11-14 yaş arasına yöneliktir. AYŞE GÜL 2010 ZAMİRLER (ADILLAR) 11-14 yaş arasına yöneliktir. AYŞE GÜL 2010

KAZANIMLAR Bu konunun sonunda; Zamirler hakkında bilgi sahibi olacaksınız. Zamirlerin sahip olduğu özellikleri diğer sözcük türlerinden ayırt edebileceksiniz. Zamirlerle ilgili soruları çözebileceksiniz.

İÇİNDEKİLER ZAMİR ÇEŞİTLERİ ŞAHIS (KİŞİ) ZAMİRLERİ İŞARET ZAMİRLERİ BELGİSİZ ZAMİRLER SORU ZAMİRLERİ İLGİ ZAMİRİ İYELİK ZAMİRLERİ

ZAMİR NEDİR Adların yerini tutan sözcüklere zamir (adıl) denir.

ŞAHIS (KİŞİ) ZAMİRLERİ ZAMİR ÇEŞİTLERİ ŞAHIS (KİŞİ) ZAMİRLERİ Şahıs isimlerinin yerine kullanılan zamirlerdir. Kişi zamirleri şunlardır: “ben, sen, o, biz, siz, onlar” “Boy verdiğin aynalarda seni düşünüyorum. “Bir efkar bastı onu ansızın.”

Hal eklerini alarak isimler gibi çekimlenebilirler. ŞAHIS (KİŞİ) ZAMİRLERİ Hal eklerini alarak isimler gibi çekimlenebilirler. Şahıs Zamirleri Belirtme Hali Yaklaşma Hali Bulunma Hali Ayrılma Hali ben beni bana bende benden sen seni sana sende senden o onu ona onda ondan biz bizi bize bizde bizden siz sizi size sizde sizden onlar onları onlara onlarda onlardan

ŞAHIS (KİŞİ) ZAMİRLERİ Kişi zamirleri isim tamlamasında tamlayan görevinde kullanılabilir: Onun arabası var, güzel mi güzel… Beni yakacaklar senin yerine… Benim aşkım uymaz öyle her saza…

ŞAHIS (KİŞİ) ZAMİRLERİ Kişi zamirleriyle kurulan isim tamlamalarında bazen tamlayan düşebilir: Kardeşin dersine çalışıyor mu? (senin kardeşin) Arkadaşı gelecekmiş, onun için gelmedi maça. (onun arkadaşı)

ŞAHIS (KİŞİ) ZAMİRLERİ Dönüşlülük zamiri dediğimiz “kendi” zamiri de bir çeşit şahıs zamiridir. Bu zamir özneyi pekiştirerek belirtir. Asıl şahıs zamirlerinin yerini tuttuğu gibi şahıs zamirleriyle birlikte de kullanılabilir.

ŞAHIS (KİŞİ) ZAMİRLERİ Ayrıca dönüşlülük zamirleri, isim tamlamasında tamlayan ve tamlanan olabilirler: Bu soruyu ben kendim çözdüm. kendisinin işi, sevginin kendisi ty tn ty tn

2. İŞARET ZAMİRLERİ Varlıkların yerini işaret yoluyla tutun zamirlerdir. Bugün kullanılan işaret zamirleri şunlardır: “bu, şu o, bunlar, şunlar, onlar.” “Engin dere şu mudur? İçi dolu su mudur? Al ile gönlüm aldın Son cevabın bu mudur?”

Hal eklerini alarak isimler gibi çekimlenebilirler: İŞARET ZAMİRLERİ Hal eklerini alarak isimler gibi çekimlenebilirler: İşaret Zamirleri Belirtme Hali Yaklaşma Hali Bulunma Hali Ayrılma Hali bu bunu buna bunda bundan şu şunu şuna şunda şundan o onu ona onda ondan bunlar bunları bunlara bunlarda bunlardan şunlar şunları şunlara şunlarda şunlardan onlar onları onlara onlarda onlardan

İŞARET ZAMİRLERİ “Öteki, beriki, bura, şura, ora” sözcükleri de işaret yoluyla varlıkların yerini tuttuğu için işaret zamiri sayılır. İşaret zamirleri de isim tamlamasında görev alabilir: Bunun kitabı, şunun arabası, ötekinin çantası…

İŞARET ZAMİRLERİ “O” sözcüğü, bir insan adının yerine kullanılırsa “şahıs zamiri”; insan dışındaki bir varlığın isminin yerini işaret yoluyla tutarsa “işaret zamiri” olur: O söylediyse doğru söylemiştir. (şahıs zamiri) O günlerde kimseyi görmüyordu gözüm. (İşaret sıfatı)

3. BELGİSİZ ZAMİRLER Belirsiz varlıkların yerini tutan zamirlerdir. Belgisiz zamirlerde kesinlikle bir kişi ya da nesne gösterilmez.

BELGİSİZ ZAMİRLER Belgisiz zamirler genellikle şu sözcüklerden oluşur: “biri, birisi, kimi, kimisi, herkes, kimse, hiç kimse, çoğu, hepsi, bazısı, birkaçı, birazı, birçoğu, başkası, her biri, hiçbiri, şey, falan, filan…”

BELGİSİZ ZAMİRLER “Doğup yaşıyorlar kimi az kimi çok Hepsi de bir amma, kimi aç, kimi tok Şu insan geçinen üç milyar kişiyi Saymaya kalkarsan: kimi var kimi yok.”

BELGİSİZ ZAMİRLER “Bu, şu, o” işaret zamirleri yalın olarak ya da ek alarak ikileme kurduklarında belgisiz zamir olurlar: Şunu bunu dinleme, işini yap. Şu bu ne derse desin, aldırma.

4. SORU ZAMİRLERİ Adların yerini soru yoluyla tutan zamirlerdir. En çok kullanılan soru zamirleri “kim” ve “ne”dir. “Hangi, nere, kaç” sözcükleri de iyelik ve hal ekleriyle birlikte soru zamiri olarak kullanılır:

SORU ZAMİRLERİ “Eğme de güzel kaşını, “Kum birikmiş derede, Kim bağladı başını, Ayrılan kavuşmaz mı? Sil gözünün yaşını.” “Kum birikmiş derede, Vefasız yar nerede? Geçersin belki dedim Bekledim pencerede.”

SORU ZAMİRLERİ Soru bildiren sözcükler, belirtili ad tamlamalarında “tamlayan” ya da “tamlanan” olduklarında da soru zamiridirler: Elmaların kaçı çürük çıktı? Meyvelerin hangisinden istiyorsunuz? Hangisinin resmini görmedik ki?

5. İLGİ ZAMİRİ Adların yerini tutan “-ki” ekine ilgi zamiri denir. İlgi zamirleri genellikle ad tamlamalarında tamlananın yerini tutarlar: Benim babam seninkini döver. Bizimki yine okula gelmedi. Senin kalemin ince, benimki kalın yazıyor.

Evdeki hesap çarşıya uymaz. İLGİ ZAMİRİ “-ki eki bazı sözcüklerde sıfat görevinde kullanılabilir:” Evdeki hesap çarşıya uymaz. Yarınki maça sen de gelecek misin?

İLGİ ZAMİRİ Sıfat görevinde kullanılan “ki”yi bağlaç olan “ki” ile karıştırmayınız. Bağlaç olan “ki” iki yargıyı birbirine bağlar ve ayrı yazılır: Sen gül ki ben de güleyim. Düşün ki sen üniversiteyi birincilikle bitirmişsin…

6. İYELİK ZAMİRLERİ Bazı dilciler iyelik eklerini iyelik zamiri saymaktadırlar. Bu dilcilere göre kişi zamiriyle kurulan tamlamalarda, tamlamalara gelen iyelik ekleri iyelik zamiridir.

İYELİK ZAMİRLERİ (benim) okulum (senin) okulun (onun) okulu (bizim) okulumuz (sizin) okulunuz (onların) okulları