HAVA KALİTESİ İZLEME VE DEĞERLENDİRME SÜRECİ www.havaizleme.gov.tr

HAVANIN YAŞAM SÜRECİNDEKİ ÖNEMİ İnsan beslenmeden 1-2 gün, susuz saatler mertebesinde ancak havasız saniyeler mertebesinde yaşayabilir. Yaşamsal özellikteki bir çevresel öğe olan havanın atmosferdeki kalınlığı 150 km olup, bunun sadece 5 km'si canlıların yaşamasına elverişlidir. Yanma sonucu açığa çıkan en önemli hava kirletici parametrelerinden olan kükürt dioksit ve partikül maddelerin %95'i üst solunum yollarından absorbe edilmesi sonucu sağlık sorunları ciddi boyutta gözlenmektedir.

HAVA KALİTESİNİ NİÇİN İZLERİZ? Yasal gereklilik Teknik Gereklilik 1982 ANAYASASI Madde 56 Havanın yaşam için önemli bir faktör olması 2872 SAYILI ÇEVRE KANUNU Madde 3 ve 8 Sağlık etkileri 644 SAYILI KHK Madde 8 ve 9 Ekosistemi olumsuz etkilemesi HAVA KALİTESİNİN KORUNMASI YÖNETMELİĞİ Kirliğinin oluştuğun alandan taşınarak bölgesel ve global ölçekte etkisi HAVA KALİTESİ DEĞERLENDİRME VE YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ

HAVA KALİTESİ İZLEME SÜRECİ KRONOLOJİSİ 1986 yılından 2004 yılına kadar yarı otomatik sistemlerle Sağlık Bakanlığı kontrolünde hava kalitesi izlenmektedir. Gün içerisinde bu sistemlerde toplanan numuneler bir gün sonrasında analiz edilmekte olup, sonuçlar 2 gün sonrasında elde edilmektedir.

HAVA KALİTESİ İZLEME SÜRECİ KRONOLOJİSİ 2005 yılında hava kalitesi izleme sürecinin Bakanlığımıza geçmesi ile birlikte hava alıcı ortamından alınan numuneler anlık olarak ölçülmekte, her bir ilde bulunan istasyonlardaki anlık ölçüm sonuçları VPN ağı üzerinden merkez yazılıma modemler aracılığı ile gelmekte www.havaizleme.gov.tr adresinden kamuoyu bilgisine sunulmaktadır. Toplam 175 adet sabit ve 4 adet mobil araçla hava kalitesi izleme sistemi Ülke genelinde yürütülmektedir. Bu istasyonları toplam 32 adedi Belediye ve sanayi kuruluşlarına aittir.

HAVA KALİTESİ İZLEME VE DEĞERLENDİRME KAPSAMINDE NELER YAPIYORUZ İstasyonların kurulacağı yerleri belirlemek İstasyonları kurmak ve işletmek Diğer istasyonların sisteme kabulü-eşgüdüm Veri validasyonu Ulusal-Uluslararası raporlama Ölçüm sonuçlarının Kamuoyu bilgisine sunulması Kirlilik artışı olan yerlerde mobil araçla kirlilik düzeyini izleme ve raporlama THM yapılandırma EMEP istasyon kurulum-işletimi

HAVA KALİTESİ İZLEME VE DEĞERLENDİRME SÜRECİNDE NE DURUMDAYIZ AB normlarındaki esaslara uygun hava kalitesi izleme istasyonları kurulduğu alan itibari ile sanayi, ulaşım ve ısınma kaynaklarını temsil etmektedir. Konum ve kaynak bazlı Bütün istasyonlarda SO2 ve PM10 ölçülmekte, Ankara, İstanbul ve İzmir gibi büyükşehirlerimizle kirliliğin yoğun olduğu yerlerde NOx, CO, O3 vb. kirleticiler ölçülmektedir Ölçülen parametreler AB normlarında tanımlanan periyotlarda yapılması gereken tüm işlemler Hava kalitesi izleme istasyonlarında da gerçekleştirilmektedir. İşletim süreci İstasyonlardan ham olarak merkez yazılım aracılığı ile alınan veriler validasyon birimince valide edildikten sonra değerlendirilmektedir Ölçüm sonuçlarının merkeze aktarımı ve takibi 2005 yılından bu güne kadar sabit ölçüm istasyonları ve mobil araç için yapılan yatırım maliyeti toplam 12.500.000 TL (KDV hariç)’ dir. Söz konusu istasyonların bakım-onarım ve kalibrasyon maliyeti ise 8.136.000 TL (KDV hariç)

HAVA KALİTESİ MEVZUATI GEREĞİ GÜNLÜK LİMİT DEĞERLER 2014 yılından itibaren SO2 için 1 yılda 3 kereden fazla aşım olmaması, PM10 için ise yılda 35 kere den fazla aşım olmaması gerekir Günlük SO2 ve PM10 LİMİT DEĞER AZALTIM DEĞERLERİ

HKDYY SO2 ve PM10 PARAMETRLERİ GÜNLÜK UYARI EŞİKLERİ AZALTIM TAKVİMİ

SO2 ve PM10 PARAMETRELERİ YILLIK VE KIŞ SEZONU LİMİT DEĞER 2014 yılından itibaren SO2 parametresi için insan sağlığı bazındaki kış sezonu ve yıllık limit değerleri kaldırılmıştır. Ekosistemin korunması amacıyla 20 µg/m3’lik yıllık sınır değer tanımlanmıştır.

EPA Hava Kalitesi İndeksi 6 kirletici için indeks hesaplama Partikül madde (PM10) Partikül Madde (PM2,5) karbon monoksit (CO) kükürt dioksit (SO2) azot dioksit (NO2) ozon (O3) İndeks değeri en yüksek kirleticiye göre raporlama Diğer kirleticilerin bilgilendirme amaçlı raporlanması

İZLEME VE DEĞERLENDİRME SÜRECİNDEKİ HEDEFLERİMİZ AB müktesebatı kapsamında ölçülecek parametrelerin online ölçüm dışında sahadan numune alınıp analizin yapılması, veri alım yüzdesinin %90 ve üzeri olması, kaynak bazlı ölçümlerin yapılması, Ölçüm sonuçlarının kaynak envanteri ve modellerle ilişkilendirilerek kirliliğin etkileyeceği alanların belirlenmesi, Kirletici parametrelerin ölçülmesinde kullanılan cihazların kalibrasyon sürecinde yapılacak işlemlerin teknik yükünün ağır olması ve TS EN ISO/IEC 17025 standardı uygunluğu, Limit değer ve uyarı eşikleri aşımları için tahminleme yapılarak kamuoyunun bilgilendirilmesi Merkezi olarak hava kalitesi izleme istasyonlarının işletiminin yürütülmesi yerine daha etkin ve verimli bir hava kalitesi izleme mekanizması için Bölgesel Temiz Hava Merkezlerinin kurulması.

HAVA KALİTESİ İZLEME İSTASYON KURULUMUNDA NE DURUMDAYIZ İstasyonların yerlerinin ve ölçülecek parametrelerin belirlenmesi için ön değerlendirme çalışması yapılması gerekmektedir. 2011 yılında bölgesel temiz hava merkezleri bünyesinde başlatılan bu süreç 2011-2012 yılları arasında Samsun Temiz Hava Merkezi (THM)’ne bağlı Amasya, Çorum, Giresun, Ordu, Samsun, Sinop, Sivas ve Tokat illerinde 2012 tarihinde tamamlanmıştır. 2012 yılında başlayan İzmir Temiz Hava Merkezi (İzmir, Manisa, Uşak, Denizli, Aydın, Muğla) ile Erzurum Temiz Hava Merkezi (Erzurum, Erzincan, Gümüşhane, Bayburt, Trabzon, Rize, Artvin, Ardahan, Kars, Iğdır, Ağrı) ön değerlendirme projesi 2013 tarihinde tamamlanmıştır. Şubat 2014 tarihi itibari ile başlayan Ankara Temiz Hava Merkezi (Kütahya, Eskişehir, Kırşehir, Kırıkkale, Yozgat, Çankırı, Kastamonu, Karabük, Bartın, Zonguldak, Düzce, Bolu) ön değerlendirme çalışması devam etmektedir. Adana, Konya ve Diyarbakır Temiz hava Merkezine bağlı ileri kapsayan ön değerlendirme projesinin ihalesi 02.09.2014 tarihinde gerçekleşecektir.

NEREYE VE ZAMAN ULAŞMAYI PLANLIYORUZ HAVA KALİTESİ ÖN DEĞERLENDRİME SÜRECİ NEREYE VE ZAMAN ULAŞMAYI PLANLIYORUZ Kaynak envanteri Ölçüm ve modelleme süreci Kirlilik dağılım durumu ve ölçülecek parametrelerin belirlenmesi Mevcut hava kalitesi ölçümleri Kaynak emisyon envanteri Emisyon modeli Kaynakların emisyon yükü belirlenir Ön değerlendirme tamamlanma süreci 2015 Hava kalitesi değerlendirme Hava kirlilik dağılımı Emisyon yükü konut sayısı ve kullanılan yakma sistemi sayısı, kullanılan yakıt türü ve özellikleri Ulaşım ağı, yol durumu, taşıt sayısı, türü ve yola bağlı tüketilen yakıt türü ve özellikleri Sanayi türü, emisyon değerleri Meteorolojik veriler Topoğrafik veriler Kirlilik yükü Dağılım haritasında belirlenen yerlerde ölçüm yapılması Veri analizi, Yerel ve bölgesel kirlilik dağılım haritalarının hazırlanması Mevcut istasyon yeri ve ilave kurulacak istasyon yerine ilişkin durum değerlendirilmesi

HAVA KİRLİLİĞİNİN ÖNLENMESİ AŞAMASI Koordinasyon Kısa Vade Orta Vade Uzun Vade Yerel Valilik Aşım dönemleri ve yakıt kontrolü Yakıt kontrolü ve değişimi Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı Bölgesel THM Ölçüm sonuçlarının analizi Kaynak emisyon yükü dağılım haritaları Merkezi Bakanlık ÇED süreci Çevre düzeni ve imar planları

ARZ EDERİM