Asitler, Bazlar ve Tuzların yapısı ve Temel özellikleri ASİT:Suda çözündüğünde hidrojen iyonu ( H+ ) verebilen maddelere “asit” denir. HCl H+ + Cl– HNO3 H+ + NO–3 H2SO4 2 H+ + SO4–2

ASİTLERİN ÖZELLİKLERİ Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. Mavi turnusol kağıdını kırmızıya dönüştürürler. (Asitlerin ayıracı MAVİ TURNUSOL KAĞIDIDIR) Sulu çözeltilerinin tadı ekşidir. Bazlarla birleşerek tuzları oluştururlar (Nötrleşme olayı) HCl + NaOH NACl + H2O Asit baz tuz su Sulu çözeltilerine Zn ve Mg gibi aktif metaller atılınca tuz oluşur ve hidrojen gazı açığa çıkar. H2SO4 + Zn ZnSO4 + H2 Asit Metal Tuz Hidrojen Parçalayıcıdırlar

Sulu çözeltilerinde büyük oranda iyonlarına ayrışabilen asitlere kuvvetli asit denir. Kuvvetli asitler çok tahriş edici ve yakıcıdır.bu yüzden dikkatli kullanılmalıdır. Günlük hayatta tükettiğimiz bazı gıdaların yapısında asit bulunur. Bu asitler zayıftır. Asitlerin tatlarına bakmak veya koklamak tehlikelidir. Asitlerin üzerine su ilave ederek seyreltmek tehlikelidir. Asitler metal kaplar yerine cam veya plastik kaplarda saklanmalıdır.

Günlük Yaşamda Asitler Sirke, seyreltik bir asetik asit çözeltisidir. Araba akülerinde sülfirik asit kullanılır. Nitrik asit, boya ve gübre yapımında kullanılır. Temizlikte kullanılan tuz ruhu seyreltik hidroklorik asit çözeltisidir. Midemiz de seyreltik hidroklorik asit salgılayarak besinleri parçalar. Bu salgının fazlalaşması midede ülsere sebep olur. Bazı maddelerin yapısında hidrojen bulunmadığı hâlde, hidrojen iyonu (H+) oluşumuna sebep oldukları için sulu çözeltileri asit özelliği gösterir. CO2 ve SO2 suda asit özelliği gösteren maddelerdir.Havadaki karbon dioksit ve kükürt dioksit gazları da yağmur damlalarında çözündüklerinde asit olarak yere düşer. Asit yağmurları bu şekilde oluşur

Baz:Sulu çözeltilerinde hidroksit (OH–) iyonu bulunduran maddelere baz denir

Bazı bazların sulu çözeltilerinde iyonlarına ayrışması yukarıdaki gibidir. Fakat amonyak (NH3) hidroksit iyonu bulundurmamasına rağmen bazik özellik gösterir. Çünkü sulu çözeltisinde OH– iyonları oluşumuna sebep olur. NH3 + H2O NH4 + OH–

BAZLARIN ÖZELLİKLERİ Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. kırmızı turnusol kağıdını maviye dönüştürürler.(Bazların ayıracı KIRMIZI TURNUSOL KAĞIDI veya FENOLFTALEİN dir) Sulu çözeltileri acımsı tattadır,dokunulduğunda ele kayganlık hissi verirler. Asitlerle nötrleşme reaksiyonu meydana getirerek tuzları oluştururlar. sulu çözeltilerinde metallerle tuz oluşumuna ve hidrojen gazı çıkışına sebep olurlar.

Baz içine fenolftalein çözeltisi damlatıldığında, baz pembe renk alır Baz içine fenolftalein çözeltisi damlatıldığında, baz pembe renk alır.Fenolftalein asit içine konulduğunda asitin rengini değiştirmez. Bazlar da asitler gibi suda iyonlarına ayrıştıkları için elektrik akımını iletir. NaOH ve KOH kuvvetli bazlardır. Kuvvetli bazlar metallere ve dokulara tahriş edici etki yapar.Amonyağın buharı göze, burna ve solunum yoluna zarar verir.

Bazların Kullanım Alanları Sodyum hidroksit (NaOH) sabun yapımında kullanılır.Bu yüzden sabun ağzımıza ve gözümüze değdiğinde acı verir. Diş macunu ve şampuanlarda da baz olduğu için acı tat verir. Amonyaklı sıvı maddeler, yağ ve kireç sökücü olarak ev temizleyicilerinde kullanılır. Yemek sodası olarak bilinen kabartma tozu, bir çeşit baz olan sodyum bikarbonat içerir. Kireç suyu bir çeşit bazdır. Potasyum hidroksit,( KOH) arap sabunu yapımında kullanılır. Bazlar ve asitler tepkimeye girerek tuz ve su oluşturur. Baz + Asit Tuz + Su

Asit ve Baz Derecesinin Belirlenmesi Bir çözelti içindeki asit ya da baz derecesini belirleyen H+ ya da OH– iyonu miktarıdır.Eğer çözeltide H+ iyonu fazla ise bu asitli bir sıvıdır.Eğer OH– iyonu fazla ise bu sıvı bazdır.H+ ve OH– iyonları sayısı birbirini dengeliyorsa sıvı nötrdür. Bir sıvı çözeltideki asit miktarı, pH ölçüsü olarak adlandırılan bir yöntemle tespit edilir. Bunun için pH kâğıdı ya da pH metre aleti kullanılır. pH kâğıdı çözeltinin asitlik derecesine göre renk değiştirir. pH ölçüsüne göre çözeltinin asitliği 0 - 14 arasında değerlendirilir. 0 - 7 arası değerler asit, 7-14 arası değerler baz için kullanılır. pH değerinin 7 olması çözeltinin nötr olduğunu gösterir.

Tuz:Asitler ve bazlar tepkimeye girdiğinde tuz ve su oluşur Tuz:Asitler ve bazlar tepkimeye girdiğinde tuz ve su oluşur. Bu olaya nötrleşme tepkimesi denir. Bu olayda asit ve baz bir birinin etkilerini yok ettiği için, asit ve baz etkileşmesine nötrleşme tepkimesi adı verilir. NaOH + HCl NaCl + H2O Sodyum Hidroklorik Sodyum Su hidroksit asit klorür

TUZLARIN ÖZELLİKLERİ Tuz çözeltileri, asit ve baz çözeltileri gibi elektrik akımını iletir. Çünkü tuzlar su içinde iyonlarına ayrışır. Su içinde serbest hâlde gezebilen iyonlar elektrik akımını iletir. Örneğin yemek tuzunun (NaCl) suda iyonlarına ayrışması şu şekildedir: NaCl (katı) Na+ (suda) + Cl– (suda Tuzlar turnusol kağıdına etki etmez Kristal yapılıdırlar

SORU ÇÖZELİM 1 . Asitlerin bazlarla tepkimelerinde tuz ve su oluşur. Bu olaya ne ad verilir ? A ) Sentez B ) Hidroliz C ) Nötürleşme D ) Füzyon 2. Aşağıdakilerden hangisi asit ve bazların ortak özelliği değildir ? A ) Sulu çözeltileri elektrik akımı iletir. B ) Ele kayganlık hissi verir. C ) Turnusol kağıdında renk değişikliği olur. D ) Suda iyonlarına ayrışırlar.

3. Aşağıdakilerden hangisi Asit-Baz reaksiyonuna örnek olabilir ? A ) HCl + KOH  KCl +H2O B ) 2HCl + Ca  CaCl2 + H2 C ) CO + ½ O2  CO2 D ) NaOH  Na+ +OH- 4. Asitlere,asitlik özelliği veren iyon aşağıdakilerden hangisidir ? A ) H+ B ) OH- C ) Na+ D ) Cl-

5.Aşağıdakilerden hangisi,bir sıvının baz olduğunu kesin olarak belirtir ? A ) Suda çözünmemesi. B ) Elektrik akımını iletmesi C ) Çözünürken iyonlara ayrışması. D ) Kırmızı turnusol kağıdını maviye çevirmesi 6. I. Zn ile H2 gazı açığa çıkar. II. Sudaki çözeltileri elektrik akımını iletir. III. Tatları acıdır. Yukarıdaki özelliklerden hangisi ya da hangileri bazlara aittir ? A ) Yalnız I B ) I-II C ) I-II-III D ) II-III

7 . Aşağıdakilerden hangisi tuzların ortak özelliklerinden değildir ? A ) Kristal yapıda olma. B ) Hidrojen iyonu bulundurma. C ) Çözündüklerinde elektrik akımını iletme D ) Asit-baz tepkimesi sonucunda oluşabilme. 8. Aşağıdakilerden hangisi baz değildir ? A ) NaOH B ) H2SO4 C ) NH3 D ) KOH

9. Aşağıdakilerden hangisi kırmızı turnusol kağıdını maviye dönüştürür ? A ) NH3 B ) HCl C ) CH3COOH D ) HNO3 10. Asit çözeltilerinin metaller üzerine etki ederek aşağıdakilerden hangisi açığa çıkar ? A ) Asit B) Metal C ) Hidrojen D ) Oksijen

HAZIRLAYAN: REYHAN TUĞLACI