DENETİM STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANI MEHMET ŞİRİN DENETİM STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANI

Güvence Denetim Hizmetleri Bağımsız Denetimden Doğrulama Hizmetlerine AUDİT ASSURANCE SERVICES (ATTESTATION SERVİCES IN USA)

Bağımsız Denetim ve Finansal Tablolar Bilançonun Bağımsız Denetimi Gelir Tablosunun Eklenmesi Diğer Finansal Tabloların Eklenmesi 1900 yılında verilen bir Bağımsız Denetçi Görüşü Örneği: Yukarıda yer alan bilançonun bağımsız denetimini gerçekleştirdim. Görüşüme göre Bilanço doğru bir şekilde hazırlanmış ve şirketin defterlerinin gösterdiği biçimde şirketin durumunu doğru ve gerçek bir şekilde göstermektedir.

Güvence Denetim Hizmetleri ve Standartlaşma (BDS 200…..BDS 810) ( SBDS 2400 ve 2410) (GDS 3000, 3400, 3402,3410, 3420) (İHS 4400, 4410) BDS’ler SBDS’ler GDS’ler İHS’ler

Güvence Denetimlerinin Konusunu oluşturan Bilgi Finansal tablolar Performans Göstergeleri Fiziki Özellikler (örneğin: kapasite alanı) Analizler, Kara geçiş analizleri gibi Kurumsal yönetişim, Mevzuata uygunluk, İnsan Kaynakları Uygulamaları Finansal tablolarda yer alan sürdürülebilirlik açıklamaların güvenilirliği Hibe, sözleşme düzenlemelere uygunluk beyanların doğruluğu İç Kontrol, bilgi sistemleri hakkındaki beyanların doğruluğu: Belirli bir zamanda uygulanan sistem ve sürece ilişkin tanım, tasarım veya işlevsellik İleriye Yönelik Finansal Bilgiler: Tahminler, projeksiyonlar, beklenen nakit akış tablosu veya beklenen finansal durum tablosu gibi) Proforma Finansal Bilgiler Sera Gazı Beyanı Sürdürülebilirlik Raporu Denetim Komitesinin etkinliğine ilişkin değerlendirme Sosyal Sorumluluk Beyanları Burada belirtmek istediğim nokta tabloada yer alan konuların artık tanımlanabilir denetim konularını ifade ettiği ve sadece örnektir.

YENİ - DENETÇİ RAPORU BAĞIMSIZ DENETÇİ RAPORU Uygun olan Muhatap Finansal Tablolara İlişkin Rapor GÖRÜŞ Görüşün Dayanağı KİLİT DENETİM HUSUSLARI (KEY –CRİTİCAL) İşletmenin Sürekliliği Diğer Bilgiler Yönetimin ve Üst Yönetimin finansal Tablolara ilişkin Sorumluluğu Denetçinin Finansal Tabloların Bağımsız Denetimine İlişkin Sorumluluğu Mevzuattan Kaynaklanan raporlama yükümlülükleri Burada belirtmek istediğim nokta tabloada yer alan konuların artık tanımlanabilir denetim konularını ifade ettiği ve sadece örnektir.

PCAOB 2013 YILI ANA BULGU ALANLARI HASILAT ŞEREFİYE ve MADDİ OLMAYAN VARLIKLAR STOKLAR ALACAKLAR İŞLETME BİRLEŞMELERİ MENKUL KIYMETLER AÇILAN KREDİLERDEN Kaynaklanan KARŞILIKLAR MADDİ DURAN VARLIKLARA BORÇLAR TÜREV ÜRÜNLER Burada belirtmek istediğim nokta tabloada yer alan konuların artık tanımlanabilir denetim konularını ifade ettiği ve sadece örnektir.

ANA BULGULARA İLİŞKİN PCAOB STANDARTLARI Finansal raporlama sürecine İlişkin İç Kontrolün Denetimi Değerlendirilmiş önemli yanlışlık risklerine karşılık yapılacak işler Muhasebe tahminlerinin denetimi Denetim Sonuçlarının Değerlendirilmesi Gerçeğe Uygun Değer Ölçümlerinin Açıklamalarının Denetimi Denetim Örneklemesi

PCAOB 2013 YILI ANA BULGU ALANLARI - HASILAT 1- Hasılatla ilgili Önemli yanlışlık riskinin yeterince desteklenememesi 2- Hasılatın Muhasebeleştirilmesine ilişkin kıstasların karşılanıp karşılanmadığının Test edilmemesi Burada belirtmek istediğim nokta tabloada yer alan konuların artık tanımlanabilir denetim konularını ifade ettiği ve sadece örnektir.

PCAOB 2013 YILI ANA BULGU ALANLARI - STOKLAR 1- Stok değerlemesine ilişkin yeterli denetim prosedürünün uygulanmaması 2- Stokların varlığını desteklemek için kullanılan stok raporlarının doğruluğuna ve tamlığına ilişkin yeterli denetim testlerinin uygulanmaması Burada belirtmek istediğim nokta tabloada yer alan konuların artık tanımlanabilir denetim konularını ifade ettiği ve sadece örnektir.

PCAOB 2013 YILI ANA BULGU ALANLARI - ALACAKLAR Cevap verilmemiş teyit mektupları için yeterli alternatif denetim tekniklerinin uygulanmaması Burada belirtmek istediğim nokta tabloada yer alan konuların artık tanımlanabilir denetim konularını ifade ettiği ve sadece örnektir.

PCAOB YAPTIRIM KARARI GEREKÇELERİ ……… (Kişi), …… Şirketinin 2007 finansal tablolarında raporlanan ve ….. Şirketince muhasebeleştirilen hasılatın (detayları kararda verilmektedir) denetiminde PCAOB kural ve standartlarına uygun hareket (failure) etmemesi. Burada belirtmek istediğim nokta tabloada yer alan konuların artık tanımlanabilir denetim konularını ifade ettiği ve sadece örnektir.

PCAOB YAPTIRIM KARARI GEREKÇELERİ ……… (Kişi), çalışma kağıtlarının uygun olmayan bir biçimde değiştirilmesi, çalışma kağıtlarına ilaveler yapılması, geçmişe dönük imza ve tarih verilmesi suretiyle PCAOB kural ve standartlarına uygun hareket (failure) etmemesi. Burada belirtmek istediğim nokta tabloada yer alan konuların artık tanımlanabilir denetim konularını ifade ettiği ve sadece örnektir.

EN ÇOK VERİLEN CEZA UYARMA Para cezaları ve Faaliyetin Askıya Alınması Burada belirtmek istediğim nokta tabloada yer alan konuların artık tanımlanabilir denetim konularını ifade ettiği ve sadece örnektir.

KGK – İDARİ YAPTIRIMLAR Kurumumuzun görev ve yetkilerinden bir tanesi de;, bağımsız denetim alanında kamu gözetimi yapmaktır. Buna göre Kurumumuz yetkilendirmiş olduğu bağımsız denetçi ve bağımsız denetim kuruluşlarının faaliyetleri ile denetim çalışmalarını, Kurumca yayımlanan standart ve düzenlemelere uyumunu gözetlemek ve denetlemekle görevli ve yetkilidir Burada belirtmek istediğim nokta tabloada yer alan konuların artık tanımlanabilir denetim konularını ifade ettiği ve sadece örnektir.

KGK – İDARİ YAPTIRIMLAR Kurumumuz tarafından uygulanacak idari yaptırımlar ile güdülen amaç ise; denetçi ya da denetim kuruluşlarını cezalandırmadan çok, bu kişi ve kuruluşlar tarafından yürütülen bağımsız denetim faaliyetlerinde mevzuat ihlali oluşmasında caydırıcılığı sağlayarak kamu yararı ve kamu düzeninin bozulmasına engel olmaktır Burada belirtmek istediğim nokta tabloada yer alan konuların artık tanımlanabilir denetim konularını ifade ettiği ve sadece örnektir.

KGK – İDARİ YAPTIRIMLAR Bilindiği üzere, Kurumumuz teşkilatı, Kurul ve Başkanlıktan oluşmakta olup idari yaptırımları uygulama yetki ve görevi Kurul’a ait bulunmaktadır. (660 sayılı KHK md 9) Burada belirtmek istediğim nokta tabloada yer alan konuların artık tanımlanabilir denetim konularını ifade ettiği ve sadece örnektir.

KGK – İDARİ YAPTIRIMLAR Kurumumuz mevzuatı ile öngörülen idari yaptırım türleri; Uyarı, Faaliyet izninin askıya alınması, Faaliyet izninin iptali ve İdari para cezası” Burada belirtmek istediğim nokta tabloada yer alan konuların artık tanımlanabilir denetim konularını ifade ettiği ve sadece örnektir.

KGK – DAYANAK Öncelikle, idari yaptırımlara ilişkin düzenlemelerin yasal dayanağını 660 sayılı KHK oluşturmaktadır. 660 sayılı KHK’nın 9 uncu maddesinin 1 inci fıkrasının (e) bendinde “İnceleme ve denetimler sonucunda aykırılıkları saptanan bağımsız denetçiler ve bağımsız denetim kuruluşlarının faaliyet izinlerini askıya almak veya iptal etmek.” KHK’nın 25 inci maddesinin 5 inci fıkrasında “Bağımsız denetçiler ve bağımsız denetim kuruluşları, yapılan incelemeler sonucunda tespit edilen görüş ve öneriler doğrultusunda gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler. Kurumca belirlenen sürede gerekli tedbirleri almayanlar hakkında uyarı, lisansın askıya alınması ve iptali de dahil olmak üzere uygun yaptırımlar uygulanır.” Kurulun idari para cezası uygulama yetkisi ise, KHK’nın 26 ncı maddesinin 3 üncü fıkrası ile düzenlenmiş olup “660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine dayanılarak yapılan düzenlemelere, belirlenen standart ve formlara ve Kurulca alınan genel ve özel nitelikteki kararlara aykırı hareket eden bağımsız denetim kuruluşlarına, Kurul tarafından on bin Türk Lirasından elli bin Türk Lirasına kadar idari para cezası verileceği ve bu madde uyarınca verilen idari para cezaları bütçeye gelir kaydedileceği” hüküm altına alınmıştır Burada belirtmek istediğim nokta tabloada yer alan konuların artık tanımlanabilir denetim konularını ifade ettiği ve sadece örnektir.

KGK – DAYANAK KHK’nın Geçici 1 inci maddesinin 4 üncü fıkrası “9 uncu maddede belirtilen görev ve yetkilere ilişkin olarak 28/7/1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu, 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu, 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ve diğer kanunlar ile bunlara istinaden yapılan düzenlemelerde karşılığında idari para cezası öngörülen ve 2/11/2011 tarihinden sonra işlenen fiiller nedeniyle ilgili mevzuata göre idari yaptırım kararı almaya Kurul yetkilidir. Bu tarihten sonra işlendiği tespit edilen fiiller yaptırım uygulanıp uygulanmadığı belirtilmek suretiyle Kuruma bildirilir. Bu madde uyarınca verilen para cezaları genel bütçeye gelir kaydedilir. (Ek cümle: 6/12/2012-6362/149 md.) Sermaye Piyasası Kurulu ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun, kendi mevzuatları uyarınca yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşları hakkında idari para cezası uygulama yetkisi saklıdır.” Burada belirtmek istediğim nokta tabloada yer alan konuların artık tanımlanabilir denetim konularını ifade ettiği ve sadece örnektir.

BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİNDE YER ALAN İDARİ YAPTIRIM DÜZENLEMELERİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR BDY 39/2 Kurul tarafından, 26/9/2011 tarihli ve 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine dayanılarak yapılan düzenlemelere, belirlenen standart ve formlara ve Kurulca alınan genel ve özel nitelikteki kararlara aykırı hareket edilmesi halinde 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 26 ncı maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca idari para cezası yaptırımına karar verilir. Birinci fıkrada belirtilen idari yaptırımlara karar verilmiş olması, ayrıca idari para cezasına karar verilmesine engel teşkil etmez.” Burada belirtmek istediğim nokta tabloada yer alan konuların artık tanımlanabilir denetim konularını ifade ettiği ve sadece örnektir.

BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİNDE YER ALAN İDARİ YAPTIRIM DÜZENLEMELERİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR BDY 40 – UYARI Denetim faaliyetinin, fiilin ağırlığına göre daha ağır bir yaptırım gerektirmeyen şekilde, TDS’ye aykırı olarak yürütülmesi, Bağımsızlığı tehdit eden hususlara ilişkin gerekli önlemlerin alınmaması ve bunlara ilişkin değerlendirmelerin kayda geçirilmemesi, Kalite kontrol sisteminin oluşturulmaması, Her bir denetimden önce ve her halükarda yılda en az bir kez, bağımsızlık, tarafsızlık ve sır saklamayla ilgili kuruluş politika ve süreçlerine uygun davrandıklarına ve davranacaklarına ilişkin yazılı taahhüdün verilmemesi Reklam yasağına uyulmaması, Haksız rekabette bulunmama yükümlülüğüne aykırı hareket Sürekli eğitim programlarına katılım sağlanmadığının anlaşılması veya öngörülen süre sonunda eğitim programlarının tamamlanmaması Belirtilen şartları taşımayan Sorumlu denetçilerin görevlendirilmesi Denetim Sözleşmesi hükümlerine aykırı hareket Burada belirtmek istediğim nokta tabloada yer alan konuların artık tanımlanabilir denetim konularını ifade ettiği ve sadece örnektir.

BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİNDE YER ALAN İDARİ YAPTIRIM DÜZENLEMELERİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR BDY 40 – UYARI Mesleki Sorumluluk Sigortasının yaptırılmaması Kuruma yapılacak bildirimlerin zamanında, tam ve doğru olarak yerine getirilmemesi Saklama ve ibraz yükümlüğüne aykırı hareket belirtilen şekilde şeffaflık raporunun hazırlanmaması, zamanında Kuruma bildirilmemesi veya yayımlanmaması Kurumca belirlenen ücret tarifesine uyulmaması, Mevzuat uyarınca denetim raporlarının süresi içinde tamamlanmaması veya hazırlanan raporların usulüne uygun olarak ilgili yerlere gönderilmemesi 37 nci madde hükümlerine aykırı hareket edilmesi,

BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİNDE YER ALAN İDARİ YAPTIRIM DÜZENLEMELERİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR BDY 41 – FAALİYET İZNİNİN ASKIYA ALINMASI Uyarı yaptırımını gerektiren fiilin, uyarıya rağmen devamı veya yaptırımın kesinleşmesinden itibaren iki yıl içinde tekerrürü ya da bu süre içinde uyarı yaptırımını gerektiren farklı fiillerin üçüncü defa işlenmesi. TDS çerçevesinde gerekli mesleki özen ve titizlik gösterilmeksizin gerçeğe aykırı görüş bildirilmesi. Yapılan denetim çalışmalarında, TDS çerçevesinde dürüstlük, tarafsızlık, bağımsızlık, mesleki yeterlilik ve özen, sır saklama, mesleğe uygun davranış ve diğer etik ilkelere uyulmaması, kaliteli ve güvenilir denetimler gerçekleştirilmemesi. Verilmesi yasak hizmetlerin denetlenen işletmeye verilmesi 26 ncı maddede belirtilen denetim kısıtlamalarına riayet edilmemesi. Örneğin: Üstlenemeyecekleri denetimlerin kabulü Mevzuat uyarınca sadece denetim kuruluşları tarafından yapılması gereken denetimlerde, 27 nci madde uyarınca denetim ekiplerinde aranan koşullara aykırı davranılması.

BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİNDE YER ALAN İDARİ YAPTIRIM DÜZENLEMELERİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR BDY 42 – FAALİYET İZNİNİN İPTALİ Faaliyet izninin askıya alınmasını gerektiren fiilin, yaptırımın kesinleşmesinden itibaren iki yıl içinde tekerrürü veya bu süre içinde faaliyet iznini askıya almayı gerektiren farklı fiillerin üçüncü defa işlenmesi. Yetki belgesinin kasten yanlış veya yanıltıcı beyanlarda bulunmak suretiyle ya da hukuka aykırı diğer yollarla alınması. Yetkilendirme şartlarının taşınmadığının sonradan anlaşılması veya şartların sonradan kaybedilmesi. 30 uncu maddeye göre açıklanacak görüş yazılarında kasıtlı olarak; olumlu görüş bildirilmesi gerekirken olumsuz, olumsuz görüş bildirilmesi gerekirken olumlu, görüş bildirmekten kaçınılması gerekirken olumlu görüş bildirilmesi. d) Denetime olan güveni sarsacak veya denetimi geçersiz kılacak derecede bağımsızlığın ve tarafsızlığın kaybedilmiş olması. e) Faaliyet izinlerinin iptalini gerektiren mevzuata aykırı diğer durumların tespit edilmesi.

BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİNDE YER ALAN İDARİ YAPTIRIM DÜZENLEMELERİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR BDY 43 – FAALİYETİN DURDURULMASI – Yaptırım Mahiyetinde olmamak üzere: a) 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu uyarınca gaiplik, temyiz kudretinin yitirilmesi, kısıtlılık ve benzeri haller ile denetçinin fiil ehliyetini yitirmesi veya denetim kuruluşunun faaliyetinin fiilen veya kayden sona ermesi veya hakkında mahkeme tarafından bir tedbir kararı verilmiş olması sonucu, denetim faaliyetinin yürütülmesinin sonradan imkânsız hale gelmesi. b) Yıllık inceleme planı çerçevesinde veya ihbar ve şikayetler ve diğer kurumlardan gelen bildirimlerle ilgili olarak yapılan ilk değerlendirmeler sonucunda, faaliyet izninin askıya alınmasını veya iptal edilmesini gerektiren durum nedeniyle, denetim kuruluşunun veya denetçinin faaliyete devam etmesinin telafisi zor ve imkansız zararlara yol açacağı ihtimalinin bulunması.

BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİNDE YER ALAN İDARİ YAPTIRIM DÜZENLEMELERİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR Öncelikle söz konusu tespit edilen aykırılık ve eksikliğin giderilmesi ya da düzeltilmesinin imkan dahilinde olup olmadığı tespit edilecektir. Şayet imkan dahilinde ise ilgili denetçi ya da denetim kuruluşuna bu aykırılık veya eksikliği gidermek ya da düzeltmek üzere uygun bir süre verilebilecektir. Verilecek süre Kurumun takdirinde bulunmaktadır. Verilen süre sonunda aykırılığın giderilmediğinin tespiti halinde ise ilgililerin idari yaptırımı gerektiren fiili nedeniyle savunması istenilecektir. Kurul gerekli ilgililerin savunmasını alıp, incelemelerini yaptıktan sonra idari yaptırıma ilişkin kararını verecektir. Kurul, uyarı yaptırımı dışında olmak üzere fiilin ağırlığını dikkate alarak gerekçesini belirtmek suretiyle bir derece hafif yaptırım da uygulayabilecektir Kurul kararına karşı yargı yolu açıktır. Yargı yolunun açık olduğu, mercii ve süresi Kararda belirtilecektir.

Teşekkürler