Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı ve Hemşirelik Bakımı Akut Akciğer Ödemi ve Hemşirelik Bakımı

Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı ve Hemşirelik Bakımı

KOAH nedir? Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) kronik bronşit veya amfizeme bağlı hava yolu tıkanıklığıdır.

Kronik bronşitte en önemli semptomlar, kronik öksürük ve balgam çıkarmadır. Amfizem ise; Yapısal değişiklikler sonucunda akciğerin elastik özelliğinin bozularak fazla miktarda hava yolu kollabe olması sonucu obstrüksiyon meydana gelir ve akciğer kapasitesi azalır.

KOAH’lı olgular, yılda yaklaşık 1-4 kez akut atak epizotları ile karsılaşır. Akut atak, stabil seyreden bir olguda nefes darlığında artış, günlük aktivasyonda azalma ile kendini gösteren, balgam volüm ve renginde değişiklik, öksürükte şiddetlenme, yüksek ateş ve mental fonksiyonlarda bozulmanın da tabloya eklenebildiği “akut bir kötüleşme dönemi” seklinde tanımlanabilir.

Risk Faktörleri ? En önemli risk faktörleri: sigara içilmesi, alfa-1 antitiripsin eksikliği, hava kirliliği, bronş hiperaktivitesi, sosyoekonomik durum ve cinsiyet seklinde sıralanabilir.

Sigara: KOAH’ın en önde gelen nedenidir ve bilinen tüm vakaların %90’nından sorumludur. Sigara içen her 5 kişiden biri yaşamı esnasında KOAH gelişme riskiyle karşı karşıyadır. Sigara kullananların yaklaşık %50’sinde kronik bronşit gelişirken, %15-20’sinde KOAH gelişmektedir.

Alfa-1 Antitiripsin Eksikliği: Alfa-1 antitiripsin (AAT) eksikliği KOAH’a yol açtığı bilinen tek genetik faktördür. AAT, proteolitik enzimlerin majör inhibitörü olup, alt solunum yollarında kuvvetli bir doku yıkıcı proteaz olan nötrofil elastazın akciğer dokusunda yaratacağı yıkımı önler. Bu koruyucu mekanizma çalışmadığında alveol duvarları hasara uğrar ve amfizem oluşur.

Hava Kirliliği: Kronik bronşit ve amfizem; hava kirliliği olan, endüstri bölgelerinde daha sık görülmektedir. Bu da hava kirliliğinin KOAH gelişiminde önemli bir faktör olduğunu göstermektedir

Sosyoekonomik Durum ve Cinsiyet: Hijyenik koşulların yeterince sağlanamadığı durumda KOAH gelişme riski artmaktadır. Cinsiyet ile hastalık ilişkisine bakıldığında ise KOAH ile ilgili bulguların erkeklerde görülme sıklığının kadınlardan daha fazla olduğu görülmektedir.

KOAH’da yasam süresini kısaltan faktörler arasında; ileri yas, sigara içmeye devam edilmesi, bronkodilatöre yanıtsızlık, tedavi edilemeyen ileri dereceli hipoksemi ve korpulmonale sayılabilir.

KOAH’da Tanı Hastaların anamnezlerinde astım, alerji, sinüzit, nazal polip veya diğer solunum yolu hastalıklarının bulunması, benzer aile hikayesi tanımlaması ve var olan bulguların gelişme sekli hikayede dikkat edilmesi gereken noktalardır.

KOAH’da Tanı Özellikle dönem dönem alevlenme veya hastaneye yatış hikayesinin olması, beraberinde ek hastalıkların olması KOAH anemnezinde önemlidir. Solunum fonksiyon testleri solunumsal semptomların değerlendirilmesinde en önemli bilgiyi veren laboratuar incelemesidir.

KOAH’da Tedavi KOAH'ta tedavi amaçları şunlardır; Hastalığın ilerlemesini önlemek Semptomları gidermek Egzersiz toleransını arttırmak Hayat kalitesini arttırmak. Komplikasyonları önlemek veya tedavi etmek Mortaliteyi azaltmak Tedaviye ilişkin yan etkileri önlemek veya azaltmak Sigaranın bırakılması tüm tedavi programı boyunca uygulanması gereken bir amaçtır.

KOAH’da Tedavi Sigaranın bırakılmasi İlaçTedavisi, Pulmoner Rehabilitasyon Programları,, Egzersiz, Oksijen tedavisi, Mekanik ventilasyon.

KOAH’da Tedavi Sigaranın bırakılması KOAH tedavisinin temeli ve hastalığın ilerlemesini önleyen en önemli yöntemdir.

KOAH’da Tedavi İlaç tedavisinde ; Bronkodilatörler Antibiyotikler Ekspektoran ilaçlar Steroidler Diüretikler

KOAH’da Tanı Pulmoner Rehabilitasyon Programlar Egzersiz yapılması, performansı, maksimum oksijen tüketimini artırır ve hasta kendini daha iyi hisseder. Gerektiğinde oksijen verilmesi ve besinsel takviyelerin alınması solunum kaslarının gücünü arttırabilir

Oksijen tedavisi; KOAH’ta oksijen tedavisi üç temel yolla uygulanmaktadır: 1- Uzun süreli oksijen tedavisi, 2- Egzersiz süresince oksijen desteği, 3-Alevlenmede oksijen tedavisi.

KOAH alevlenmelerinde sıklıkla görülebilen hipoksemi vücutta pek çok fizyopatolojik değişikliğe yol açar. Oksijen tedavisi farklı akımlarda farkı FiO2 sağlayan ; nazal kanül, basit maske, kısmi geri dönüşlü maske, geri dönüşsüz maske venturi maskesi gibi maske ve kanüller yardımıyla uygulanmaktadır. Oksijen tedavisinin nasıl verileceği, hastanın genel durumu ve kan gazı değerleri ile hasta ve doktorun tercihine göre değişiklik gösterir.

Mekanik ventilasyon KOAH alevlenmesine bağlı akut solunum yetmezliğinin en belirgin özelliği gaz alışverişinin hızlı bozulması olup, Pa-CO2’de artma, PaO2’de azalma ve pH’da azalma ile karakterizedir. Alevlenmede mekanik ventilasyon ihtiyacını doğuran çok sayıda faktöre bağlı dört önemli fizyopatolojik değişiklik mevcuttur: dinamik hiperinflasyon (intrensek PEEP veya oto-PEEP), solunum kas fonksiyon bozukluğu gaz değişiminde bozulma ve kardiyovasküler anormallikler

Kontrollü Solunum Teknikleri; Büzük dudak solunumu: Burundan derin soluk alınır ve daha uzun bir sürede ıslık çalar gibi verilir. Diyaframa solunumu: Yatar pozisyonda iken hasta bir taraftan büzük dudak solunumu yapar diğer taraftan bir elini göğsüne, diğer elini karnına koyar ve derin nefes alırken karnının ileriye doğru genişlemesini izler

HEMŞİRELİK TANISI AMAÇ UYGULAMA Ventilasyonun azalması ve hava yollarında bol mukus olması nedeniyle gaz değişiminin bozulması Akciğerlerinde ventilasyonun ve gaz değişiminin yeterli olmasını sağlama Düzenli olarak solunum hızı, şekli ve hipoksi yönünden izlenmeli Düşük düzeyde oksijen verilir Hastaya fowler pozisyonu verilir Solunum yolları açıklığı sağlanır İsteme göre bronkodilatör verilir Eğer norkotik ilaç verilirse yakından hasta izlenmeli

· Hastaya bol sıvı içirilir · Odanın havası nemlendirilir HEMŞİRELİK TANISI AMAÇ UYGULAMA Fazla sekresyon ve etkisiz öksürük nedeniyle hava yolu açıklığında yetersizlik Hastanın etkili öksürebilmesi ve hava yollarında ventilasyon için yeterli açıklığın sağlanması · Hastaya bol sıvı içirilir · Odanın havası nemlendirilir · Etkin öksürme ve derin solunum egzersizleri öğretilir ve uygulatılır

AMAÇ UYGULAMA HEMŞİRELİK TANISI Dispne ve yetersiz oksijenlenmeye bağlı aktivite intöleransı Hastanın aktiviteleri yapabilir duruma gelmesini sağlama ve enerji tüketimi hakkında bilgi sahibi olmasını sağlama Hastaya sigara içme fazla sıcak hava fazla kilo stres gibi oksijen kullanmasını arttıran aktivitelerden uzak durması söylenmeli Aktivite ve istirahat planlarını gün içine yayarak yapması söylenmeli fazla yoracak aktivitelerden uzak durması söylenmeli Günlük aktivitelerini azar azar arttırarak devam etmesi gerektiğini söylemeliyiz

solunum güçlüğü ve boğulma korkusuna bağlı anksiyete HEMŞİRELİK TANISI AMAÇ UYGULAMA solunum güçlüğü ve boğulma korkusuna bağlı anksiyete Hastanın etkili baş etme yöntemlerini kullanmasını ve psikolojik olarak rahatlatılması Akut solunum güçlüğü sırasında hastanın yanında kalınır ve telaş etmeden yardımcı olunur ·Sakin çevre koşulları sağlanır Akut solunum güçlüğü sırasında kapı ve pencereler açılır odadaki görevi olmayan kişiler ortamdan uzaklaştırılır Hastanın rahatlatılması sağlanır ve solunum egzersizleri yenilenir

Beslenmede değişikliğe bağlı beden gereksiniminden daha az beslenme HEMŞİRELİK TANISI AMAÇ UYGULAMA Beslenmede değişikliğe bağlı beden gereksiniminden daha az beslenme Hastanın beslenmesini sağlama normal kilosuna getirme Hasta ya yemeklerden önce ve sonra ağız bakımının önemini anlat ve uygulat Yüksek proteinli ve kalorili diyet ve az ve sık yemesini anlat Gaz yapan gıdalardan uzak durması gerektiği söylenir ve önerilir Gerektiğinde yüksek kalorili besinler yemesini önermeliyiz ·  Hastanın beslenmesi kilo takibi yapılır ve yakından izlenir

Dispne ve dış uyaranlar nedeniyle uyku düzeninde bozukluk HEMŞİRELİK TANISI AMAÇ UYGULAMA Dispne ve dış uyaranlar nedeniyle  uyku düzeninde bozukluk Hastanın yeterince kendini dinlenmiş hissetmesi Hasta odasının sakin iyi havalandırılmış olması  ve hafif ışıklandırma yapılır Kafein gibi uyaranlardan uzak durması söylenir Hergün düzenli olarak aynı saatlerde yatması söylenir Yatmadan önce biraz yemesi gerekir açlık uykuyu kaçır Ilık banyo ılık içecekler içebilir

Akut Akciğer Ödemi Hastalığı ve Hemşirelik Bakımı

Akut akciğer ödemi, akciğerlerde toplanan sıvı miktarında artış sonucu, gaz alış-verişinde bozuklukla karakterize, acil tedavi gerektiren bir durumdur. Akciğer ve kalp hastalıklarının bir komplikasyonudur.

Normalde pulmoner kapillerde onkotik ve hidrostatik basınç arasında bir denge vardır. Eğer kolloid osmotik basınç azalır yada hidrostatik basınç artarsa, sıvı pulmoner kapillerden ayrılarak boşluğa girecektir. Bu durum interstisyel ödem olarak adlandırılır.

ETYOLOJİ *Konjestif kalp yetmezliği, *İV sıvı yüklenmesi, *Hipoalbüminemi, *Akciğerlerdeki kapiller permehabilitenin artması, *Lenf sisteminin malign hastalığı, *Respiratuar distress sendromu ve bilinmeyen nedenlerle gelişebilir.

Klinik Belirtileri * İleri derecede nefes darlığı, * taşikardi, * terleme, * huzursuzluk ve *endişe, * pembe ve* köpüklü balgam, * nefes verme sırasında *wheezing duyulması görülebilir.

Olası Hemşirelik Tanıları Akciğer ödemi nedeniyle oksijen tüketimi/enerji kullanımının artmasına bağlı olarak aktivite değişmesi ya da azalması nedeniyle **“Aktivite İntoleransı” Yaşadığı semptomlar ve bilgi eksikliği nedeniyle **“Anksiyete”

Olası Hemşirelik Tanıları Bilgiyi yanlış yorumlama, unutkanlığın olması, evde bakım ve alacağı önlemlere ilişkin bilgisinin yetersiz olması nedeniyle **“Bilgi Eksikliği”  İlaç miktarının fazla olması, ilacın vücuttan atılamaması nedeniyle **“Dijital İntoksikasyon Riski”

Olası Hemşirelik Tanıları Alveoler kapiller membran değişiklikleri, pulmoner venöz konjesyon nedeniyle **“Gaz Değişiminde Bozulma”  Hastanede olma, vücudun savunma mekanizmasının *yetersiz olması, siliaların fonksiyonlarının azalması, akciğerlerde sıvının bulunması, beslenme yetersizliği nedeniyle **“Enfeksiyon Riski”

Olası Hemşirelik Tanıları  Sol kalp yetersizliği ya da mitral kapak hastalığı olması, plazma kolloid osmotik basıncının sıvıların kandan pulmoner interstisyel alanlara çıkmasına yol açacak kadar düşmesi nedeniyle** “Sıvı Volüm Fazlalığı”

Etjolojik nedenlere bağlı olarak pulmoner kapiller basıncın artması ve interstisyel alanlara sıvı dolması sonucu gaz değişiminin yetersiz olması nedeniyle **“Solunum Disfonksiyonu” Dispne ve hipoksi gibi anormal fizyolojik durum, hastanenin rutin temposunun rahatsızlık vermesi, muhtemelen bulunacağı yoğun bakımın hastanın rutinlerini değiştirmesi nedeniyle **“Uyku Örüntüsünde Bozulma”

Hemşirelik Bakımı *Hastaya damar yolu açılır. *Foley kateter takılır. *Order edilen diüretik tedavisi ve diğerleri yapılır. *Aldığı çıkardığı izlemi çok dikkatli yapılmalıdır. *Oksijen verilir, yaşam bulguları izlenir, kan gazı kontrolü yapılır. *Entübasyon için malzemeler hazırlanır.

*Hastanın anksiyetesini azaltmak için çevresel uyaranlar azaltılır her uygulama öncesi hasta bilgilendirilir. *Order edilen ilaçlar uygulanır yan etkileri açısından hasta takip edilir. *Hasta entübe edilip mekanik ventilatöre bağlandıysa ventilatöre bağlı hasta bakımı uygulanır.

*Hangi aktivitelerin önemli olduğunu ve öncelikli aktiviteyi hasta ile birlikte değerlendirmek, yatak içinde 2 saatte bir pozisyon değişikliği yapmak, oda içinde hareket edebilmesine olanak sağlamak *Aktivite artışını dereceli olarak yapmak. *Yatakta, oturarak ve yatak kenarında *ROM egzersizleri* (range of motion) yapmak. Egzersizleri günde 3 kez 10-15 dakika uzatmak,

* Günde 3 kez derin solunum egzersizleri yapmak, *Günde 3 kez 30 dakikada sandalyede oturmayı sağlamak, *Günde 3 kez 1-2 dakika oda içinde yürüyüş yapmak, Ev içinde yürüme veya koridorda 25 atım yürümek. *Hastayı gürültüsüz sakin bir yere almak *Tüm tedavi yöntemlerini açıklamak

*Geçmişteki baş etme yöntemlerini değerlendirmek, uygun yöntemin kullanılmasını sağlamak, müzik dinletme, egzersiz vb gevşeme yöntemleri uygulamak, güven ortamı sağlamak *Normal akciğer fonksiyonlarını ve patolojik durumları anlatmak *Bilgi için yazılı ve sözel form sağlamak *Sigaranın bırakılmasının önemini vurgulamak

*Bradikardi ve taşikardi durumlarında ilaç dozlarını dikkatli kullanmak *Dijital intoksikasyonu konusunda hastayı bilgilendirmeli.

*Etkili öksürük ve derin solunumu desteklemek ve yatak başını yükseltmek *Pulse oksimetre ile oksijen konsantrasyonunu izlemek, uygun yolla maske veya kanül ile oksijen tedavisi uygulamak *Sıvı dengesini hesaplamak, günlük aldığı çıkardığı takibi yapmak, gizli kayıpların farkında olmak, günlük kilo takibi yapmak

Gastrointestinal sistem belirtileri;. iştahsızlık,. bulantı,. kusma, Gastrointestinal sistem belirtileri;* iştahsızlık,* bulantı, *kusma, *ishal. Merkezi sinir sistem belirtileri; *başağrısı, *konfüzyon,*letarji, *halsizlik, *depresyon,* irritabiite,* konvülsiyon,* halüsinasyon, *konuşamama,* bellek kaybı, koma. Kardiyovasküler sistem belirtileri; *taşikardi, *bradikardi,*kalp yetmezliği. Görmeye ilişkin belirtiler; *Renkli görme, *çift görme,* fotofobi