Bölüm 6 Yatırım Kararları Finansal Varlıklara Yatırım Yatırım Stratejileri Hisse Senetleri Tahviller

Yatırım Faktörleri Likidite – Paraya hangi hızda dönüştürülebiliyor? Risk – Yatırımın güvenilirliği nedir? Geri dönüş – Yatırımdan ne kadar kar bekliyorsunuz?

Beklenen Kazancın Hesabı Reel Kazanç %2 Enflasyon %4 Risk primi %0 Toplam beklenen kazanç %6 Devlet Tahvilleri Risksiz Reel kazanç Düşük risk Risk primi Enflasyon Reel Kazanç %2 Enflasyon %4 Risk primi %20 Toplam beklenen kazanç %26 Çok riskli Amazon.com

Ortalama vs. Bileşik Kazanç $1000 bir yatırımın 3 yıllık performansına ilişkin aşağıdaki senaryoları dikkate alalım. Her bir durum için ortalama ve bileşik kazançlarını hesaplayınız. Yıllık Yatırım Getirisi (Başlangıç yatırım = $1,000) Yatırım Durum 1 Durum 2 Durum 3 Durum 4 Durum 5 Durum 6 Yıl 1 9% 5% 0% -1% -5% Yıl 2 10% 7% -8% Yıl 3 12% 20% 27% 29% 40%

Ortalama vs. Bileşik Kazanç %12 %5 %10 0 1 2 3 Ortalama Kazanç Oranı Bileşik Kazanç Oranı

Yıllık Yatırım Getirisi (Başlangıç yatırım = $1,000) Durum 1 Durum 2 Durum 3 Durum 4 Durum 5 Durum 6 Yıl 1 %9 %5 %0 -%1 -%5 Yıl 2 %10 %7 -%8 Yıl 3 %12 %20 %27 %29 %40 Bileşik vs. Ortalama Kazanç Yatırım Durum 1 Durum 2 Durum 3 Durum 4 Durum 5 Durum 6 Ortalama kazanç %9 3. Yılın sonunda bakiye $1,295 $1,294 $1,284 $1,270 $1,264 $1,224 Bileşik kazanç %8.96 %8.69 %8.29 %8.13 %6.96

Beklenen Finansal Riskin Hesabı Risk: istenmeyen olayların oluşma olasılığı. Volatilite: beklenen değerden sapma veya değerde ani dönüşler – yüksekten düşüğe veya tersi. Standart sapma belirsiz bir olay hakkında olasılıklı bilgimiz olduğunda volatiliteyi ölçer. Beta bir yatırım aracının performansının genel piyasa hareketleri ile ne kadar ilişkisi olduğunu ölçer. Alfa bir yatırım aracının riski verildiğinde beklenenden daha iyi veya kötü bir kazanç verip vermediğini ölçer.

Çeşitli Yatırım Sınıflarında Kazançlar Ortlama Yıllık Kazanç 1970-1997 En İyi Yıl En Kötü Yıl A.B.D. Hisse piyasası 13.0% 37.6% (1995) -26.5% (1974) Uluslararası Hisse piyasaları 12.7% 39.4% (1993) -26.2% (1974) Mevduat 6.8% 14.1% (1981) 3.0% (1991) Gayri Menkul Estate 8.8% 20.5% (1979) -5.6% (1991) A.B.D. Tahvilleri 9.3% 33.5% (1982) -5.6% (1994)

Yatırım Stratejileri Risk ve Kazanç Arasındaki Ödünleşim Nakit: en az risk, en düşük kazanç Mevduat: orta risk, orta kazanç Hisseler: en riskli, en yüksek kazanç potansiyeli Para-maliyet ortalama kavramı Çeşitlilik ile risk düşürme Çeşitlilik ile beklenen kazancın artırılması

Para-Maliyet Ortalama Kavramı Zaman Yatırılan Miktar Birim Fiyat Satın Alınan Birim Sayısı Dönem Sonu Bakiye Ay 1 $1,000 $5.00 200 Ay 2 $4.00 250 $1,800 Ay 3 $2.50 400 $2,125 Ay 4 $3.75 267 $4,189 Ay 5 $6,585 Toplam $5,000 1,317

Yatırımlarda Çeşitlilik

Yatırımlarda Çeşitlilik

Örnek 6.2- Çeşitlilik – Kazanç Artırma Elimizde yatırım yapmak için $10,000 nakit olsun ve aşağıdaki iki yatırım opsiyonu düşünelim: Opsiyon 1: Paranın tamamını uzun vadeli Devlet tahviline yatırma (getiri %7) Opsiyon 2: Parayı 5 eşit parçaya bölme ve değişik risklere sahip yatırım alternatiflerine yatırma.

Opsiyon 2 Miktar Yatırım Beklenen Kazanç $2,000 Piyango bileti alma -%100 (?) Yastık altına koyma %0 Banka Mevduat %5 Şirket tahvili %10 Hisse senedi %15

1 $10,000 Tahvil %7 $54,274 $2,000 Piyango bileti -100% $0 Yastık altı Opsiyon Miktar Yatırım Beklenen Kazanç 25 yıldaki değeri 1 $10,000 Tahvil %7 $54,274 $2,000 Piyango bileti -100% $0 Yastık altı 0% 2 Mevduat 5% $6,773 Şirket tahvili 10% $21.669 Hisse Senedi 15% $65,838 $96,280 1

Hisse Senetlerine Yatırım Hisseler: Şirkette pay sahibi olma Sahiplik: Şirkette sahiplik oranı eldeki hisselerin toplam hisselere oranı ile sınırlıdır. Değerleme: (1) nakit kar payı ve (2) satış anında kazanç

Örnek 6.3- Hisse Değerleme 2002 yılı sonunda hisse başına $1 kar payı verecek olan IBM firmasının hisselerini dikkate alalım. Gelecek 5 yıl için kar paylarının yıllık %13 artacağı tahmin edilmektedir.Hisse senedi 3 yıl elde tutulacak ve 3. yılın sonunda fiyatının $230 ulaşması beklenmektedir. Eğer istenen kazanç oranı %10 ise, bugun için (2001 yılının sonu) hissenin fiyatı ne olmalıdır?

Çözüm IBM: Verilen: 20 Temmuz 2001’de hisse fiyatı : $105.50/hisse 5 yıl için kazançta artış : %13 2002’de nakit kar payı ödemesi : $2.00/hisse 3 yıl içinde beklenen fiyat : $230/hisse İstenen kazanç oranı : %10 İstenen: hissenin şimdiki değeri

Finansal Opsiyon Bir hisseyi belli bir süre için belli bir fiyattan (strike price) almak veya satmak için tanınan fırsat Belli bir prim ödemesi (hisse fiyatından daha düşük) Call opsiyonu: Fiyatın artması beklendiğinde Bir hisseyi belli bir fiyattan belli bir süre satın alma hakkını satın alma Put opsiyonu: Fiyatın düşmesi beklendiğinde Bir hisseyi belli bir fiyattan belli bir süre için satma hakkını satın alma.

Finansal Opsiyon Out-of money: İstenen fiyat karlı değil. In-the-money: İstenen fiyat karlı. At-the-money: İstenen fiyat = hissenin gerçek fiyatı

Finansal Opsiyon Call Opsiyonu Put Opsiyonu AOL Temmuz Call (2001) Satınalma hakkı Satma hakkı Varlık AOL hissesi 100 hisse Önceden Belirtilmiş fiyattan Strike (Exercise) fiyatı $50 Belirtilen tarihte veya daha önce Son tarih 20 Temmuz 2001

Call Opsiyonu AOL Call Opsiyonu Temmuz 2001 Hisse Fiyatı Kar: $8.55 Strike Fiyatı Başabaş Fiyat Mevcut Fiyat (04/09/01) Kısmi zararı kabullen Opsiyon Primi $39.47 $1.45 $50 $51.45 $60 İşleme koymama: Zarar $1.45 ile sınırlı

AOL Tarih: Şub 13, 2001 Fiyat: $48.09 İstenen fiyat: $75 Prim: ($100-$75)* 1000= $25,000 satıştan -$ 5,900 prim $19,000 kar Eğer fiyat $100’a çıkarsa Elde tut ve istenen fiyattan sat $5,000 satıştan -$5,900 prim $ 900 zarar AOL Tarih: Şub 13, 2001 Fiyat: $48.09 İstenen fiyat: $75 Prim: 1000 hisse için $5,900 Son tarih: Ocak 2003 Eğer fiyat $80!a çıkarsa Eğer fiyat $90’a çıkarsa $15,000 satıştan -$ 5,900 prim $ 9,100 kar Opsiyon bitmeden sat Eğer fiyat $78’a çıkarsa $3,000 satıştan -$5,900 prim $2,900 zarar Sadece primi kaybetme $5,900 zarar Opsiyonun bitmesini bekle Eğer fiyat $70’a düşerse

Tahvile Yatırım Tahviller: Yatırımcıların şirketlere ve develet verdiği borçlardır. Nominal değeri: Ana para Kupon oranı: Yıllık faiz ödemesi Vade(maturity): kredinin süresi

Finans Piyasalarında Tahvil Fiyatı İçin Kullanılan Notasyon Şirket Tahvilleri Hazine Tahvilleri 1/8=$1.25 5/8=$6.25 1/32=$0.3125 2/32=$0.6250 3/32=$0.9375 4/32=$1.25 17/32=$5.3125 18/32=$5.6250 19/32=$5.9375 20/32=$6.25 1/4=$2.50 3/4=$7.50 6/32=$1.5625 7/32=$1.8750 7/32=$2.1875 8/32=$2.50 21/32=$6.5625 22/32=$6.8750 23/32=$7.1875 24/32=$7.50 3/8=$3.75 9/32=$2.8125 10/32=$3.1250 11/32=$3.4375 12/32=$3.75 25/32=$7.8125 26/32=$8.1250 27/32=$8.4375 28/32=$8.75 1/8=$5.00 1=$10 13/32=$4.0625 14/32=$4.375 15/32=$4.6875 16/32=$5.00 29/32=$9.0625 30/32=$9.3750 31/32=$9.6875 32/32=$10

Maturity tarihi 2005 Faiz oranı

Tahvil Türleri

Fiyat ve Kazanç (Yield) Belirlemesi Yield to Maturity: Tahvilden elde tutma süresine göre kazanılan faiz Current Yield: Mevcut piyasa fiyatının yüzdesi olarak yıllık faiz kazancı.

Örnek 6.4 Yield to Maturity & Current Yield Nominal değeri $1000 AGLC (Atlanta Gas & Light Company) tahvillerini 996.25 olan piyasa fiyatından satın alalım. Tahvilin faiz ödemesi 6 aylık olup, ödeme periyodu başına faiz oranı %4.8125 ve 10 yıl boyunca 20 faiz ödemesi vardır. a) yield to maturity b) current yield değerlerini bulunuz.

Yield to Maturity

Örnek 6.5 AGLC tahvil yatırımını tekrar düşünelim. Eğer yield to maturity %9.68 (yıllık) değerinde sabit kalırsa; a) Tahvilin 1 yıl sonraki değeri ne olur? b) Eğer piyasa faiz oranı bir yıl sonra %9’a düşerse, tahvilin piyasa fiyatı ne olur?

Çözüm A) $48.13 (P/A, %4.84, 18) + $1000(P/F, %4.84, 18)= $996.80 B) $48.13 (P/A, %4.5, 18) + $1000 (P/F, %4.5, 18) = $1038.06

Problem 6.8 Bir yatırımcı nominal değeri $1000 olan bir tahvili satmak istemektedir. Tahvil, %8 faiz oranı ve altı aylık ödemelere sahiptir. 4 yıl önce, bu tahvil için $920 ödenmiş olsun. Bu yatırımdan en az %9 kazanç beklenmektedir. Minimum satış fiyatı ne olmalıdır?

Çözüm Piyasa fiyatı = $920 N= 8 adet 6 aylık periyot YTM= %9 (6 aylık bileşik) $920= $40 ( P/A, %4.5, 8) + F (P/F, %4.5, 8) F= $933.13

Problem 6.1 Nokia firmasının 5 yıllık hisse fiyatları 1996 $3 (1 Ocak itibariyle) 1996 $3 1997 $4.75 1998 $5 1999 $16 2000 $45 2001 $40 Ortalama yıllık kazanç oranı nedir? Bileşik yıllık kazanç oranı nedir?

Çözüm $40=$3(1+i)5 i= 67.88% A) 1996-1997 58.33% 1997-1998 5.26% 1997-1998 5.26% 1998-1999 220% 1999-2000 181.25% 2000-2001 -11.11% Ortalama yıllık kazanç = (58.33+5.26+220+181.25-11.11)/5 =90.75% B) P=$3 F=$40 N=5 $40=$3(1+i)5 i= 67.88%