Vergi Denetimi (Vergi Tarhında Ön İşlemler)

Vergi Denetimi Vergi denetimi, hazırlık işlemleri olarak nitelendirilir. Bu işlemler özünde esas idari kararların alınmasını sağlayan usul kuralları mahiyetinde olup; idare bu kuralları uygulamak konusunda bağlı yetkiye sahiptir. VUK vergi idaresine 4 tür denetim yetkisi tanımıştır; Yoklama Vergi İncelemesi Arama Bilgi Toplama

1. Yoklama Yoklamadan maksat, mükellefleri ve mükellefiyetle ilgili maddî olayları, kayıtları ve mevzuları araştırmak ve tespit etmektir. (VUK, 127) Yoklamaya yetkili memurlar belli bir zamanla bağlı olmaksızın, ayrıca vergi kanunlarının uygulanması ile ilgili olarak: Günlük hâsılatı tespit etmek, Ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyetinde olanların bu mecburiyete uyup uymadıklarını, bu cihazları belli edilmiş esaslara göre kullanıp kullanmadıklarını ve günlük hâsılatı tespit etmek, Günü gününe kayıt yapılması zorunlu defterlerin iş yerlerinde bulundurulup bulundurulmadığını, Tasdikli olup olmadığını usulüne göre kayıt yapılıp yapılmadığını, Vergi kanunları uyarınca düzenlenmesi icap eden belgelerin usulüne göre düzenlenip düzenlenmediği ile kullanılıp kullanılmadığını, Faturasız mal bulunup bulunmadığını,

Yoklama yetkisini haizdirler. Levha bulundurma veya kullanma mecburiyetine uyulup uyulmadığını tespit etmek, kanunî defter ve belgeler dışında kalan ve vergi kaybının bulunduğuna emare teşkil eden defter, belge ve delillerin tespit edilmesi halinde bunları almak, Nakil vasıtalarını, Maliye ve Gümrük Bakanlığının belirleyeceği özel işaretle durdurmak ve taşıtta bulundurulması icap eden taşıt pulu, yolcu listesi, fatura veya sevk irsaliyesi, yolcu bileti ile taşıma irsaliyelerinin muhtevası ile taşınan yolcu ve malların miktar ve mahiyetlerini ölçmek, tartmak, saymak suretiyle tespit etmek, Taşıma irsaliyesi, sevk irsaliyesi ve faturanın taşıtta bulunmaması halinde bu belgelerin ibrazına kadar nakil vasıtalarını trafikten alıkoymak, taşınan malın sahibi belli değilse tespitine kadar malı bekletmek ve muhafaza altına almak, (Beklemeye ve muhafazaya alınan malların bozulmaya ve çürümeye maruz mallar olması halinde derhal, diğer mallar ise üç ay sonra Maliye ve Gümrük Bakanlığının belli edeceği esaslar dahilinde tasfiye olunur.) yetkisini haizdirler.

Yoklamaya Yetkili Kişiler Vergi dairesi müdürleri, Yoklama memurları, Yetkili makamlar tarafından yoklama işi ile görevlendirilenler, Vergi incelemesine yetkili olanlar, Gelir uzmanları, tarafından yapılır. Yoklama neticeleri yoklama fişine bağlanır. Bu fiş ilgili kişiye imzalatılıp bir nüshası da ona verilir.

2. İnceleme Amaç, beyanların ve ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır. (VUK, 134) İnceleme, yükümlünün defter kayıtları, belgeleri ve envanteri üzerinde derinlemesine yapılan çalışmadır. İnceleme, tarh zaman aşımı içinde her zaman yapılabilir. Vergi incelemesinde geçen süreler tarh zaman aşımı süresini durdurmaz ve kesmez. Vergi müfettişleri ve yardımcıları, İlin en büyük mal memuru, vergi dairesi müdürleri, GİB’ nın merkez ve taşra teşkilatında müdür kadrolarında görev yapanlar, vergi inceleme yetkisini haizdir.

3. Arama Delil toplama aracıdır. İhbar veya yapılan incelemeler dolayısıyla, bir mükellefin vergi kaçırdığına delalet eden emareler bulunursa, bu mükellef veya kaçakçılıkla ilgisi görülen diğer şahıslar nezdinde ve bunların üzerinde, vergi kaybı ve vergi suçuna ilişkin delillerin toplanması amacıyla arama yapılabilir. (VUK, 142-147) Aramanın yapılabilmesi için: Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların buna lüzum göstermesi ve gerekçeli bir yazı ile arama kararı vermeye yetkili sulh ceza yargıcından bunu istemesi, Sulh ceza yargıcının istenilen yerlerde arama yapılmasına karar vermesi, şarttır.

Arama Arama sonucu el konulan defter ve belgeler en geç üç ay içinde incelenir. Haklı sebepler varsa Sulh Ceza Yargıcı bu süreyi uzatabilir. Arama neticesinde bulunan defter ve vesikaların muhafaza altına alınması nedeniyle yapılamayan kayıtlar defterlerin geri verilmesinden sonra idare ve mükellef arasında kararlaştırılan münasip bir süre (en az 1 ay) içinde ikmal edilir. Defter ve vesikaların muhafaza altına alındığı tarihten vergi beyannamesi verileceği tarihe kadar olan süre 1 aydan az ise beyanname verme süresi 1 ay uzatılır ve ek süre bu müddetin sonundan başlar. (VUK, 144)

4. Bilgi Toplama Kamu idare ve müesseseleri, Mükellefler veya, Mükelleflerle muamelede bulunan diğer gerçek ve tüzel kişiler, Maliye Bakanlığının veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların isteyecekleri bilgileri vermeye mecburdurlar. (VUK, 148) Bilgiler sözle ya da yazı ile istenir. Sözle istenen bilgilere cevap vermeyenlere uygun bir süre verilerek yazı ile cevap vermeleri istenir. Bilgi verme zorunluluğuna uymayan kişiler adına maktu miktarda özel usulsüzlük cezası kesilir.

Bilgi Toplama (Bilgi Vermek) Sulh yargıçları, icra, nüfus ve tapu memurları, Yabancı memleketlerdeki Türk konsolosları veya konsolosluk görevini yapanlar (Memur oldukları yerde ölen Türk tebaasının soyadı, adı ve sıfatları ile Türkiye'deki ikametgahlarını Maliye Bakanlığına bildirirler), Mahalle ve köy muhtarları (Kendi mahalle veya köylerinde ölenleri bildirirler), Banka, bankerler ve şirketler ile emanet kabul eden gerçek ve tüzelkişiler (Mevduat, şirket hissesi, emanet para ve eşya veya sair suretle alacak sahiplerinden birinin ölümü halinde, ölenin soyadını, adını, alacağının nevi'ni ve miktarını bildirirler), her ay muttali oldukları ölüm vak'aları ile intikalleri ertesi ayın 15'inci günü akşamına kadar vergi dairesine yazı ile bildirmeye mecburdurlar. (VUK, 150)

Bilgi Vermekten İmtina Kendilerinden bilgi istenilen gerçek ve tüzel kişiler, özel kanunlarda yazılı mahremiyet hükümlerini ileri sürerek, bilgi vermekten imtina edemezler. (VUK, 151) Ancak: PTT’ nin haberleşme hizmetleriyle ilgili olarak tutmaya mecbur olduğu bilgiler, Hekimlerden, diş hekimlerinden, dişçilerden, ebelerden ve sağlık memurlarından hastaların hastalıklarının nevi'ne müteallik bilgiler, Avukatlardan ve dava vekillerinden kendilerine tevdi olunan işler veya görevleri dolayısıyla muttali oldukları ahval ve hususlar, (Bu yasak müvekkil adları ile vekalet ücretlerine ve giderlerine ayrıca avukatlık veya dava vekilliği sıfatı dışındaki sıfatları dolayısıyla muttali oldukları ahval ve hususlara şamil değildir.) CMUK gereğince gösterilmesi veya teslimi caiz olmayan evrakın muhteviyatı hakkında bilgi istenemez. (Doğrudan doğruya vergi ile ilgili olmak üzere, bu gibi evraka müsteniden doğan borçların miktarlarına ve alacaklıların adlarına ait bilgiler istenebilir.)