örnek bir vaka raporu yazımı

PLAN (2) Sık yapılan hatalar Makaleyi yayına daha kolay kabul ettirebilmek için ip uçları Kaynaklar Tavşanın tezi Tartışma

Bu konuşmanın sonunda (1) Dinleyicilerin makale yazma konusundaki çekingenliği (tabi varsa) azalmalı Şablonun (kurgunun) varlığını ve önemini anlamalı

Bu konuşmanın sonunda (2) Dinleyici bugüne kadar makale yazma konusunda yeterince deneyim sahibi olmadığını düşünüyorsa kendini geliştirebileceğine, eğitebileceğine inanmalı (zaman ve emek harcamak koşulu ile) Konu ile ilgili kaynaklardan haberi olmalı

Bir makalenin ana hatları Giriş Materyel ve Metod (Gereç ve Yöntem...) Sonuçlar (Bulgular) Tartışma

Bir makalenin diğer kısımları Başlık İsimler Özet Kaynaklar Tablolar Şekiller Teşekkür Destekleyen kuruluş(lar)

ŞABLON (KURGU) Amacınızı ne olduğunu anlatır Nasıl yaptığınızı anlatır Çalışmanızın farkını anlatır Ne bulduğunuzu ve bulgunuzun önemini, yorumunuzu vurgular

Amacınızı anlatma Uygun yer? Giriş Gereç ve Yöntem Sonuçlar Tartışma

Amacınızı anlatma Giriş kısmının son cümlesi veya paragrafı Gereç ve Yöntem Sonuçlar Tartışma

Nasıl yaptınız Uygun yer? Giriş Gereç ve Yöntem Sonuçlar Tartışma

Nasıl yaptınız Giriş Gereç ve Yöntem Sonuçlar Tartışma

Çalışmanızın farkı Uygun yer? Giriş Gereç ve Yöntem Sonuçlar Tartışma

Çalışmanızın farkı Giriş Gereç ve Yöntem Sonuçlar Tartışma (yeri yazıya bağlı, genellikle başı-ortası)

Ne buldunuz, önemi ve yorumunuz Uygun yer? Giriş Gereç ve Yöntem Sonuçlar Tartışma

Ne buldunuz, önemi ve yorumunuz Giriş Gereç ve Yöntem Sonuçlar Tartışmanın son cümlesi veya paragrafı

ŞABLON (1) Amacınızı anlatma Giriş kısmının son cümlesi veya paragrafı Nasıl yaptınız Gereç ve Yöntem

ŞABLON (2) Çalışmanızın farkı Tartışma (yeri yazıya bağlı, genellikle başı-ortası) Ne buldunuz, önemi ve yorumunuz Tartışmanın son cümlesi veya paragrafı

ÖRNEK MAKALE YAZIMI Romatoid artritli (RA) hastalarda glomerülonefrit (GN) prevalansını ve bu hastaların klinik özelliklerini araştıran bir çalışma yaptınız, bunu beraber yazalım.

GİRİŞ Önerileriniz?

GİRİŞ RA hakkında genel bir bilgi RA’te tutulan organlar hakkında genel bilgi RA’te karşılaşılan böbrek sorunları nelerdir Bu çalışmanın amacı RA’li hastalarda GN sıklığını ve GN’li hastaların klinik özelliklerini araştırmaktır

GEREÇ VE YÖNTEM Önerileriniz?

GEREÇ VE YÖNTEM (1) Çalışmaya alınan hastaların özellikleri (yaş, cins, RA süresi....) Çalışmanın yapıldığı zaman dilimi? Çalışmaya alınma kriterleri Çalışmaya alınmama kriterleri

GEREÇ VE YÖNTEM (2) Tanımlar (Romatoid artrit, glomerülonefrit) Kullanılan laboratuvar incelemeleri (varsa) hakkında bilgi (yöntem, ticari kitin-cihazın adı, üretici firma, üretildiği ülke) İstatistik

SONUÇLAR Önerileriniz?

SONUÇLAR (1) 1000 romatoid artrit hastasının 148 tanesinde (% 15) glomerülonefrit saptanmıştır. Glomerülonefrit tipleri Tablo 1’de gösterilmiştir. Glomerülonefriti olan ve olmayan hastaların klinik özellikleri Tablo 2’de gösterilmiştir.

SONUÇLAR (2) Tablo 1 ve 2’yi aynen tekrarlamamak gerekir, sadece önemli ve çarpıcı olanlar yeniden vurgulanabilir. Erkek hastalarda glomerülonefrit sıklığı kadın hastalara kıyasla daha fazladır (x2=30, p=000)

SONUÇLAR (3) Glomerülonefriti olan 148 hastanın 85 tanesinde (% 58) akciğer tutulumu saptanırken, glomerülonefriti olmayan hastaların 22 tanesinde (% 3) akciğer tutulumu saptanmıştır (x2=391, p=0.000)

TARTIŞMA Önerileriniz?

TARTIŞMA (1) Romatoid artritte glomerülonefritin önemi Romatoid artrit-glomerülonefrit ilişkisi inceleyen çalışmaların dökümü (Tablo işi basitleştirebilir) Sizin çalışmanızın farkı, bu çalışmayı neden yaptınız?

TARTIŞMA (2) Çalışmanızın farkı (1) Bu konuda yapılmış en çok RA’li hasta içeren çalışma? RA’li hastalarda GN olan veya olmayan hastalar arasındaki klinik özellikler daha önce araştırılmamış olabilir? Bölgenizde yapılan ilk çalışma (o zaman bölgenizde yayınlanan bir dergide yayınlanması daha uygun olabilir)

TARTIŞMA (3) Çalışmanızın farkı (2) Bulduğunuz sonucun daha önceki çalışmalardan farkları Çalışmanızın literatürle uyumlu olması gerekmez (o zaman bu çalışmayı neden yazıyorsunuz, literatürle uyumlu olmayan çalışmalar daha değerlidir, tabi veri toplanması doğru ise)

TARTIŞMA (4) Çalışmanızın farkı (3) Çalışmanızı planlarken mutlaka daha önceki çalışmalardan bir farkı olmasına dikkat etmek gerekir Yapılmayanı yapmak çalışmanızda fark yaratır

TARTIŞMA 1 (yeniden) Romatoid artritte glomerülonefritin önemi Romatoid artrit-glomerülonefrit ilişkisi inceleyen çalışmaların dökümü (Tablo işi basitleştirebilir) Sizin çalışmanızın farkı, bu çalışmayı neden yaptınız?

TARTIŞMA 5 Bulduğunuz sonucun yeniden vurgulanması ve önemi Romatoid artritte glomerülonefrit nadir olmayan bir durumdur Erkek cinsiyet glomerülonefrit için bir risk faktörüdür

TARTIŞMA 6 Daha önce akciğer tutulumu ve GN ilişkisi araştırılmamıştır (yine çalışmanızın farkı) Romatoid artritte akciğer tutulumu ve GN sıklıkla birlikte bulunur, bunun önemi ne olabilir Romatoid artritte GN ve akciğer tutulumu aynı mekanizma ile gelişebilir

TARTIŞMA 7 Sonuç olarak, romatoid artritli hastalarda erkek cinsiyet ve akciğer tutulumu GN için bir risk faktörüdür, akciğer tutulumu ve GN gelişiminde ortak nedenler rol oynayabilir.

TARTIŞILABİLECEK KONULAR Akciğer tutulumunda kullanılan tedavi GN tedavisinde de başarılı olabilir Akciğer tutulumunda kullanılan ilaçlar GN’e neden olabilir Akciğer tutulumu ve GN için östrojen uygulaması tedavi edici veya koruyucu olabilir Kalıpların dışına çıkmak? (yazarken hayır, düşünürken evet)

ÖRNEK VAKA TAKDİMİ YAZIMI 10 yıldır kronik karaciğer hastalığı olan bir hastaya interferon tedavisi veriyorsunuz. Hastada tedavi esnasında interferona bağlı olduğunu düşündüğünüz hemolitik anemi ortaya çıkıyor.

GİRİŞ Önerileriniz?

GİRİŞ Kronik karaciğer hastalığı tedavisi hakkında genel bir bilgi İnterferon tedavisinin yan etkileri Bu çalışmanın amacı kronik karaciğer hastalığı olan bir hastada interferon tedavisine bağlı gelişmiş hemolitik anemisini sunmaktır

VAKA RAPORU Önerileriniz?

VAKA RAPORU 35 yaşında kronik karaciğer hastalığı nedeni ile interferon tedavisi alan erkek hasta halsizlik yakınması ile hastaneye başvurdu. Hastanın geçmiş hikayesi Hastanın hastaneye başvurduğu dönemdeki fizik muayene ve laboratuvar bulguları, hemolitik anemi tanısını destekleyen incelemeler

VAKA RAPORU (2) Hastanede uygulanan tedavi Hastanın takip süresi ve sonuç

TARTIŞMA Önerileriniz?

TARTIŞMA (1) Hastada hemolitik anemi tanısını destekleyen bulgular Hemolitik anemi ayırıcı tanısı Hemolitik anemi interferona mı bağlı başka bir nedene mi Sizin çalışmanızın farkı, bu vakayı neden sunuyorsunuz?

TARTIŞMA (2) Çalışmanızın farkı (1) İnterferon kullanımına bağlı ilk hemolitik anemi vakası olabilir Daha önce interferon tedavisine bağlı hemolitik anemiler hipernefroması olan hastalardan bildirilmiş, bu vaka kronik karaciğer hastalığı ile ilişkili interferon kullanımına bağlı ilk hemolitik anemi

TARTIŞMA (3) Çalışmanızın farkı (2) Bölgenizden tanımlanmış ilk vaka (o zaman bölgenizde yayınlanan bir dergide yayınlanması daha uygun olabilir) Vakanızın daha önce bildirilmiş vakalardan farkları (yaş, cinsiyet, ilk dozdan sonra, steroid tedavisine hızlı yanıt vermesi....)

TARTIŞMA (4) Çalışmanızın farkı (3) Vaka raporunuzun literatürle uyumlu olması gerekmez (o zaman bu vakayı neden yazıyorsunuz, literatürle uyumlu olmayan vaka raporları daha değerlidir)

TARTIŞMA 1 (yeniden) Hastada hemolitik anemi tanısını destekleyen bulgular Hemolitik anemi ayırıcı tanısı Hemolitik anemi interferona mı bağlı başka bir nedene mi Sizin çalışmanızın farkı, bu vakayı neden sunuyorsunuz?

TARTIŞMA 5 Vakanızın özelliğinin yeniden vurgulanması ve önemi İnterferon tedavisine bağlı hemolitik anemi olabilir Erkek cinsiyet hemolitik anemi için bir risk faktörüdür

TARTIŞMA 6 Sonuç olarak, hemolitik anemi ayırıcı tanısında interferon düşünülmelidir ve interferon kullanan erkek hastalarda haptoglobülin bakılmalıdır.

HATALAR (1) Klasik kitap bilgilerinin aşırıya kaçması (Kitap bölümü yazmıyorsunuz) Bulguları kabaca değerlendirme yapmadan (ortalama, dağılım) istatistik destek istemek Giriş-tartışma karışıklığı Gereç-yöntem ve sonuçlar karışıklığı

HATALAR (2) Sonuçlar bölümünde belirtilmeyen bir bulgunun tartışılması Çalışmayı planlarken hazır vakaları topluyoruz düşüncesi ile amaca uygun olmayan veri toplanması (dağılabilirsiniz) Kaynakları derginin yazım kurallarına uygun yazmamak

HATALAR (3) Yetersiz İngilizce ile İngilizce makale yazmaya çalışmak Yazının kısa olmaması için klasik bilgileri şişirmek Başka yazılardan cümleleri aynen almak Uzun cümleler kurmak?

Katkıda bulunmak isteyen var mı? HATALAR (4) Katkıda bulunmak isteyen var mı?

İPUÇLARI (1) Bol özet okunmalı Bol yazım kuralları okunmalı Yazıyı gönderdiğiniz derginin yazım kurallarına kesinlikle uyulmalı Veriler çarpıtılmamalı 89.3 + 14.2 gün mü? 89 + 14 gün mü?

İPUÇLARI (2) Makale arkadaş seçimi iyi yapılmalı (Güvenilmez insanlarla birlikte çalışma yapmak çok ciddi sorunlara yol açabilir) Referans sayısı şişirilmemeli Bu konuda başka çalışmalara ihtiyaç vardır gibi yuvarlak ifadelerden kaçınılmalı

İPUÇLARI (3) Birbirini takip eden cümleler arasında anlam bütünlüğü olmalı (KPDS soruları) Yazınıza düzeltme isteği gelirse tüm eleştirilere açıklık getirin (hakemler akıllı insanlardır) Bulgulara ön yargısız bakılmalı (rakamların dili)

İPUÇLARI (4) Göndereceğiniz yazı içinize sinmeli, eksik nokta olduğunu düşünüyorsanız o sorun yazı yollanmadan halledilmeli Yazı yollanmadan Word’de baskı önizleme fonksiyonunu (görev çubuğunda büyüteç veya görünüm altında yakınlaştır seçeneği) kullanmakta yarar vardır

İPUÇLARI (5) Yazı yollanmadan okuyacağından emin olduğunuz kişilere okutmakta yarar var (terzi kendi söküğünü dikemez) Yazınız üzerinde düşünülmeli, hakem gözü ile bakılmalı Eksikler yazılmalı

Katkıda bulunmak isteyen var mı? İPUÇLARI (6) Katkıda bulunmak isteyen var mı?

KAYNAKLAR (1) Day RA (Çeviren Gülay Aşkar Altay). Bilimsel bir makale nasıl yazılı ve yayımlanır? TÜBİTAK yayını Hall GM (Çeviren Prof. Dr. Hasan Doğruyol). Bilimsel Makale Yazımı. Nobel Tıp Kitabevleri Bilimsel makale yazım kılavuzu. Türkiye Klinikleri TÜBİTAK Sağlık Bilimleri Araştırma Grubu. Tıpta Bilimsel Yazım, Editörlük ve Denetleme.

KAYNAKLAR (2) Davison AM (Çeviren Tekin Akpolat). Eserinizi nasıl iyileştirirsiniz (veya eserinizin kabul edilme şansını nasıl arttırırsınız) Bir editörden tavsiyeler. OMÜ Tıp Dergisi 1997; 14: 241-5. International Committee of Medical Journal Editors. Uniform requirements for manuscripts submitted to biomedical journals. N Engl J Med 1995; 336: 309-315.

MAKALE YAZMAK BİR SANATTIR Ama yazınızı bir dergiye basıma kabul ettirmek için sanatçı olmanız gerekmez

Önemli olan tezin konusu değil, tez danışmanıdır. Nasıl yazdığınız da ne yazdığınız kadar önemlidir.

TARTIŞMA