EKİP KAYNAK YÖNETİMİ Crew Resource Management) CEYHAN YILDIZ

CRM eğitimi, kişiler arası iletişim, grup ve grup süreçleri, takım olarak karar verme, liderlik, durumsal farkındalık, çatışma çözümü ve yönetimi, kişisel davranış tarzlarını tanıma, diğer bireylerin davranış tarzlarını tanıma konularını içerir.  

CRM tanımları; “emniyetli, etkin ve verimli bir uçuş operasyonu için eldeki mevcut bilgi, donanım ve insan gibi tüm kaynakların kullanımı” havacılıkta kazaları ve uçak kırımlarını önleyebilmek için insan faktörünü daha iyi anlamaya çalışarak, ekibin daha iyi bir performans göstermesi için çaba göstermek şeklinde de ifade edilmektedir.

CRM kavramı, Amerikan Ulusal Taşımacılık Emniyet Kurulunun (National Transportation Safety Board-NTSB) bir uzmanı olarak çalışan John K. Lauber (1986) tarafından ortaya atılmıştır.

1979 yılında NASA tarafından yürütülen CRM çalışmaları ilk olarak Cockpit Resource Management adıyla kokpitteki iş gücü yönetimini düzenlemek yoluyla kazaların önlenmesi amaçlanmış; 1980 yılında United Airlines’ın sivil uçuşlarda sistemi kullanması ile birlikte sonraki dönemlerde kabin görevlileri, mühendisler, teknisyenler, dispeçerler ve uçuş güvenliğiyle ilgili olabilecek diğer herkesi kapsayacak şekilde ”Crew Resource Management” adına dönüşerek günümüze kadar gelmiştir.

CRM tarihçesi; 1977’de Tenerife’de meydana gelen iki jumbo jetin yerde çarpıştığı kazanın ana nedeni “iletişim ve sözel bir mesajın yanlış yorumlanması” olarak belirlenmiştir (Tenerife faciası, 27 Mart 1977 tarihinde, İspanya'nın Tenerife Adasında bulunan Los Rodeos Havalimanı'nda iki Boeing 747 uçağının yerde çarpışmasıyla oluşmuş kazadır). Dünya havacılık tarihinin bu en büyük kazasında 583 kişi hayatını kaybetmiştir.

THY ve CRM; 1988 yıllarında Genel Müdürü Cem Kozlu vasıtasıyla CRM olgusu ile tanıştı.

Singapur’dan kalkan THY nin A-310 Kuala Lumpur’a inerken havaalanının pisti yerine onun dört kilometre sağ paralelininde ışıklandırılmış otoyola alçalmaya başlamış ve asfalta 150 metre kala kokpit ekibi yaklaşan kazadan kulenin uyarısıyla pas geçmiş ve turlayıp normal inişi tamamlamışlardı….

Türk sivil havacılığında oluşan kazaların çoğu CRM kaynaklı Türk sivil havacılığında oluşan kazaların çoğu CRM kaynaklı. Kokpitlerde oluşan hiyerarşi, pilotların birbirini izlemesini, kontrolünü ve gerektiğinde müdahelesini önlüyor. Sivil kokpitte ast-üst anlayışı ve üst’ün sağladığı gereksiz disiplin ortamında konuşmalar, karşılıklı değil, tek taraflı oluyor.

Pozisyon ve rütbe hiyerarşiyi doğuruyor; kokpite hiyerarşi girdiğinde aradaki güç mesafesi artıyor…

Dünyada 1997’den 2006 yılları arasında gerçekleşen toplam 283 adet kazanın nedenleri ;

insan faktörünün sebep olduğu kazaların arkasındaki nedenleri incelemişler ve bunların insanların hatalı hareketleri ve aldıkları hatalı kararlar, uçuş ekibi içindeki iletişim eksikliği, yanlış liderlik anlayışı, kuralların ihmali, takım oluşumu, takım yönetimi ve yetersiz kaynak yönetimi olduğu sonucuna ulaşmışlardır

İnsan birçok sistemde emniyeti etkileyen en önemli faktördür İnsan birçok sistemde emniyeti etkileyen en önemli faktördür. Bu olguyu temel alan SHELL Modeli insanı sistemin merkezine koyarak, çevre, donanım, yazılım ve sistem içerisinde yer alan diğer insanlar ile olan ilişkisini incelemektedir. İnsan (liveware) modelin ortasında yer almaktadır.

insan faktörleri yaklaşımı SHELL MODELİ “Software-Hardware-Environment-Liveware” 1-İnsan-Makine 2-İnsan-Prosedür 3-İnsan-Çevre 4-İnsan-İnsan

Genel bir yaklaşımla “Uçuş Ekibi Kaynak Yönetimi” insan faktörleri disiplinin havacılık alanında uygulanması olup insan-makine ve insan-insan etkileşimi ile uçuş operasyonu kapsamındaki tüm bireylerin entegrasyonunu esas alır.

insan-insan boyutu; İnsanların kişilik özellikleri ve etkili iletişim Etkili iletişimin ABC’si A(Activator) Harekete geçiren olarak nitelendirilmekte; iki bireyin karşılaşma anlarında birbirlerine verdikleri olumlu veya olumsuz elektriği, konuşma tarzını, beden dilini ve ön yargılarını ifade etmektedir.

. B-Behavior Davranış olarak nitelendirilmekte; harekete geçiren etkisi ile oluşan olumlu yaklaşıma olumlu tepki, olumsuz yaklaşıma olumsuz tepki olarak karşımıza çıkmaktadır.

C(Conseguence) Sonuç olarak nitelendirilmekte; davranışın etkileri neticesinde pozitif iletişim veya negatif iletişim