TCMB’de Tahmin Politika Analiz Süreci Zelal AKTAŞ 26 Ekim 2010 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü

2 Tahmin ve Politika Analiz Sistemi (TPAS) nedir? TPAS aşamaları Tahmin takvimi Tahmin aşamaları Üç aylık tahmin modelinin rolü Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısı PPK kararlarının iletişimi Şeffaflık (transparency) ve hesap verme sorumluluğu (accountability) İçerik

3 TPAS Yeni para politikası rejimi enflasyon hedeflemesi (inflation targeting) için yeni bir sistemdir. Para politikası kararlarını desteklemek üzere tasarlanmıştır. Orta vadeli bir bakış açısı içerir. Üç aylık (quarterly) dönemlerde tekrarlanır. Tahmin ve Politika Analiz Sistemi nedir?

4 Örtük Enflasyon Hedeflemesi İleriye dönük (forward looking) ve orta vadeli perspektif Açık Enflasyon Hedeflemesi Sabit Kur Rejimi Para politikasının rolü daha dar Orta vadeli bir perspektife dayanmıyor Dalgalı Kur Rejimi Kısa vadeli faiz oranı politika aracı Tahmin ve Politika Analiz Sistemi (TPAS)

5 Yeni rejim (Enflasyon Hedeflemesi) yeni bir politika analiz süreci gerektirmiştir Para politikası karar alma sürecini orta vadeli bir perspektifle desteklemek için tasarlanmıştır Üçer aylık dönemlerle yapılmaktadır Tahmin ve Politika Analiz Sistemi-2

6 Tahmin Takvimi-1  Tahmin süreci GSYİH’nin açıklanmasıyla başlar ve Enflasyon Raporu’nun yayımlanması ile biter.  Tahmin takvimi önceden hazırlanır ve çalışanlara duyurulur. GSYİH(GDP)’nin açıklanması Enflasyon Raporu’nun yayımlanması hafta

7 GSYİH (GDP)’nin açıklanması Gruplarla toplantı (Issues meeting) Tahmin grubuyla toplantı Tahmin süreci Ön-PPK toplantısı Nihai (final) tahminler Enflasyon Raporu Tahmin Takvimi-2

8 GSMH Birinci tur tahminler İkinci tur tahminler Enflasyon Raporu 1234 PPK Ö n toplantısı İlk tur tahminlerin değerlendirilmesi haftalar Grup toplantıları Tahmin Grubu toplantısı Nihai Tahminler PPK Toplantısı Tahminlerin Başkan Yardımcısına sunulması TÜFE Sanayi Üretimi Tahmin Takvimi-3 İstihdam

9 Aylık Takvim

10 Gruplarla Toplantı (Issues Meeting) 5 grup Reel sektör (iç-dış talep bileşenleri) Fiyatlar Dış ekonomiler Finansal sektör Kamu sektörü Yeni açıklanan verinin analizi Güncel dönemin değerlendirmesi Risklerin değerlendirmesi

11 Tahmin grubu çalışanları Diğer toplantıların özeti Başlangıç noktasının belirlenmesi (initial conditions) Yakın dönem tahminler (near-term forecasts) Dışsal değişkenler için varsayımlar (risk primi, EU büyümesi, enflasyon, vb.) Baz senaryo oluşturulması En önemli risklerin değerlendirilmesi Alternatif senaryo önerileri Tahmin Grubu Toplantısı

12 AMAÇ: Elde mevcut olan bütün bilgiden faydalanarak en iyi tahmini üretmeye çalışmak Tahmin Süreci-1

13 Tahmin Süreci-2 Yakın dönem tahminler (near-term forecasts) Uydu modeller (output gap, rer gap, vb) Üç aylık tahmin modeli (QPM)

14 Tahmin Süreci-3 Başlangıç koşulları Yakın dönem tahminler Uydu modeller Tahminler PPK’ya sunuş Ön PPK Toplantısı Üç aylık tahmin modeli QPM Uzman görüşleri Gruplarla Toplantılar Geri bildirimler (feedbacks) Tahmin süreci PPK TOPLANTISI Dışsal (exogenous) varsayımlar

15 Yakın Dönem Tahminleri Yakın dönem dinamikleri içerir. Yani açıklanmış bütün veriyi kullanır (anketler, vb). Yargısal tahminler önem taşır. Çeşitli ekonometrik metotlar da kullanılır (VAR, ARIMA, vb). Uydu model çıktılarını da içerir (çıktı açığı, vb).

16 Varsayımlar

17 Üç Aylık Tahmin Modeli (QPM) Para politikasının nasıl çalıştığını tarif eder parasal aktarım mekanizması (monetary transmission mechanism). Enflasyon dinamiklerini tarif eder. Enflasyon hedeflemesi için bir çerçeve oluşturur. Orta vadeli bir bakış açısının benimsenmesinde önem taşır. Ortak bir dil oluşturulmasına yardımcı olur. Tahmin sürecinin tutarlı (consistent) olmasını sağlar.

18 Ön PPK Toplantısı (Pre-MPC Meeting) Güncel ekonomik gelişmelerin analizi Reel sektör, fiyatlar, dış ekonomiler, kamu kesimi, finansal kesime ilişkin değerlendirmeler Varsayımlar Baz senaryo Tahminler Risk analizi Geri bildirim (feedback)

19 PPK Toplantısı (MPC Meeting)-1 Ön-PPK toplantısından bir gün sonra yapılır. Önceden belirlenmiş tarihlerde toplanır. 7 üye: Başkan, Başkan Yardımcıları, 1 Banka Meclisi Üyesi, 1 Akademik Üye. Hazine Müsteşarı (undersecratary of treasury) Araştırma ve Para Politikası, Bankacılık ve Piyasalar Genel Müdürlük Temsilcileri

20 PPK Toplantısı (MPC Meeting)-2 Birinci Aşama: sabah 10:00 Geniş katılım Genel Müdürlük temsilcilerinin çalışma alanlarına göre sunuş yapması Hazine Müsteşarının borç yönetimi ve maliye politikasına ilişkin sunuş yapması

21 PPK Toplantısı (MPC Meeting)-3 İkinci Aşama: sabah 14:00 Sadece PPK üyeleri ve APPGM genel müdürü Üç aşamalı oylama Değiştir/değiştirme Yön Miktar Karar ve gerekçesine ilişkin bir sayfalık bir metnin hemen internet sitesinde yayımlanması (Türkçe ve İngilizce olarak)

22 İletişim-1 TCMB’nin temel iletişim araçı ENFLASYON RAPORU’dur.

23 İletişim-2 Enflasyon Raporu: Üç aylık yayımlanır. Enflasyon ve çıktı açığına (output gap) ilişkin projeksiyonlar açıklanır. Politika faizine ilişkin öngörüleri güçlendirecek ifadeler yer alır. Orta vadeli bir bakış açısı ile yazılır. Başkan tarafından basın duyurusuyla tanıtılır.

24 Enflasyon Raporu-1 Enflasyon Raporu, Nisan 2010: Enflasyon tahminleri; “…….enflasyonun, yüzde 70 olasılıkla, 2010 yılı sonunda yüzde 7,2 ile yüzde 9,6 aralığında (orta noktası yüzde 8,4), 2011 yılı sonunda ise yüzde 3,6 ile 7,2 aralığında (orta noktası yüzde 5,4) gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Enflasyonun 2012 yılı sonunda ise yüzde 5 düzeyine düşeceği öngörülmektedir.”

25 Enflasyon Raporu-2 Enflasyon Raporu, Nisan 2010: Çıktı açığı (output gap); “….. GSYİH verilerindeki geçmişe yönelik güncelleme ve iç talebin öngörülenden bir miktar daha güçlü seyretmesi nedeniyle çıktı açığı tahminleri bir önceki rapor dönemine göre yukarı yönlü güncellenmiştir. Bununla birlikte, iktisadi faaliyetin toparlanma hızında önemli bir güncelleme yapılmamıştır. Dolayısıyla, ekonomideki çıktı açığının kapanmasının uzunca bir süre alacağı ve toplam talep koşullarının enflasyona düşüş yönünde verdiği katkının, Ocak 2010 Enflasyon Raporu’na göre azalmakla birlikte, bir süre daha devam edeceği tahmin edilmektedir.”

26 Enflasyon Raporu-3

27 Enflasyon Raporu-4

28 Enflasyon Raporu-5 Enflasyon Raporu, Nisan 2010: Politika faizi; “Bir önceki bölümde yer alan varsayım ve öngörüler doğrultusunda güncellenen tahminlere göre, kısa vadede likidite tedbirlerinin aşamalı olarak normalleştirildiği, politika faizlerinin ise bir süre daha mevcut düzeylerde tutularak yılın son çeyreğinden itibaren ölçülü artışlar gösterdikten sonra tahmin ufku (üç yıl) boyunca tek haneli düzeylerde kaldığı varsayımı altında………..”

29 İletişim-3 Diğer temel iletişim araçları şunlardır: Para Politikası Kurulu Kararları PPK toplantısını takiben gerekçeli karar,1 sayfa olarak, aynı gün akşamı İngilizce ve Türkçe olarak yayımlanır. Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti PPK toplantısını takiben 8 iş günü içerisinde karara ilişkin ayrıntılı metin İngilizce ve Türkçe olarak yayımlanır. Aylık Fiyat Gelişmeleri Bülteni Fiyatların açıklanmasını takip eden gün yayımlanır. Başkan ve Başkan Yardımcıları tarafından yapılan konuşma ve sunumlar Çalışma tebliğleri, ekonomi notları, kitapçıklar, TCMB tarafından düzenlenen konferanslar, vb.

30 PPK Kararı PPK Kararı, 18 Mayıs 2010: “Son dönemde açıklanan veriler iktisadi faaliyetteki toparlanma sürecinin devam ettiğini göstermektedir. Dış talep ………….. Bu çerçevede, imalat sanayinde kapasite kullanımının …….İstihdam koşullarındaki ………. Kurul, temel (çekirdek) enflasyon göstergelerinin …………enflasyon beklentilerinin halen orta vadeli hedeflerin üzerinde seyretmesi ………………………………. teknik faiz ayarlaması sürecinin ilk adımının atılması için gerekli koşulların oluştuğu değerlendirmesinde bulunmuştur. ……………………….ihalelerin sabit faiz oranından miktar ihalesi yöntemiyle gerçekleştirilmeye başlanmasına karar vermiştir. Bu doğrultuda, çıkış stratejisinde belirtildiği gibi, para politikası açısından bundan böyle politika faiz oranı niteliği kazanacak olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı gecelik işlemler için ilan edilen borçlanma faiz oranının 50 baz puan üzerinde, yüzde 7 olarak belirlenmiştir.”

31 Şeffaflık (transparency) Kararlar önceden açıklanmış takvim çerçevesinde alınmaktadır. Gerekçeli karar metni gecikmeden yayımlanmaktadır. Tahminler detaylı olarak verilmektedir. Politika faizinin görünümüne ilişkin açık sinyaller paylaşılmaktadır.

32 Hesap Verme Sorumluluğu (accountability) Belirsizlik aralığı mevcuttur. Enflasyonun hedeften sapması durumunda, bunun nedenleri ve alınacak önlemler kamuoyu ile ayrıntılı olarak paylaşılmaktadır. Enflasyonun belirsizlik aralığının dışında kaldığı durumda, Hükümete açık mektup yazılmaktadır.