Eğitimde Program Geliştirme Hedef Yrd. Doç. Dr. Cenk Akbıyık

Eğitimde hedefler öğretimi yönlendirmesi ve kılavuzluk etmesi açısından gerekli görülmektedir.

Eğitimde hedefler üç düzeyde belirtilmektedir: Uzak hedef: Ülkenin politika ve eğitim felsefesini yansıtır, oldukça geneldir Genel hedef: Uzak hedefin bir yorumudur Özel hedef: Bir disipline yönelik olarak hazırlanmıştır, özeldir

Hedeflerin aşamalı olarak sınıflandırılması üç alanda yapılır: Bilişsel Duyuşsal Devinişsel (psikomotor)

Bilişsel Alan Zihinsel öğrenmelerin çoğunlukta olduğu alandır Bilişsel Alan Zihinsel öğrenmelerin çoğunlukta olduğu alandır. Bilgi, kavram, ilke ve bilişsel becerilerle ilgili hedefleri kapsar.

Duyuşsal Alan Hissettiklerimizin yoğunlukta olduğu alandır Duyuşsal Alan Hissettiklerimizin yoğunlukta olduğu alandır. Duygu, değer, tutum, ilgi gibi hedefleri kapsar.

Devinişsel (psikomotor) Alan Zihin ve kas koordinasyonunu gerektiren becerilerin çoğunlukta olduğu alandır. Hareket etme ve koordinasyonla ilgili hedefleri kapsar.

Yaygın kabule göre bilişsel alan hedefleri Bloom taksonomisine göre sınıflandırılır.

Bloom taksonomisi 1956 yılında Benjamin Bloom tarafından geliştirilmiştir. 6 basamağı vardır. Bilgi Kavrama Uygulama Analiz Sentez Değerlendirme

Bilgi basamağı bilginin tanınması ve hatırlanması ile ilgilidir Bilgi basamağı bilginin tanınması ve hatırlanması ile ilgilidir. Öğrenci kendisine sunulan bilgiyi aynen hatırlar. Kavrama basamağı kazanılan bilginin özümsenmesi ve organize edilmesiyle ilgilidir. Öğrenci sunulan bilgiyi kendi cümleleriyle ifade eder, örnek verir, açıklar. Uygulama basamağında öğrenilenlerin uygulamaya aktarılması söz konusudur. Analiz basamağında öğrenci edindiği bilgiyi parçalara böler, parçalar arasındaki ilişkileri inceler. Sentez basamağı sunulan bilgi parçalarının birleştirilip bir bütün haline getirilmesiyle ilgilidir. Değerlendirme basamağı bilginin bir ölçüte göre yargılanmasıyla ilgilidir

Basamak Göstergeler Bilgi Hatırlama, tanımlama, tanıma, isimlendirme, listeleme Kavrama Çevirme, yorumlama, örnek verme, şemayla gösterme, tablolaştırma, değiştirerek yazma, sonucu kestirme, yeniden düzenleme Uygulama Yapma, çalıştırma, kurma, hesaplama, ilkeyi uygulama, problem çözme Analiz Karşılaştırma, parçalara ayırma, bölümleme Sentez Birleştirme, tasarlama, üretme, yeniden düzenleme, karar verme Değerlendirme Yargılama, değerlendirme, irdeleme, ispat etme, karar verme

Doksanlı yıllarda Bloom Taksonomisi revize edilerek üzerinde bazı değişiklikler yapılmıştır. Bu yapılan değişiklikler sonrasında orijinal taksonomi iki boyutlu hale getirilmiştir. Bunlar bilgi boyutu ve bilişsel süreç boyutlarıdır.

Hatırlama Anlama Uygulama Analiz Değerlendirme Sentez Olgular bilgisi Kavram bilgisi İşlem bilgisi Biliş üstü bilgi

Uygulama 1 Aşağıdaki bilişsel hedefleri (kazanım) Bloom taksonomisine göre sınıflandırınız: Elementlerin mol kütleleri ve tek tek atomların kütleleri üzerinden Avogadro sayısını hesaplar. Mol kavramı ile Avogadro sayısı arasında ilişki kurar. İzotop kavramını kullanarak bazı elementlerin mol kütlelerinin tam sayı çıkmayışını açıklar. Saf maddelerden ve derişimi belli çözeltilerden çıkarak bilinen derişim ve hacimde çözelti hazırlar. Türkçedeki seslerin özelliklerini açıklar. İfadenin gerektirdiği biçimde tonlama yapar. Kelimelerin anlam oluşturmada birbirleriyle ilişkilerini belirler Dilek istek cümlelerini kullanarak metin yazar Sunum yapar Makalenin toplum hayatındaki rolünü sorgular

Duyuşsal alan hedeflerine yönelik sınıflama ise Bloom ve arkadaşları tarafından 1973 yılında geliştirilmiştir. Bu taksonomide duyuşsal hedefler 5 aşamada sınıflandırılmaktadır: Alma Tepkide bulunma Değer verme Örgütleme Kişilik haline getirme

Alma: Farkındalık, almaya istekliliğe yönelik hedefler. Tepkide bulunma: Karşılık verme isteği ile ilgili hedefler. Değer verme: Kabul etme, adanmışlıkla ilgili hedefler. Örgütleme: Değer sitemine katma ile ilgili hedefler. Kişilik haline getirme: Davranış ölçütü haline getirme ile ilgili hedefler.

Basamak Gösterge Alma Farkında olma, ayırt etme, sorma Tepkide bulunma İzleme, onaylama, öneride bulunma, paylaşma Değer verme Kabul etme, destekleme, yardım etme, inkar etme, protesto etme Örgütleme Tartışma, karşılaştırma, ilişkilendirme, birleştirme, formüle etme Kişilik haline getirme Uygun davranma, sergileme, alıştırma yapma, çözme

Uygulama 2 Bloom ve arkadaşlarının hazırladığı duyuşsal alan hedeflerinin sınıflandırılmasıyla ilgili taksonominin basamaklarının her birine uygun birer adet hedef yazınınız.

Uygulama 3 Aşağıdaki duyuşsal alan hedeflerini sınıflandırınız: Öğrenmeye ve anlamaya isteklidir. Görevleri isteyerek yapar Demokratik süreçlere güven duyar Kendisine ve çevresine saygılı davranır Kendisini ve çevresini sürekli sorgular

Devinişsel alan hedeflerine yönelik sınıflandırma 1972 yılında Simpson tarafından yapılmıştır. Bu sınıflandırma 7 basamaktan oluşmaktadır: Algılama Kurulma Kılavuzla yapma Mekanikleştirme Beceri haline getirme Uyum Yaratma

Algılama: Harekete ilişkin ipuçlarını yakalama. Kurulma: Harekete hazır duruma gelme. Kılavuzla yapma: Yardım ve deneme yanılma ile hareketi yapma. Mekanikleştirme: Hareketi belirli bir yetkinlikle yapma. Beceri haline getirme: Hareketi ustalıkla, en az enerji harcayarak yapma. Uyum: Hareket üzerinde değişiklikler yapma, hareketi kendine uydurma. Yaratma: Yeni hareketler oluşturma.

Uygulama 4 Simpson’un hazırladığı devinişsel alan hedeflerinin sınıflandırılmasıyla ilgili taksonominin basamaklarının her birine uygun örnekler veriniz.

Hedef ve Davranış Belirlenen hedefler davranış(lar) olarak ifade edilmelidir. Hedefler davranışlara göre daha genel ve kapsayıcı ifadelerdir.

Hedef - Amaç – Özel Hedef - Davranış - Yeterliğe Dayalı Amaç – Hedef Davranış Yukarıdaki kavramlarla ilgili alan yazında karışıklık göze çarpmaktadır. Hedef ile amaç kavramları birbirlerinin yerine kullanılabilirken özel hedef, davranış, hedef davranış, yeterliğe dayalı amaç kavramları da birbirlerinin yerine kullanılabilmektedir.

Bir davranış yazarken; Öğrencinin sergilemesi gereken davranışı belirleyin Davranışta yer alacak bilgiyi belirleyin Davranışın sergileneceği durumu belirleyin Davranışla ilgili standartları belirleyin

Öğrencinin sergilemesi gereken davranışı belirleyin Öğrenciler açıklar Davranışta yer alacak bilgiyi belirleyin Öğrenciler mol kavramını açıklar Davranışın sergileneceği durumu belirleyin Öğrenciler elementler ve bileşikler için mol kavramını bağıl atom kütlesinden yola çıkarak açıklar Davranışla ilgili standartları belirleyin Öğrenciler elementler ve bileşikler için mol kavramını bağıl atom kütlesinden yola çıkarak kendi cümleleri ile örnekler vererek açıklar

Uygulama 5 Üç adet davranış yazınız.

Uygulama 6 “Kimya” dersi 10. sınıf ya da “Dil ve Anlatım” dersi 9. sınıf öğretim programlarını inceleyerek Genel hedefleri bulunuz Duyuşsal alan hedeflerini bulunuz Sentez ve değerlendirme düzeyindeki bilişsel alan hedeflerini bulunuz Kazanımlardan 10 tanesini eleştiriniz