Eğitim Ekonomisi

Kamu Ekonomisi Kamu ekonomisinin varlık nedeni nedir? Milli ekonomi içinde piyasa ekonomisi dışında neden ayrı bir kamu ekonomisine ihtiyaç duyulur? Should the goverment own and run the railways? 2

Kamu Ekonomisi Piyasa Başarısızlığı Dışsallıklar Kamu Malları Doğal Tekeller 3

Kamu Hizmetlerinin Tanımı ve Niteliği Tatmin edilmesi halinde toplumun tümüne yarar sağlayan ihtiyaçlara sosyal ihtiyaçlar denir. Sosyal ihtiyaçlar toplumsal mal ve hizmet üretimi ile tatmin edilir. Devlet anlayışında yaşanan değişimler kamu hizmetlerinin sunumunda etkili olmuştur. Devlet yapmış olduğu kamu hizmetlerini vergiler yolu ile finanse eder.

Kamu Hizmetlerinin Ayrımı Toplumsal (Kollektif )Mal ve Hizmetler Yarı Toplumsal Mal ve Hizmetler Özel Mal ve Hizmetler Erdemli Mal ve Hizmetler

Toplumsal (Kollektif )Mal ve Hizmetler Toplumsal ihtiyaçları karşılamaya yöneliktirler Faydalarının toplum bireyleri arasında bölünemez ve toplum bireyleri faydasından yoksun bırakılamaz Bireylet tüketimlerinde birbirlerine rakip değildirler Piyasada alınıp satılamazlar Üretim ile ilgili kararlar siyasi süreç içinde alınır.

Yarı Toplumsal Mal ve Hizmetler Topluma faydaları toplumsal mal hizmetlerdeki gibi, bireysel faydaları ise özel mal ve hizmetlerdeki gibi olan mallar YTM yararlananlara direkt yararları yanında, toplum üyelerine olan marjinal ya da ek katkılarıdır. YTP nitelik olarak piyasa tarafından üretilebilir ancak; Toplum açısından taşıdığı önem Toplumsal faydası Yeterince üretilemezler ise yaratacakları toplumsal maliyetler Devlet tarafından da üretilme nedenidir. "...Toplumumuzu hakikat hedefine, mutluluk hedefine ulaştırmak için iki orduya ihtiyaç vardır: Biri vatanın hayatını kurtaran asker ordusu, öteki milletin geleceğini yoğuran irfan ordusu”

Özel Mal ve Hizmetler Faydaları toplum bireyleri arasında bölünebilir Piyasa koşulları içinde ve üretici kararı ile üretilir Fiyat mekanizması içinde tüketilir Kamu bazen özel ve pazarlanabilir malları üretimi ile ilgilenmek zorunda kalabilir, Özel sektör doğal tekel veya dışsal fayda nedeniyle optimal düzeyde üretim yapamayabilir . Elektrik, su ve doğalgaz

Erdemli Mal ve Hizmetler Gerek toplumsal gerekse bireysel açıdan özellikli ve öncelikli mal ve hizmetler. Bedelsiz olarak devlet tarafından sunulur veyapiyasa fiyatının altında pazarlanır. Finansmanı vergiler tarafından karşılanır. Kamu sağlık tesisleri, sakatların sosyal açıdan korunmaları, yaşlı ve kimsesizlere devlet tarafından yardım edilmesi.

Dışsallıklar Bir ekonomik birimin faaliyetleri dolayısıyla diğer ekonomik birim veya birimler üzerinde dolaylı olarak görülen olumlu veya olumsuz etkidir. Bir tüketim veya üretim faaliyetine bağlı olarak diğer üretim veya tüketim faaliyeti üzerinde ortaya çıkmaktadır. 10

Dışsallıklar Externalities create a market failure, that is, a competitive market does not yield the socially efficient outcome. Alfred Marshall (1842 – 1924) Herhangi mal veya hizmet piyasalarında endüstrilerin yoğunlaşması sonucunda, endüstriye yeni giren firma, önceki firmaların ortalama üretim maliyetlerinde bir azalmaya neden olur 11

Dışsallıklar Herhangi bir faaliyet gerçekleştiği zaman bu faaliyeti gerçekleştiren kişi ve kuruluşlara olan faydası yanında, diğer kişi ve kuruluşlara da fayda sağlıyor ise buna “dışsal ekonomi” denir. Dış fayda, dış kazanç Dışlanamaz ve fiyatlandırılamaz Dış zarar, dış kayıp, dışsal ekonomisizlik 12

Dışsallık Tipleri Üreticiden Üreticiye Üreticiden Tüketiciye Tüketiciden Üreticiye Tüketiciden Tüketiciye 13

Dışsallıklar Externalities External costs of production MSC > MC External benefits of production MSC < MC External costs of consumption MSB < MB External benefits of consumption MSB > MB 14

Dışsallıklar Devletin dışsal ekonomiye iki yönlü etkisi olabilir 1. Devlet bu ürünü bizzat kendi üretebilir 2. Üretim faaliyetlerine dolaylı etki edebilir 1. Pozitif dışsal ekonomilerde, üretimin devamı için sübvansiyon verebilir 2. Negatif dışsal ekonomilerde düzenleyici vergi önlemini alabilir. 15

Dışsallıklar Bir ekonomik birimin faaliyetleri dolayısıyla diğer ekonomik birim veya birimler üzerinde dolaylı olarak görülen olumlu veya olumsuz etkidir. Bir tüketim veya üretim faaliyetine bağlı olarak diğer üretim veya tüketim faaliyeti üzerinde ortaya çıkmaktadır.

Dışsallıklar Herhangi bir faaliyet gerçekleştiği zaman bu faaliyeti gerçekleştiren kişi ve kuruluşlara olan faydası yanında, diğer kişi ve kuruluşlara da fayda sağlıyor ise buna “dışsal ekonomi” denir. Dış fayda, dış kazanç Dışlanamaz ve fiyatlandırılamaz Dış zarar, dış kayıp, dışsal ekonomisizlik

Dışsallık Tipleri Üreticiden Üreticiye Üreticiden Tüketiciye Tüketiciden Üreticiye Tüketiciden Tüketiciye

2007 KPSS Bireylerin kolektif mallardan yararlanma imkânı ile satın alma gücü arasında doğru orantılı bir iliş-ki olmamasının nedeni aşağıdakilerden hangisi-dir? A) Adil bir gelir dağılımı yaratmaya yönelik talep B) Bireylerin sadece kendi ihtiyaçlarına yönelik mal ve hizmet talep etmeleri C) Bütün bireylerin oy hakkına sahip olmaları ve ihtiyaçları doğrultusunda mal ve hizmet talep et-meleri D) Bireylerin farklı ekonomik güçlere sahip olmalarına karşılık eşit oy hakkına sahip olmaları E) Sadece belirli bir gelir düzeyindeki kişilerin kamu mal ve hizmetlerinden yararlanması

2007 KPSS Aşağıdakilerden hangisi kamu hizmetlerinin mali-yetini belirleyen unsurlardan biri değildir? A) Hizmetlerden yararlananların sayısı B) Hizmet sunulan alanın genişliği C) Sunulan hizmet miktarı D) Hizmet üretiminde kullanılan teknoloji E) Toplanan vergiler

2008 KPSS Erdemli - erdemsiz mallarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Belirli kalite koşullarını sağlayan mallar erdemli, düşük kalitede sunulan kamu malları ise erdemsiz olarak adlandırılır. B) Devlet tarafından daha etkin sunulan mallar erdemli, devlet tarafından etkin sunulamayan mallar ise erdemsiz mallardır. C) Toplum tarafından beğenilen kamu malları erdemli, beğenilmeyen mallar ise erdemsiz mallardır. D) Erdemli - erdemsiz mallarda devlet müdahalesi olmadığı takdirde bir kısım mala karşı tercih çarpıklığı ortaya çıkabilir. E) Erdemli - erdemsiz mallar ayrımı tamamen kişilerin öznel tercihleri ile belirlenir.

2008 KPSS Dışsallıklarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Üretim veya tüketim sürecinde ortaya çıkabilirler. B) Kaynak dağılımında etkinliğin bozulmasına yol açarlar. C) Neden oldukları fayda ve zararlar piyasa dışıdır. D) Pozitif veya negatif olabilirler. E) Pazarlanabilirler.

2009 KPSS Kamu iktisadi teşebbüslerinin yaptıkları harcamalarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Mülkiyeti Devlete ait olduğu için yaptıkları harcamaların konsolide bütçeden yapılan harcamalardan farkı yoktur. B) Ürettikleri mal ve hizmetler açısından özel kesimdeki firmalardan farklı olmadıklarından, yaptıkları harcamalar hiçbir şekilde kamu harcaması sayılamaz. C) Bu girişimler başa baş noktasında faaliyet gösterdiklerinden ek bir harcamadan söz edilemez. D) Devletin bu girişimler aracılığıyla piyasada ek talep yaratması hâlinde yaptıkları harcamalar kamu harcamalarına benzer. E) Bu girişimler harcama yapmaktan çok mal ve hizmet ürettiklerinden yaptıkları harcamalar önemsizdir.

2010 KPSS Aşağıdakilerden hangisi kamu kesimini özel kesimden ayıran özelliklerden biri değildir? A) Kamusal mal ve hizmet sunulması B) Sunulacak mallarda arz ve talep koşullarının belirleyici olması C) Üretimin bürokrasi aracılığıyla gerçekleştirilmesi D) Finansmanının vergilerle yapılması E) Sunulacak mal ve hizmet miktarının siyasal karar mekanizmasınca belirlenmesi

2010 KPSS Aşağıdakilerden hangisi bir ekonomide dışsal ekonomiler söz konusu olduğunda ortaya çıkabilecek sonuçlardan biri değildir? A) Olumsuz dışsallıklarda fazla üretimin ortaya çıkması B) Dışsallıklarda eksik veya fazla üretimin ortaya çıkması C) Olumsuz dışsallıklarda marjinal sosyal maliyetin marjinal özel maliyeti aşması D) Olumlu dışsallıklarda marjinal sosyal faydanın marjinal özel faydadan büyük olması E) Olumsuz dışsallık yaratan firmaların marjinal sosyal maliyetin marjinal sosyal faydaya eşit olduğu yerde üretim yapmaları

2010 KPSS Kamu hizmetlerinin maliyetleriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Devletin girdi talebini artırması girdi fiyatlarının düşmesine neden olur. B) Saf kamusal malların sunumunda hizmetten yararlananların sayısının artması maliyetlerde artışa yol açar. C) Yarı kamusal malların sunumunda hizmetten yararlananların sayısının artması maliyetleri değiştirmez. D) Hizmet sunulan alanın genişlemesi toplam maliyeti azaltır. E) Hizmet üretim teknolojisi kamu hizmetlerinin maliyet yapısını doğrudan etkiler.