TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜNÜN GELECEĞİ 16 Ekim 2006

İktisadi Araştırmalar Müdürlüğü MEHTAP BİNGÖL TÜRKİYE İŞ BANKASI A.Ş. İktisadi Araştırmalar Müdürlüğü Grup Müdürü

İÇİNDEKİLER I. Türkiye Ekonomisi ve Bekleyişler - Büyüme - Enflasyon - Kamu Maliyesi II. Bankacılık Sektörü ve Bekleyişler - Genel Değerlendirme - AB ile Karşılaştırma - Bekleyişler Boğaziçi Üniversitesi, “Bank Management” dersi öğrencileri için hazırlanmıştır.

TÜRKİYE EKONOMİSİ VE BEKLEYİŞLER

EKONOMİK HEDEFLER (2002-2005) Enflasyonun düşürülmesi Kamu borç stokunun azaltılması Yüksek ve istikrarlı büyüme IMF’nin de desteklediği Ekonomi Programı’nın temel hedeflerini oluşturmaktadır. Bu hedeflere ulaşılması; verimliliği, istihdamı ve gelir dağılımını da olumlu yönde etkileyecektir. Ekonomi Programının hedefleriyle alınan sonuçlar uyumlu gelişim göstermektedir.

BÜYÜME / Bekleyişler - İhracat Özel sektör yatırımları İç talep yüksek ve sürdürülebilir büyümeye ulaşılmasında etkili olacaktır. Tahminlerimiz

ENFLASYON / Bekleyişler - Sıkı maliye politikası - İç talebin fiyatlar üzerinde baskı yaratmaması Enflasyon hedefleriyle uyumlu ücret ve fiyat artışları enflasyondaki düşüş trendinin devam etmesi için gerekli görülmektedir. Tahminlerimiz

KAMU MALİYESİ / Borçların Sürdürülebilirliği Tahminlerimiz

TÜRKİYE EKONOMİSİ / Faiz Oranları (*) Hazine ihalelerinde oluşan ortalama bileşik faizdir. (*) 6 Ekim 2006 itibarıyladır. Kaynak: JP Morgan

BEKLEYİŞLER Sonuçlar Olumlu - 2002-2004 / Tek çıpa dönemi Ekonomik çıpa stand-by - 2005-2008 / Çift çıpa dönemi Ekonomik çıpa yeni stand-by - sıkı maliye politikası Siyasi çıpa AB ile müzakerelerin başlaması - yapısal reformların devamı

BANKACILIK SEKTÖRÜ VE BEKLEYİŞLER

BANKACILIK SEKTÖRÜ / Banka, Şube ve Çalışan Sayısı Ekonomideki iyileşmeye paralel olarak şube ve çalışan sayısı artmaya başlamıştır. 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006/H1 Banka 79 61 52 48 47 Kamu** 4 3 Özel 28 22 20 18 17 Şube 7.837 6.908 6.203 6.078 6.219 6.276 6.679 Kamu 2.834 2.725 2.088 2.057 2.237 2.111 2.235 3.783 3.523 3.673 3.604 3.740 3.737 3.958 Çalışan 170.401 137.495 124.009 124.030 127.944 132.977 139.355 70.191 56.108 40.158 37.982 39.857 38.432 70.954 64.380 66.842 70.622 76.932 78.804 82.136 (**) TSMF bünyesindeki bankalar hariç. Kaynak: Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu (BDDK), TBB

BANKACILIK SEKTÖRÜ / Gelişim Bankacılık sektörü tekrar büyüme trendine girmiş ve kırılganlıklar azalmaya başlamıştır. (milyar $) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006/H1 Toplam Aktifler 155,2 117,7 130,1 178,9 228,3 295,6 284,0 Özkaynaklar 11,2 10,3 15,7 25,5 34,2 40,0 31,8 Mevduat 87,7 76,6 84,4 111,3 142,4 181,0 175,8 Menkul Değerler Cüzdanı 27,5 41,5 52,7 76,5 92,2 106,5 99,6 Krediler 47,4 23,4 30,0 74,0 111,6 121,8 Net Kâr -4,2 -8,2 1,8 4,1 4,7 4,3 3,1 Kaynak: BDDK

BANKACILIK SEKTÖRÜ / Yoğunlaşma Yabancı banka girişlerinin de etkisiyle artan rekabete bağlı olarak sektördeki yoğunlaşmanın devam etmesi beklenmektedir. (%) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006/H1 İlk beş banka Aktifler 48 56 58 60 63 Mevduat 51 55 61 62 64 66 Krediler 42 49 54 53 İlk on banka 69 80 81 82 84 85 72 86 88 89 71 74 75 77 Kaynak: TBB

BANKACILIK SEKTÖRÜ / Pazar Payları Türkiye’de yabancı bankaların sektördeki payı düşük düzeylerdedir. Pay (%) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006/H1 Kamu Bankaları Aktif 34,2 31,9 33,3 35,5 31,8 29,7 Mevduat 39,9 33,8 35,1 38,5 42,5 38,9 37,2 Kredi 27,5 22,3 15,5 18,3 21,1 21,0 20,0 Özel Bankalar 46,3 56,7 56,2 57,0 57,4 59,7 61,1 44,2 60,8 58,4 56,8 55,1 57,8 55,9 62,3 69,4 69,1 68,9 68,2 69,2 Yabancı Bankalar 6,5 3,1 2,8 3,4 5,2 6,0 2,5 2,0 2,2 4,1 5,0 3,5 3,9 4,4 4,7 6,8 7,3 Kaynak: BDDK

BANKACILIK SEKTÖRÜ / Gelişim Bankacılık sistemindeki reformlar, sektörün sermaye yeterliliğinde ve kârlılığında belirgin bir iyileşme sağlamıştır. (%) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006/H1 Toplam Aktifler/GSMH 82,6 92,7 78,0 70,0 71,4 81,6 - Mevduat/Pasifler 56,5 65,1 64,9 62,2 62,4 61,2 61,9 Özkaynaklar/Pasifler 7,2 8,8 12,1 14,3 15 13,5 11,2 Menkul Değerler Cüzdanı/Aktifler 17,7 35,3 40,5 42,8 40,4 36 35,1 Krediler/Aktifler 30,5 19,9 23,1 26,5 32,4 37,8 42,9 Bireysel Krediler/Toplam Krediler 15,0 20,3 27,2 30,9 31,6 Takipteki Krediler/Toplam Krediler (*) 11,1 29,3 17,6 11,5 6,0 4,8 3,7 Net Kâr/Aktifler -2,7 -7,0 1,4 2,3 2,1 1,1 Net Kâr/Özkaynaklar -37,5 -79,6 16,1 14 10,6 9,8 Sermaye Yeterlilik Oranı 9,3 20,8 26,1 28,8 24,2 18,6 (*) Brüt Kaynak: BDDK

BANKACILIK SEKTÖRÜ / Gelir Yapısı Toplam gelirler faiz gelirlerini, alınan ücret ve komisyonları, temettü gelirlerini ve diğer faaliyet gelirlerini kapsamaktadır. Kaynak: TBB

BANKACILIK SEKTÖRÜ / Gelir Yapısı Toplam gelirler faiz gelirlerini, alınan ücret ve komisyonları, temettü gelirlerini ve diğer faaliyet gelirlerini kapsamaktadır. Kaynak: TBB

BANKACILIK SEKTÖRÜ / İMKB-100 ve Bankacılık Endeksi 77.279* 36.925* 28.587 17.512 (*) 29 Eylül 2006 itibarıyladır. Kaynak: Reuters

BANKACILIK SEKTÖRÜ / Piyasa Değeri* (Milyar $) 24.03.2003 (*) İMKB’de işlem gören bankaları kapsamaktadır. (**) 29 Eylül 2006 itibarıyladır. Kaynak: Reuters

BANKACILIK SEKTÖRÜ / AB ile Karşılaştırma Türkiye’de şube başına nüfus, AB-25’in yaklaşık 5 katıdır. Kaynak: Avrupa Merkez Bankası (AMB), BDDK, DPT

BANKACILIK SEKTÖRÜ / AB ile Karşılaştırma AB ülkeleri ile karşılaştırıldığında Türk bankacılık sektörü büyük bir gelişme potansiyeli taşımaktadır. Kaynak: European Banking Federation, Eurostat, TBB

BANKACILIK SEKTÖRÜ / AB ile Karşılaştırma Kredi hacminin GSYİH’ya oranı, Türkiye’de bankacılık sisteminin aracılık işlevini önemli oranda artırma potansiyeli taşıdığına işaret etmektedir. Kaynak: Avrupa Merkez Bankası, TCMB, DİE

BANKACILIK SEKTÖRÜ / AB ile Karşılaştırma Konut kredileri piyasası önemli bir büyüme potansiyeli taşımaktadır. Kaynak: Avrupa Merkez Bankası, TCMB, DİE

BANKACILIK SEKTÖRÜ / AB ile Karşılaştırma Düşen enflasyon ve faizler, konut kredilerinin hızla artmasına yardımcı olmaktadır.

BANKACILIK SEKTÖRÜ / AB ile Karşılaştırma Türkiye’de en çok tercih edilen tasarruf araçlarından biri olmasına rağmen, toplam mevduatın GSYİH’ya oranı AB ortalamasının oldukça altındadır. Kaynak: Avrupa Merkez Bankası, TCMB, DİE

BANKACILIK SEKTÖRÜ / Yabancı Bankaların Artan İlgisi Yüksek büyüme potansiyeli ile nüfusun büyüklüğü ve demografik özellikleri, yabancıların Türk bankacılık sektörüne ilgisini artırmaktadır. Sözleşme Tarihi  Tutar TEB & BNP Paribas 10. Şub.05 $217 milyon Dışbank & Fortis 11.Nis.05 €880 milyon YKB & Koç Fin. Hiz.-Unicredito 08.May.05 €1.160 milyon Garanti & GE Consumer Finance 24.Ağu.05 $1.806 milyon C Bank & Bank Hapoalim-RP 13.Ara.05 $128 milyon Finansbank & NBG 03.Nis.06 €2.291 milyon Tekfen & EFG Bank 08.May.06 $182 milyon Deniz Bank & Dexia 30.May.06 $2.437 milyon Şekerbank & Bank Turan Alem Group 21.Haz.06 YTL425 milyon Adabank & The Institutional Investor 03.Tem.06 YTL45 milyon MNG Bank & Bankmed & Arapbank PLC 05.Eyl.06 $160 milyon TOPLAM   $10.631 milyon (*) Euro cinsinden rakamlar, ilgili tarihteki TCMB döviz alış kurları kullanılarak dolara çevrilmiştir.

BANKACILIK SEKTÖRÜ / Bekleyişler Sermaye Yapısı: Yabancı bankaların sektördeki payının artması, buna karşılık kamu bankalarının payının azalması beklenmektedir. Ölçek ekonomilerinden daha fazla yararlanabilmek için küçük ve orta ölçekli bankalarımızın, birleşme veya yabancılarla işbirliği yapmaya daha sıcak bakmaları beklenmektedir. Uzun yıllar sürmesi beklenen müzakere döneminde, Türk bankacılık sektörü içinde kamunun payının da giderek azalacağı düşünülmektedir.

BANKACILIK SEKTÖRÜ / Bekleyişler Organizasyon yapısı: Şubeleşme İhtisas şubeleri Şube dışı kanal kullanımı Banka dışı hizmet alımı (outsourcing) Bölgesel bankacılık

BANKACILIK SEKTÖRÜ / Bekleyişler Bilanço Yapısı BEKLENTİ Toplam Aktifler/GSMH Artış Krediler/Toplam Aktifler Bireysel Krediler ve KOBİ Kredileri/Toplam Krediler Menkul Kıymetler/Toplam Aktifler Azalış Ücret ve Komisyon Gelirleri/Toplam Gelirler

BANKACILIK SEKTÖRÜ / Bekleyişler Kârlılıkta, sermaye yeterliliğinde, risk yönetimi, iç kontrol ve mali aracılık faaliyetlerinde gerçekleşen olumlu gelişmelerin yanısıra Türk bankacılık sektörünün gelecekte sağlıklı bir büyüme potansiyeli taşımasını sağlayan temel özellikleri; -Genç ve dinamik nüfus, -Deneyimli ve yüksek eğitim düzeyine sahip işgücü, -En güncel bilgi teknolojilerinin etkin kullanımı, -İnternet bankacılığı ve mobil bankacılık da dahil olmak üzere çok geniş bir yelpazedeki dağıtım kanalları, -Bankacılık sektörüne, özellikle de sektördeki büyük bankalara duyulan güven, -Teknolojik düzeyde ve ürün geliştirme/farklılaştırmada üstün rekabet gücü ve -Avrupa piyasasındaki etkinliktir.

Teşekkürler… Bu rapor Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır.