Hazırlayan : Mustafa ARIZ DAĞ REHBERİ /EĞİTMEN METEOROLOJİ

M E T E O R O L O J İ N İ N T A N I M I DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR M E T E O R O L O J İ N İ N T A N I M I YERYÜZÜNDE VE ATMOSFERDE MEYDANA GELEN HAVA HAREKETLERİNİN TAMAMINA METEOROLOJİK OLAY ; BU OLAYLARIN NASIL MEYDANA GELDİĞİNİ İNCELEYEN , ARAŞTIRAN VE YAYINLAYAN BİLİM DALINA’DA METEOROLOJİ BİLİM DALI DENİLMEKTEDİR . METEOROLOJİK OLAYLARIN MEYDANA GELMESİ YERYÜZÜNDE VE ATMOSFERDEKİ DEĞİŞİKLİKLERE NEDEN OLAN TEK ISI VE ENERJİ KAYNAĞI OLAN GÜNEŞTİR . DÜNYANIN , GÜNEŞ SİSTEMİ İÇERİSİNDE ,GÜNEŞE GÖRE İKİ TEMEL HAREKETİ VARDIR . 1 . DÜNYANIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ DÖNÜŞÜDÜR . BU DÖNÜŞ SAYISIZ ORANDA HAVA HADİSELERİ YARATIR VE DÜNYA YÜZEYİ ÜZERİNDEKİ RÜZGAR AKIŞINI ETKİLER . 2 . DÜNYANIN , HAFİF ELİPTİK OLAN GÜNEŞİN YÖRÜNGESİ ETRAFINDAKİ DÖNÜŞÜDÜR. DÜNYANIN GÜNEŞ ETRAFINDAKİ YÖRÜNGESİNİN DÜZLEMİNE ELİPTİK DÜZLEM DENİR . DÜNYANIN EKSENİ ELİPTİK DÜZLEMDEN YAKLAŞIK 23 ½ DERECE EĞİK OLDUĞU İÇİN MEVSİMLER MEYDANA GELİR . GÜNEŞİN ENERJİSİ EN FAZLA 23 ½ DERECE KUZEY VE GÜNEY ENLEMLERİ ARASINDA YOĞUNLAŞMAKTADIR. DÜNYANIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ DÖNÜŞÜ , GÜNEŞİN EKSENİ ETRAFINDAKİ DÖNÜŞÜ VE DÜNYANIN DEĞİŞEN TOPOGRAFİK ÖZELLİKLERİNE BAĞLI OLARAK YERYÜZÜNÜN FARKLI ISINMASI HAVA DURUMUNUN DEĞİŞMESİNE NEDEN OLAN EN BÜYÜK FAKTÖRDÜR . - 1 -

DÜNYANIN DÖNÜŞÜ , EKSEN EĞİKLİĞİ VE YÖRÜNGESİ DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR DÜNYANIN DÖNÜŞÜ , EKSEN EĞİKLİĞİ VE YÖRÜNGESİ İLKBAHAR NOKTASI 21 MART YÖRÜNGE YAZ GÜNDÖNÜMÜ 21 HAZİRAN GÜNEŞ YENGEÇ DÖNENCESİ EKVATOR OĞLAK DÖNENCESİ SONBAHAR NOKTASI 22 EYLÜL KIŞ GÜNDÖNÜMÜ 22 ARALIK - 2 -

GÜNEŞİN KARARTERSİK ÖZELLİĞİ DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR GÜNEŞİN KARARTERSİK ÖZELLİĞİ GÜNEŞ , DÜNYADAKİ TÜM ATMOSFERİK DEĞİŞİKLİKLERE VE TÜM HAVA HAREKETLERİNE SEBEP OLAN TEK ISI VE ENERJİ KAYNAĞIDIR . GÜNEŞ DÜNYANIN YÖRÜNGESİNE 83 DERECELİK AÇIYLA BAKAR . DÜNYAYA ( 1 CM . KAREYE 1.94 gr /cal ) ISI ENERJİSİ VERİR . BİR KALORİ 1 GRAM SUYUN ISISINI 14.5 DERECEDEN 15.5 DERECEYE YÜKSELTEN ISI ENERJİSİDİR . SICAKLIK ( ISI ) : ENERJİ SEBEBİYLE MEYDANA GELEN MOLEKÜL HAREKETLENMELERİNE SICAKLIK ( ISI ) DENİR . SICAKLIK ÖLÇÜM ALETLERİNE TERMOMETRE DENİR . YERYÜZÜNDE İKİ ÇEŞİT SICAKLIK ÖLÇÜMÜ VARDIR . 1 . CELSIUS ( CENTIGRADE ) ( C ) 2 . FAHREN HEIT. ( F ) C ’ DE SUYUN KAYNAMA NOKTASI 100 DERECE DONMA NOKTASI O DERECEDİR . F ‘ DE SUYUN KAYNAMA NOKTASI 212 F DONMA NOKTASI 32 F DİR . 5 9 9 5 F - 32 C + 32 FORMÜL : C F RADYASYON : GÜNEŞ TARAFINDAN GÖNDERİLEN KISA DALGA % 100 RADYASYONUN % 53 ‘Ü DİĞER GEZEGENLER VEYA ATMOSFERDEKİ DEĞİŞİK NESNELER TARAFINDAN EMİLİR . % 47 ‘ Sİ DÜNYAYA ULAŞIR . YER YÜZÜNE ULAŞAN RADYASYONUN BİR KISMI EMİLİR BİR KISMI YANSIMA SONUCU GERİ DÖNER . BU NEDENLE YÜKSEK İRTİFA ETKİNLİĞİ YAPAN DAĞCILAR DAHA FAZLA RADYASYONA MARUZ KALIRLAR RADYASYONUN ZARARLI ETKİSİNDEN KORUNMAK İÇİN YÜKSEK KORUYUCULU KREM VE UZUN KOLLU KIYAFET GİYİLMELİDİR . - 3 -

A T M O S F E R İ N T A B A K A L A R I DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR A T M O S F E R İ N T A B A K A L A R I ATMOSFERİN TABAKALARI İKİ KISMA AYRILMAKTADIR . 1 . YÜKSEK ATMOSFER : * STRATOSFER . * MEZOSFER . * TERMOSFER . 2 . ALÇAK ATMOSFER : * TROPOSFER ‘ İN KALINLIĞI KUTUPLARDA : 25 - 30 000 MT. EKVATORDA : 54 – 60 000 MT. DÜNYA ATMOSFERİNDEKİ EN DEĞİŞKEN TABAKA TROPOSFERDİR BÜTÜN HAVA HAREKETLERİ ; CEPHELER , FIRTINALAR ,YAĞIŞLAR HAVA AKIMLARI ( RÜZGARLAR ) ÇÜNKÜ : 1 . SU BUHARI YÜZDE İTİBARİYLE EN ÇOK , 2 . KATI CİSİMLER , 3 . GÜNEŞİN IŞINLARIYLA ISINMA VE SOĞUMA , ALÇAK ATMOSFERDEDİR . K EKVATOR G TROPOSFER STRATOSFER MEZOSFER TERMOSFER - 5 -

DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR A T M O S F E R İ K B A S I N Ç ATMOSFERİK BASINÇ ;BİRİM YÜZEY ÜZERİNDEKİ HAVA SÜTÜNUNUN AĞIRLIĞIDIR. DENİZ SEVİYESİNDE + 15 DERECEDE YAKLAŞIK OLARAK 76 CM CIVA VEYA 29.92 İNC HG BASINCINA EŞİT 1013.25 MB OLARAK BULUNMUŞTUR . DENİZ SEVİYESİ BASINCI ; EN DÜŞÜK ( KÖTÜ HAVA ) OLARAK 876 MB. EN YÜKSEK OLARAK ( EN SICAK HAVA ) 1960 MB. ARASINDA ÖLÇÜLEBİLMİŞTİR. ATMOSFER BASINCI ZAMAN VE İRTİFAYA GÖRE DEĞİŞMEKTEDİR . ATMOSFER BASINCI BAROMETRE DENİLEN ALETLERLE ÖLÇÜLMEKTEDİR . DÜNYADA ÖLÇÜMLER İÇİN EN FAZLA CIVALI BAROMETRELER KULLANILMAKTADIR B A R O M E T R E ATMOSFERİK BASINCI DİREK DEĞER OLARAK GÖSTEREN BİR BAROGRAFTIR . BASINÇLA DOĞRU ORANTILI . RAKIMLA TERS ORANTILI ÇALIŞIR . RAKIM ARTTIKÇA BASINÇ AZALIR . ETKİNLİK YAPAN DAĞCILAR BULUNDUĞU RAKIMDAKİ BAROMETRİK BASINCI KONTROL VE KAYIT EDEREK HAVANIN BOZULACAĞINI – AÇILACAĞINI ANLAYABİLİRLER . AYNI RAKIMDA BAROMETRİK BASINÇ HIZLA DÜŞÜYOR İSE HAVANIN HIZLA BOZULACAĞINA İŞARETTİR . YAVAŞ YAVAŞ DÜŞÜYOR İSE ZAMANA BAĞLI OLARAK HAVANIN BOZULACAĞINI GÖSTERİR . A L T İ M E T R E ATMOSFERİK BASINCI İRTİFA ( RAKIM ) OLARAK GÖSTEREN BİR BAROGRAFTIR . İRTİFAYLA DOĞRU ORANTILI ÇALIŞIR . İRTİFA ARTTIKÇA DEĞERLER BÜYÜR İRTİFA AZALDIKÇA DEĞERLER DÜŞER . BASİT ALTİMETRELER HAVANIN BAROMETRİK BASINCINA BAĞLI OLARAK KÜÇÜK DEĞER YANILMALARI YAPABİLİR . - 6 -

DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR H A V A K A T E G O R İ L E R İ ATMOSFERİK BASINÇ FARKLILIKLARI BELİRLİ YER VE ZAMANDA SÜREKLİ OLARAK MEYDANA GELMEKTEDİR . CEPHESEL GEÇİŞLER , ORAJLAR ,YÜKSEK BASINÇ , NOTR DURUMLAR VE ALÇAK BASINÇ SİSTEMLERİNİN HAREKETİNDEN DOLAYI ANİ DEĞİŞİMLER GERÇEKLEŞEBİLİR . İYİ OLUŞMUŞ ALÇAK VEYA YÜKSEK BASINÇ GEÇİŞLERİNDE BAZEN BÜYÜK DEĞİŞİKLİKLER 2 VEYA 3 SAAT İÇERİSİNDE GERÇEKLEŞEBİLİR . ANILAN OLAYLARA BAĞLI OLARAK HAVA HAREKETLERİ ÜÇ ANA SİSTEME BÖLÜNMÜŞTÜR . 1 . SABİT BASINÇ ( NOTR ) 2 . YÜKSEK BASINÇ ( INVERSATION – UNSTABLE ) 3 . ALÇAK BASINÇ ( LAPSE – STABLE ) S A B İ T B A S I N Ç ( N O T R ) SABİT BASINÇ , YÜKSEK BASINÇLA ALÇAK BASINÇ ARASINDA KALAN VE HER İKİ BASINCIN BİR BİRİLERİNİ ETKİLEMEDEN ÖNCE DURAKLADIKLARI VE GÜÇ TOPLADIKLARI BİR GEÇİŞ HATTIDIR . SABİT BASINÇTA HAREKET YOKTUR HAREKETE HAZIRLIK VARDIR . SABAH , ALÇAK BASINÇTAN YÜKSEK BASINCA GEÇERKEN , AKŞAM ,YÜKSEK BASINÇTAN ALÇAK BASINCA GECERKEN HAVA DURAĞANLAŞIR . ÖZELLİKLE KIŞIN BACALARDAN ÇIKAN DUMANLAR ANILAN SAATLERDE HAREKET ETMEYİP ASKIDA KALIRLAR . BU SABİT BASINC İÇİN BELİRGİN ÖRNEKTİR . BAZEN BULUT TABAKASI YOĞUN OLDUĞU ZAMAN GÜNEŞ YERYÜZÜNÜ ISITAMAZ BÖYLESİ DURUMLARDA SABİT BASINÇ DEĞİŞİMLERİ UZUN SAATLER ALABİLİR . - 7 -

STANDART ATMOSFERİK BASINÇ ATMOSFERİK BASINCIN BAZI ÖZELLİKLERİ DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR STANDART ATMOSFERİK BASINÇ ATMOSFERİK BASINÇ KONUSU , METEOROLOJİNİN TEMEL KONULARINDAN BİRİNİ TEŞKİL EDER . HAVA BASINCI ,GAZ VE SIVI KARIŞIMI MOLEKÜLLERİN AKTİVİTESİYLE BİRİM SAHA ÜZERİNE ETKİ EDEN KUVVETTİR. YÜKSEK RAKIMLARA ÇIKILDIKÇA ATMOSFERİK BASINÇ DEĞERİ DÜŞER . MOLEKÜLLERİN AĞIRLIĞI SABİT KALMASINA RAĞMEN ATMOSFERİK BASINCIN DÜŞMESİ NEDENİYLE YAPILARINDA DIŞARIYA DOĞRU GENLEŞME MEYDANA GELİR. ATMOSFERİK BASINCIN BAZI ÖZELLİKLERİ İ R T İ F A BASINÇ ( hPa ) METRE FEET SICAKLIK 1 . 1013.25 O O 15 2 . 1000 111 364 14.3 3 . 850 1457 4781 5.5 4 . 700 3012 9882 - 4.5 5 . 500 5574 18289 -21.2 6 . 400 7185 23574 -31.6 7 . 300 9164 30065 - 44.5 8 . 200 11784 38662 - 56.5 9 . 100 16180 53083 - 56.5 50 20576 67507 - 55.9 30 23849 78241 - 52.7 - 10 -

DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR R Ü Z G A R L A R ATMOSFER BASINCI VE SICAKLIK DEĞİŞİMLERİ HAVANIN İKİ ŞEKİLDE HAREKET ETMESİNE YOL AÇAR . 1 . YÜKSELEN VE ALÇALAN HAVA AKIMLARI . 2 . YATAY ( UFKİ ) HAVA AKIMI . HER İKİ AKIM VE AŞAĞIDAKİ HAREKETLER HAVA OLAYLARINI ETKİLER . BUNLAR . 1 . OKYANUS VE KITALARIN DÜZENSİZ DAĞILIMI . 2 . DÜZENSİZ ARAZİ . 3 . GÜNLÜK SICAKLIKTAKİ DEĞİŞİM . 4 . MEVSİMSEL DEĞİŞİKLİKLER . KISACA HAREKET EDEN HAVAYA RÜZGAR DENİR . RÜZGAR BİR DOĞRULTUDA VE YER SEVİYESİNE ÇOK YAKIN OLARAK HAREKET EDER . ŞİDETLİ RÜZGAR YER SATHINA SÜRTÜNMEDEN DOLAYI AZALIR . RÜZGARLAR DÜZGÜN OLMAYAN ARAZİDE DÜZGÜN ESMEZLER BİR BİRİNİ TAKİP EDEN DEĞİŞİK SÜRAT VE İSTİKAMETTE HAMLELİ TÜRBÜLANSLARA NEDEN OLURLAR. BU TİP RÜZGARLARDA ETKİNLİK YAPAN DAĞCILAR DİKKATLİ OLMALIDIR . RÜZGAR KARA ÜZERİNDE 30 DERECELİK AÇIYLA YAYILIR . ENGEBELİ ARAZİDE DAHA BÜYÜK AÇILAR MEYDANA GELEBİLİR KAYALIK VE DAĞLIK ALANLARDA 90 DERECELİK SAPMALARDA GÖRÜLEBİLİR . RÜZGAR ÇEŞİTLERİ : 1 . YEREL RÜZGARLAR . 2 . KARA VE DENİZ MELTEMLERİ . 3 . DAĞ VE VADİ RÜZGARLARI . 4 . FÖN RÜZGARLARI . 5 . BUZUL RÜZGARLARI . - 11 -

K A R A V E D E N İ Z M E L T E M L E R İ DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR Y E R E L R Ü Z G A R GENEL RÜZGAR SİSTEMLERİNE EK OLARAK YEREL RÜZGAR SİSTEMLERİ BULUNDUKLARI BÖLGENİNİN COĞRAFYASINA GÖRE OLUŞURLAR . YEREL SİSTEMLER GENELLİKLE BÖLGENİN İKLİMİNDE ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLERE YOL AÇARLAR . RÜZGAR SİSTEMLERİNDE “ YEREL “ İFADESİ , BU RÜZGARLARDAN ETKİLENMİŞ KİLOMETRELERCE ALANLARDA YEREL RÜZGARLARIN GELİŞMESİ İÇİN UYGUN ,UZUN ANCAK COĞRAFİ AÇIDAN İNCE BÖLGELERİ ANLATMAK İÇİN KULLANILIR . HER DURUMDA YEREL RÜZGARLARIN GELİŞİM BOYUTUNU , DERECESİNİ YEREL COĞRAFİ AKIMLAR BELİRLER . K A R A V E D E N İ Z M E L T E M L E R İ GÜNEŞE MARUZ KALMA VE ARAZİYE BAĞLI RADYASYON YOLUYLA KARA YÜZEYLERİ SU YÜZEYLERİNDEN DAHA SÜRATLİ ISINIR VE SOĞUR . BU NEDENLE KARA GÜNDÜZLERİ DENİZDEN DAHA SICAK GECELERİ DAHA SOĞUKTUR . GÜN BOYUNCA KARA ÜZERİNDEKİ BASINÇ SOĞUK SU ÜZERİNDEN DAHA DÜŞÜKTÜR . SU ÜZERİNDEKİ SOĞUK HAVA ALÇAK BASINCA DOĞRU HAREKET EDİP KARA ÜZERİNDEKİ SICAK HAVAYI YUKARI DOĞRU ZORLAR BUNUN SONUCU OLAN RÜZGARA “ DENİZ MELTEMİ “ DENİR . GECELEYİN BU SÜRKÜLASYON TERSİNE DÖNER VE HAVA HAREKETİ KARADAN DENİZE DOĞRU GERÇEKLEŞİR . OLUŞAN BU DENİZ YÖNLÜ RÜZGARA “ KARA MELTEMİ “ DENİR . DENİZ MELTEMİ GENELLİKLE KARA MELTEMİNDEN DAHA GÜÇLÜ OLUR . - 12 -

DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR D A Ğ V E V A D İ R Ü Z G A R L A R I GÜNDÜZ; DAĞLAR GÜNEŞTEN RADYASYON ( ISI ) ALIRKEN YERLE TEMAS YOLUYLA ISINIR . ISINAN HAVA VADİLERDEKİ HAVADAN DAHA SICAK HALE GELİR VE YOĞUNLUĞU DÜŞER , ÇEVREDEKİ SOĞUK VE YOĞUN HAVA ;SICAK HAVAYI YUKARI DOĞRU İTEREK SICAK HAVANIN BOŞALTTIĞI ALANA DOĞRU YÜKSELMEYE BAŞLAR GÜNDÜZ VADİLERDEN YUKARI DOĞRU HAREKET EDEN BU HAVA AKIMINA VADİ RÜZGARI DENİR . GECE : GÜNEŞİN BATMASIYLA RADYASYON KAYBOLUR VE YÜKSEK KESİMLER HIZLA SOĞUMAYA BAŞLAR BASIÇ ARTAR . BASINCI VE YOĞUNLUĞU ARTAN HAVA HIZLA VADİ TABANINA DOĞRU AKMAYA BAŞLAR . VADİLER VE ALT KESİMLERDEKİ ISINMIŞ VE BASINCI DÜŞMÜŞ HAVAYI YUKARI DOĞRU HAREKETE ZORLAR .GECE TEPELERDEN VADİ TABANINA DOĞRU HAREKET EDEN BU HAVA AKIMINA DAĞ RÜZGARI DENİR . DAĞCILAR YÜKSEK DAĞLARDA ÇADIR KURARKEN ÇADIRIN KAPI / KAPILARI DAĞ VE VADİ RÜZGARLARI HAREKET YÖNÜNE BAKMAMALIDIR . DAĞ RÜZGARI VADİ RÜZGARI KAMP YERİ - 13 -

F Ö N ( C H I N O K ) R Ü Z G A R L A R I DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR F Ö N ( C H I N O K ) R Ü Z G A R L A R I FÖN RÜZGARLARI ; DAĞLARIN GÜNEŞ GÖREN TARAFLARIYLA GÜNEŞ GÖRMEYEN KUZEY TARAFLARI ARASINDA MEYDANA GELİR . GÜNEŞİN DOĞMASIYLA ISINAN VE YOĞUNLUĞU DÜŞEN HAVA DAĞIN YÜZEYİNDEN DORUKLARA DOĞRU HAREKET EDERKEN NEMİNİN BİR KISMINI VE HER 200 METREDE 1 DERECE ISISINI KAYBEDER . ZİRVEYE VARAN , ISISININ BİR KISMINI KAYBEDEN VE YOĞUNLUĞU DÜŞEN HAVA DAĞIN KUZEY YÜZÜNDEN AŞAĞI DOĞRU AKMAYA BAŞLAR . KENDİSİYLE BERABER TAŞIDIĞI BİR MİKTAR SICAK HAVA DAĞIN SOĞUK YÜZEYİNE ÇARPARAK NEM BIRAKIR . DAĞIN YAPISINA BAĞLI OLARAK ISISI BİR MİKTAR ARTABİLİR . RÜZGAR YÜKSELEN SICAK VE NEMLİ HAVA - 14 -

DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR B U Z U L R Ü Z G A R L A R I BUZLANMA : İKİ ATMOSFERİK OLAYIN AYNI ANDA ORTAYA ÇIKMASINDAN DOLAYI 1 . GÖRÜLEBİLİR SU DAMLACIKLARININ 2 . HARİCİ HAVA SICAKLIĞININ O DERECENİN ALTINA BULUŞMASI BUZLANMAYA NEDEN OLUR . BUZLANMA DAĞLIK BÖLGELERDE DİĞER BÖLGELERDE OLDUĞUNDAN DAHA ŞİDETLİDİR . EN ŞİDDETLİ BUZLANMA YAMAÇLARIN RÜZGAR YÖNÜ TARAFINDA VE ZİRVELERDE OLUŞUR . BUZUL RÜZGARLARI : SOĞUMANIN AŞIRI OLDUĞU DURUMDA TEHLİKELİ BOYUTLARA KADAR GELİŞEBİLEN BAYIR AŞAĞI RÜZGARIDIR .SOĞUMA ALTTA YATAN BUZ NEDENİYLE OLUŞTUĞU İÇİN RÜZGARLAR GÜNDÜZ VE GECE BOYUNCA BAYIR AŞAĞI ESER . BUZLANMA ÇEŞİTLERİ : 1 . ŞEFFAF BUZLANMA : O DERECE İLE -10 DERECE ARASINDA MEYDANA GELİR . HAVA HARERETİ –25 DERECEYE DÜŞÜNCEYE KADAR TEŞEKKÜLÜNE DEVAM EDER . GENELLİKLE KABA VE ŞEFFAF BUZ OLARAK AŞIRI SOĞUMUŞ SU DAMLALARININ SICAKLIĞINA VE İRİLİĞİNE BAĞLIDIR . DAĞCILIK ETKİNLİĞİ YAPAN SPORCULAR İÇİN EN TEHLİKELİ OLANIDIR . TAŞLARI ÜZERİ GÖZÜKMEYEN BUZLA KAPLANIR. 2 . KABA BUZLANMA : -10 DERECE İLE – 20 DERECE ARASINDA ÇOK GÖRÜLÜR . GENELLİKLE SEYREK VE AŞIRI SOĞUMUŞ SU DAMLACIKLARININ SATHA TEMAS ETMESİYLE ORTAYA ÇIKAR –40 DERECEYE KADAR HAREKETİNE DEVAM EDER ANİ SOĞUMA VE DONMA YAPTIĞINDAN İÇERİSİNDE BALONCUKLAR OLUŞUR . 3 . KIRAĞI : HAVA SICAKLIĞININ 0 DERECENİN ALTINDA VE NEMİN SATHA TEMAS ETMESİ SONUCUNDA SU BUHARI SÜPLÜMLEŞEREK KIRAĞI BUZ HALINE GELİR . - 15 -

TÜRKİYEDEKİ RÜZGAR YÖNLERİ VE İSİMLERİ DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR TÜRKİYEDEKİ RÜZGAR YÖNLERİ VE İSİMLERİ YILDIZ 360 KARAYEL POYRAZ 315 45 270 GÜNDOĞUSU 90 GÜNBATISI 225 135 LODOS KEŞİŞLEME KIBLE 180 - 16 -

TÜRKİYEDE ESEN BAŞLICA RÜZGARLAR DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR TÜRKİYEDE ESEN BAŞLICA RÜZGARLAR 1 . KARAYEL : KUZEYBATI YÖNÜNDEN ESEN RÜZGARLARA VERİLEN ADDIR. GEÇİCİ SİKLONLARIN ÜLKEMİZE SOKULDUĞU KIŞ MEVSİMLERİNDE GÖRÜLÜR. SİKLONLARIN SOĞUK CEPHESİNİN GEÇİŞİNİ İZLER. GENELLİKLE SICAKLARIN DÜŞMESİNE VE KAR YAĞIŞINA NEDEN OLUR . 2 . KEŞİŞLEME : İSTANBUL YÖRESİNDE GÜNEY DOĞUDAN ESEN HALK DİLİNDE VE DENİZCİLERİN VERDİĞİ ADDIR . ULUDAĞIN ESKİ ADI OLAN KEŞİŞ DAĞININ YÖNÜNE GÖRE ADLANDIRILMIŞTIR . GÜNDOĞUSU VE KIBLE ARASINDA 135 DERECEDEN ESMEKTEDİR . 3 . KIBLE : GÜNEYDEN ESEN ILIK HAVA GETİREN RÜZGARDIR . 4 . LODOS : GÜNEYBATIDAN ESEN RÜZGARLARA VERİLEN ADDIR . GEZİCİ SİKLONLARIN ÜLKEMİZE DAHA ÇOK SOKULDUĞU KIŞ MEVSİMİNDE ÇOK GÖRÜLÜR BU SİKLONLARIN SICAK CEPHESİNİN GEÇİŞİNİ İZLER . SICAKLARIN YÜKSELMESİNE NEDEN OLUR . 5 . POYRAZ : ÜLKEMİZDE ÖZELLİKLE KIŞ MEVSİMİNDE DAHA SIK GÖRÜLÜR . BU MEVSİMDE ÜLKEMİZ ÜZERİNE RUSYA VE SİBİRYA ÜZERİNDEN KUTUPSAL HAVAYI GETİRİR . SICAKLIĞIN BELİRGİN OLARAK DÜŞMESİNE SEBEP OLUR . YAZ MEVSİMİNDE AŞIRI YÜKSEK BASINÇ ALANINDAN BASRA ÜZERİNDEKİ ALÇAK BASINÇ ALANINA DOĞRU İLERLEYEN DENİZ ÜSTÜ HAVA KÜTLELERİNİN EGE VE TÜRKİYE ÜZERİNDE SAPMAYA UĞRAYARAK KUZEY DOĞUDAN ESEN POYRAZA DÖNÜŞÜR . BU MEVSİMDE SERİNLETİCİ ETKİSİ VARDIR . 6 . YILDIZ : KUZEYDEN ESEN SOĞUK HAVA TAŞIYAN RÜZGAR ÇEŞİDİDİR . 7 . GÜN DOĞUSU – GÜN BATISI : DOĞUDAN VE BATIDAN ESEN RÜZGAR ÇEŞİDİDİR - 17 -

RÜZGAR HIZININ TAHMİN EDİLMESİ DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR RÜZGAR HIZININ TAHMİN EDİLMESİ RÜZGAR HIZININ ÖLÇÜLEBİLMESİ İÇİN RÜZGAR HIZI ÖLÇERE ( WIND SPEEDOMETER ) İHTİYAÇ VARDIR .RÜZGAR ÖLÇER OLMADIĞI ZAMAN % 100 GARANTİSİ OLMAMASINA RAĞMEN UYGULANAN BAZI YÖNTEMLERLE VE GÖZLEMLERLE RÜZGAR SÜRATİ TAHMİN EDİLEBİLİR VE GEREKLİ ÖNLEMLER ALINABİLİR . RÜZGARLARIN ŞİDDETLERİNE GÖRE ALDIKLARI ADLAR DERECESİ ADI HIZI SN / MT. ETKİSİ 0 SAKİN 0 - 2 HİSSEDİLMEZ . 1 ÇOK HAFİF 1 - 2 HİSSEDİLMEZ . 2 ESİNTİ 2 - 4 YAPRAKLARI KIMILDATIR . 3 HAFİF MELTEM 4 - 6 YAPRAKLARI KIMILDATIR . 4 MELTEM 6 - 8 İNCE DALLARI SALLAR . 5 SERT MELTEM 8 - 10 İNCE DALLARI SALLAR . 6 RÜZGAR 10 -12 KALIN DALLARI SALLAR 7 FIRTINALI RÜZGAR 12 -14 KALIN DALLARI SALLAR . 8 HAFİF BORA 14 -16 KÖRPE AĞAÇ GÖV.SALLAR 9 BORA 16 –20 KÖRPE AĞAÇ GÖV. SALLAR . 10 ŞİDETLİ BORA 20 –25 DALLARI KIRAR . 11 FIRTINA 25 –30 DALLARI . 12 TAYFUN (KASIRGA) 30 VE YUKARI AĞAÇLARI SÖKER . - 18 -

ETRAFTAKİ ATMOSFERİN ABSORDE ETTİĞİ ISI DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR S U Y U N H A L D E Ğ İ Ş İ M İ SU HAL DEĞİŞİMİNDE İKEN ; 1 . BUHARLAŞMA . 2 . YOĞUNLAŞMA . 3 . DONMA . 4 . ERİME . SUYUN DEĞİŞİKLİĞİ ISI DEĞİŞİKLİĞİNİ İÇERİR . ISI ŞEKLİNDEKİ ENERJİ YA ABSORDE EDİLİR YADA SERBEST BIRAKILIR . ETRAFTAKİ ATMOSFERE YAYILAN ISI KATI ( BUZ ) GAZ ( BUHAR ) YOĞUNLAŞMA D O N M A BUHARLAŞMA E R İ M E ETRAFTAKİ ATMOSFERİN ABSORDE ETTİĞİ ISI - 19 -

G Ö R Ü Ş T A H D İ T L E R İ ( Y A Ğ I Ş L A R ) DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR G Ö R Ü Ş T A H D İ T L E R İ ( Y A Ğ I Ş L A R ) SU : DÜNYA YÜZEYİNİN ÜÇTE İKİSİNDEN DAHA FAZLA BİR ALANI KAPLAR . BU GENİŞ KAYNAKTAN OLUŞAN SU DEVAMLI BİR HAL DEĞİŞİMİ İÇERİSİNDEDİR BU DEĞİŞİMİN EN ÖNEMLİ DÖRT EVRESİ ; 1 . BUHARLAŞMA . 2 . YOĞUNLAŞMA . 3 . DONMA 4 . ERİME BU DAİMİ SÜRECE HİDROLOJİK DEVİR DENİR . ATMOSFERDEKİ SU ÜÇ HALDE BULUNUR . 1 . KATI . 2 . BUHAR . 3 . SIVI . 1 . KATI HALDE : 1 . KAR . ( SULU KAR – DOLU ) 2 . BUZ . 2 . SU BUHARI ; GAZ HALİNDEDİR VE GÖZLE GÖRÜLMEZ . 3 . SIVI HALDE ; 1 . BULUT . 2 . SİS . 3 . ÇİŞENTİ . 4 . YAĞMUR . - 20 -

DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR Y A Ğ I Ş Ç E Ş İ T L E R İ YAĞIŞ : NEMİN ATMOSFERDE SIVI YADA KATI HALDE YAĞMUR , DONAN YAĞMUR ÇİSENTİ , DONAN ÇİSENTİ , BUZ PARÇALARI , KAR , DOLU YADA BUNLARIN KOMBİNASYONLARI ŞEKLİNDE DÜŞEN FORMLARDIR . 1 . SİS : KÜÇÜK SU DAMLACIKLARININ HAVADA ASILI KALMASI OLAYIDIR . YOĞUNLUĞU BULUTLARDAN DAHA FAZLADIR . SİS GRİ REKLİ OLUP AYNI ZAMANDA NEMİ HİSSEDİLİR . ALÇAK BULUTLARLARLA SİS ARSINDA BENZERLİK VARDIR . TEK FARKI SİS YER SATHINA 50 METREYE KADARDIR 50 METREDEN YUKARISI BULUT OLARAK ADLANDIRILIR . 2 . ÇİĞ : SIVI PARTİKÜLLERİN AŞIRI SOĞUMUŞ NESNELERİN ÜZERİNE TEMAS ETMESİ VE YOĞUNLUĞUNUN ARTARAK SIVIYA DÖNÜŞMESİYLE OLUŞUR . 3 . ÇİSENTİ : YAĞIŞIN YAĞMURA DÖNÜŞMEDEN ÖZCEKİ HALİDİR . DAMLACIK BOYUTLARI ÇOK KÜÇÜK OLDUĞUNDAN GÖRÜŞÜ ENGELLER . 4 . YAĞMUR : 1 . YAĞIŞ SÜRECİNİN BAŞLAMASI BUZ KİRİSTALLERİYLE OLUR . BÜYÜYEN BUZ KİRİSTALLERİ AŞAĞI YÖNLÜ HAREKET EDER . DONMA NOKTASINDAN DAHA SICAK HAVAYA DOĞRU GEÇERKEN YAĞMUR DAMLASI HALİNE GELİR . 2 . BULUTLARIN İÇİNDEKİ KÜÇÜK SU DAMLACIKLARI GEZİNEN VE YAVAŞ HAREKET EDEN DAMLALARLA ÇARPIŞIP BÜYÜYEREK İVME KAZANIR . YER ÇEKİM ETKİSİYLE DÜŞMEYE BAŞLAR . - 21 -

B U L U T L A R I N Ö Z E L L İ K L E R İ DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR B U L U T L A R I N Ö Z E L L İ K L E R İ BULUTLAR : YOĞUNLAŞMA ÇEKİRDEKLERİ DİYE ADLANDIRILAN MİKROSKOBİK SU EMİCİ PARTİKÜLLLER ÜZERİNDE TOPLANAN KÜÇÜK SU DAMLACIKLARININDAN OLUŞMUŞTUR .O KADAR KÜÇÜKTÜRLER Kİ BOYUTLARI MİKRON CİNSİNDEN ÖLÇÜLÜR . ( BİR MİKRON 1 METRENİN MİLYONDA BİRİ ) BULUTLAR GENELLİKLE HAVA NEME DOYMUŞ HALE GELDİĞİNDE OLUŞUR . BULUTLAR GÖK YÜZÜNÜN İŞARETİ OLARAK ADLANDIRILIR . ATMOSFERİK HAREKETLERİN VE DOYMUŞLUĞUN GÖKTEKİ GÖRÜLÜR DELİLLERİDİR . BULUTLAR ATMOSFERİK HAREKETLERİN HABERCİSİDİR . BULUTLAR ATMOSFERDEKİ BELLİ BİR MİKTAR HAVADA SU BUHARININ YÜKSELMESİYLE , SOĞUMASIYLA VEYA ALÇAK TABAKALARDAKİ SİS KÜMECİKLERİNİN BUHARLAŞMASIYLA MEYDANA GELİR . BULUTTA KAPALILIK : BULUTTA KAPALILIK GÖK YÜZÜNDEKİ BULUTLULUK DERECESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNİ YANSITMAK AMACIYLA KULLANILMAKTADIR . S/N KODU AÇILIMI KAPALILIK ORANI 1 . FEW AZ PARÇALI BULUTLU 0 / 8 İLE 2 / 8 2 . SCATTERT PARÇALI BULUTLU 3 / 8 İLE 4 / 8 3 . BROKEN KAPALI 5 / 8 İLE 7 / 8 4 . OVERCAST TAM KAPALI 8 / 8 - 22 -

DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR B U L U T Ç E Ş İ T L E R İ - 23 -

DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR

DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR

DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR