Yetişkin Eğitiminde Öğretim Yaklaşım, Yöntem ve Teknikleri. Yrd.Doç.Dr. Esed YAĞCI Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Eğitim Programları ve Öğretim ABD

Yetişkin Eğitiminde Öğretim Yaklaşım, Yöntem ve Teknikleri.

Bunları biliyor musunuz? Eğiticiler ders anlatırken öğrenenler zamanın %40’ında derse katılmamaktadır. Dersin ilk 10 dakikasında öğrenen bilginin %70’ini, son 10 dakikasında %20’sini alır Ders ilerledikçe, öğrenenlerin baştaki ilgileri kaybolur ve dikkatleri azalır.

NEDEN?

Öğretime hazırlık için ne yapabiliriz?

Öğretim için gerekli koşulları sağladım mı? Dikkati çekme, merak uyandırma Amaçları açıklama, beklentileri paylaşma Ön öğrenmeleri hatırlatma ve yenilerle ilişkilendirme Algılamayı ve farkındalığı geliştirecek uyarıcı materyalleri sunma Öğrenene gerekli düzenlemelerle rehberlik yapma, yol gösterme

Amaçlanan davranışları ortaya çıkarmak için gerekli olanakları ve ortamı sağlama Geri bildirim-düzeltme sağlama ve öğrencinin gelişimini izleme/takip etme Öğrenilenleri değerlendirme ve olumlu pekiştirme kullanma Transfer ve kalıcılığı sağlama, gerçek yaşam durumları ile ilişki kurma-uygulama için ortam yaratma,

Yetişkinler Nasıl ve Hangi Yollarla Öğrenir?

Yetişkinler Nasıl ve Hangi Yollarla Öğrenir? Deneyerek, keşfederek, tartışarak ve etkin olduklarında! Kendi akranlarından! Kendi yaşamları ve işleri ile ilgili olan konuları! Niçin öğrenmeleri gerektiğini bildikleri zaman! Kendilerine kişisel olarak hitap edildiğinde! Kendi gelişimlerinden sorumlu tutulduklarında ve kontrolü ellerinde tuttuklarında! İçsel olarak güdülendiklerinde! ...

Yetişkinlere Eğitim Hizmeti Verenler Nelere Dikkat Etmelidir?

Yetişkinlere Eğitim Hizmeti Verenler Nelere Dikkat Etmelidir? -Amaçlar, hedefler, ihtiyaçlar açıkça belirlenmeli! Öğrenenlerin ilgi ve istekleri belirlenerek, eğitimin içeriği düzenlenmeli! Öğrenenlere içten bir ilgi, saygı ve anlayış gösterilmeli ve iletişim kurulmalı! Eğitimciler, kendi “eğitim deneyimlerini” kullanarak Öğrenenlere yardım etmeli! 11 11

... Eğitimciler, öğrenenlerin “deneyim ve bilgilerini” kullanmaya ve işinde uygulamaya teşvik etmeli! Güvenli ve rahat bir eğitim ortamı sağlanarak, öğrenenlerin alıştırma yapmasına fırsat verilmeli! “Etkin-katılımcı” öğretim yöntemleri kullanılmalı! ... 12

Yetişkin Eğitiminde Kullanılabilecek Öğretim Yaklaşım, Yöntem ve Teknikleri Nelerdir?

Öğretme-öğrenme Süreci Öğretim Yaklaşımları (Strateji) Öğretim Yöntemleri Öğretim Teknikleri

ÖĞRETME – ÖĞRENME SÜRECİ

YAKLAŞIM: Dersin hedeflerine ulaşmayı sağlayan oldukça genel bir yoldur. YÖNTEM: Öğrenme ünitesinin hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla teknikleri, içeriği, araç-gereç ve kaynakları ilişkili bir biçimde hizmete sunan bir öğretme yoludur. TEKNİK: Öğretim materyallerini sunmada ve öğretim etkinliklerini yapılandırmada izlenen özel bir yoldur.

ÖĞRETME YAKLAŞIMLARI Sunuş Yoluyla Öğretim Yaklaşımı Buluş Yoluyla Öğretim Yaklaşımı Araştırma Yoluyla Öğretim Yaklaşımı

SUNUŞ YOLUYLA ÖĞRETME YAKLAŞIMI Açıklayıcı ve yorumlayıcı bir yaklaşımla kavram ve genellemelerin öğretildiği bir öğretme yoludur. BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETME YAKLAŞIMI Belli bir problemle ilgili verileri toplayıp analiz ederek soyutlamalara ulaşmayı sağlayan, öğrenci etkinliğine dayalı, güdüleyici bir öğretme yoludur. ARAŞTIRMA YOLUYLA ÖĞRETME YAKLAŞIMI Öğrencilerin sınıf içi etkinliklere dayalı olan problemlerin çözümü için uygulanan bir tür problem çözme yaklaşımıdır.

Öğretim Yöntemleri Anlatım Tartışma Örnek Olay Gösterip Yaptırma Problem Çözme

Rol Oynama-Canlandırma-Doğaçlama ÖĞRETİM TEKNİKLERİ Beyin Fırtınası Soru Cevap Grup Çalışması Rol Oynama-Canlandırma-Doğaçlama

Öğretim Strateji, yöntem ve teknikleri seçerken dikkat edilmesi gereken hususlar; Her öğrenenin aynı yöntemle öğrenmesi olası değildir. Her yöntem her öğrenenin ilgisini eşit düzeyde çekmez. Tek bir yöntem,tek başına bütün konulara uygun değildir. Bir öğretim yöntemi, belirlenen bütün hedeflere ulaşmayı sağlamada yeterli değildir.

Her eğitici bütün yöntemleri çok becerili kullanamayabilir Her eğitici bütün yöntemleri çok becerili kullanamayabilir. Bazı eğiticiler bazı yöntemlere yatkındır. Bazı yöntemler uzun zaman gerektirir. Bazı yöntemler özel fiziksel koşullar gerektirir. Bazı yöntemler parasal kaynak gerektirir.

2. Konuya uygun olmalıdır. 3. Öğrenciye göre olmalıdır. Öğretim strateji, yöntem ve teknikleri seçmede kullanacağımız ölçütler neler olmalıdır? 1. Dersin Hedeflerine (öğrenme çıktıları) uygun olmalıdır. (Nereye gittiğinizi bilmiyorsanız sizi oraya götürecek yol yoktur.) 2. Konuya uygun olmalıdır. 3. Öğrenciye göre olmalıdır. 4. Eğiticinin kendisine uygun olmalıdır.

Öğrenilenlerin Kalıcılığı % 10 % 20 % 30 % 50 % 70 % 90 OKUMA DUYMA GÖRME DUYMA ve GÖRME SÖYLEME YAPMA Akılda Tutma 24

HEDEF (Öğrenme çıktıları), YAKLAŞIM, YÖNTEM VE TEKNİK İLİŞKİSİ Stratejiler Yöntemler Teknikler Bilişsel Alan Duyuşsal Alan Devinişsel Alan Sunuş Yoluyla Öğretme (Expository Teaching) Anlatım Soru-Cevap, Takrir, Sempozyum Bilgi Alma Uyarılma Buluş Yoluyla Öğretme (Discovery Teaching) Örnek olay, Tartışma Küçük-Büyük Grup Tartışması, soru-cevap, Panel, açık oturum Kavrama, Analiz, Değerlendirme Tepkide Bulunma, Değer verme Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğretme (İnquiry Teaching) Örnek Olay Problem Çözme Gösterip yaptırma, Çalıştay, Soru-cevap, Beyin Fırtınası, Gösteri, Rol oynama, Deney, Gözlem, Proje,Gezi Uygulama, Analiz, Sentez, Örgütleme, Kişilik haline getirme Uyarılma, Kılavuz denetiminde yapma, Beceri haline getirme, Duruma uydurma, yaratma

ANLATIM YÖNTEMİ Eğitici odaklıdır! Bilginin katılımcılara kısa sürede ve düzenli olarak aktarılmasını içerir! Katılımcıya, dinleme ve not tutma alışkanlığı kazandırır!

TARTIŞMA YÖNTEMİ Bir konu üzerinde; katılımcıları düşünmeye yöneltmek, iyi anlaşılmayan noktaları açıklamak ve önceden verilen bilgileri pekiştirmek amacı ile kullanılır.

Tartışma Tartışma probleminin seçimi – Öğrencilerin tutumları ve ön bilgileri dikkate alınır. Konunun ilgi çekici olmasına özen gösterilir. Problem açık, anlaşılır ve sınırlı biçimde ifade edilir Tartışmayı yönlendirecek soruların belirlenmesi – Tartışmayı açış, geliştirme ve kapama/toparlama soruları belirlenir Araç ve tekniklerin belirlenmesi – Öğrencilerde ortak yaşantı sağlanması amacıyla tartışma öncesinde veya tartışma sırasında dramatizasyon, sergi, yakın çevre gezileri, yazılı materyaller, video, film, radyo, tv, resim, karikatür vb. kullanılabilir. Tartışmanın yapılacağı fiziksel ortamın düzenlenmesi Değerlendirme ve özetleme

Uygulamada Önerilen İpuçları Grup tartışması yapılacaksa aynı konu; küçük gruplar içerisinde tartışılmalı ve daha sonra topluca tartışılmaya geçilmelidir.

Uygulamada Önerilen İpuçları Tartışılacak konu ya da sorun önceden belirlenmelidir. Katılımcıların “tümünün” düşünce ve görüşlerini rahatça söylemelerine olanak sağlanmalıdır.

ÖRNEK OLAY Gerçek hayatta karşılaşılan problemlerin, eğitim ortamında çözülmesidir. Gazete haberi, tutanak, öykü, kanun maddesinin yorumu vd. örnek olay için bir araç olabilir!

Örnek Olay Bir çalışma konusu, örnek olay seçilir, yazılı ve görsel malzemelerle sunulur Konu/problem ile ilgili bilgi toplanır, sorular yöneltilir, verilerle desteklenir Olay incelenir. Amaçlar, sorular, ilke ve kurallar tartışılır. Grup planlama teknikleri uygulanır Karar vermek için alternatifler belirlenir. Gruplar kararlarını ve nedenlerini ortaya koyarlar. Tüm grup seçimini yapar ve karar verilir. Sonuçların değerlendirmesi yapılır. Paylaşılan düşünme biçimleri ve sonuçları, karar verme süreci, yaşamda/işyerinde uygulama biçim ve olanakları incelenir

Uygulamada Önerilen İpuçları Ele alınacak örnek olayda, temel sorun iyi belirlenmelidir. Katılımcılardan, sorunun ayrıntılı çözümlenmesi istenmeli, böylece iyice anlaşılması sağlanmalıdır. Örnek olay, çalışmanın hedefleri ve kazanılacak değerler açısından ilişkilendirilmelidir.

GÖSTERİP YAPTIRMA YÖNTEMİ Bir işlemin uygulanmasını; bir araç-gerecin çalıştırılmasını önce gösterip açıklama, sonra da katılımcıya alıştırma ve uygulama yaptırarak öğretme yoludur!

Uygulamada Önerilen İpuçları Kazandırılacak beceriler, önce eğitici tarafından yapılarak katılımcılara gösterilmelidir. Her katılımcıya; istenilen beceriyi kazanması için, yeterli zaman ve tekrar yapma şansı verilmelidir.

Uygulamada Önerilen İpuçları Gösteri anında kullanılacak şema, grafik, slayt, film vd. araç-gereçler önceden hazırlanmalıdır. Beceriler sırayla ve aşamalı olarak öğretilmeli, bir beceri tam öğrenilmeden diğerine geçilmemelidir. Katılımcılara önce basit, kolay ve yapabilecekleri işler yaptırılmalıdır.

PROBLEM ÇÖZME Yaşamda problem çözme Mevcut problemlerin yanısıra, gelecekte karşılaşılabilecek problemleri düşünmek ve çözüm yollarını aramak Eğitim alanında toplumumuza ve dünyaya hizmet edebilmek için alanımıza dönük bilgileri, süreçleri ve deneyimleri tartışmak Kendi kültüründe değer verilen bir işi, hizmeti gerçekleştirme

PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİ Problem çözme; bilimsel yöntem, eleştirel düşünme, karar verme, sorgulama süreçlerini içermektedir. Problem çözme sürecinde düşünürken, tümevarım ve tümdengelim yapılabilir.

Probleme Dayalı Öğrenme (PDÖ) Problemi anlama, Alternatif hipotezler(sınanabilecek çözümler) geliştirme, Farklı kaynaklardan(yazılı, internet, insan vb.) bilgilere erişme, değerlendirme (eleştirel düşünme) ve kullanma, Yeni bilgilere göre hipotezleri değiştirme, Bilgilere ve akıl yürütmeye dayalı olarak problemler ve ilgili koşullar için çözüm yollarını açık olarak geliştirme,

Uygulamada Önerilen İpuçları Bir problemi çözmede izlenen yol: Farkına varma, anlama ve sınırlama Problem çözümü için bilgi toplama Çözüm yolları önerme Çözümü uygulama, elde edilen sonuçlara göre önerilerde bulunma.

Teknikler

Teknikler Beyin Fırtınası Soru Cevap Grup Çalışması Rol Oynama-Canlandırma-Doğaçlama

BEYİN FIRTINASI Çok sayıda fikri, bir grup katılımcıdan, kısa sürede elde etmek.

BEYİN FIRTINASI Değerlendirmeyi sonraya bırakıp, serbest ve neşeli bir ortam yaratmak, olabildiğince çok miktarda fikir üretilmesini sağlamak, önerilen fikirleri gruplandırmak ve birlikte geliştirmek.

BEYİN FIRTINASI Katılımcıların hayal güçlerini kullanmalarını sağlamak. Yaratıcı düşünceleri, sorun çözerek işe koşmak.

Beyin fırtınası Fikir üretilecek konunun, problemin seçilmesi, Katılımcıların görüş bildirmesi - düşünüp mümkün olduğu kadar çok ve farklı fikir üretmek, bunu yaparken fikirler birleştirilir ve geliştirilir, Fikirlerin toparlanması

SORU-CEVAP Düşünme ve konuşma alışkanlıklarını kazandırmada önemlidir. Zihinde saklı bulunan düşünceleri açığa çıkarma amaçlı kullanılır.

Soru sorarken; Açık, anlaşılır sormak Bir defada, bir soru sormak Katılımcıların tümüne seslenmek Düşünme süresi vermek

Öğrenme düzeyini belirleyerek kolay, güç olarak seçmek Gerekirse, farklı ipuçları ve anahtar sözcüklerle yeniden sormak Seçkisiz sormak Katılımcıları yüreklendirmek!

GRUP ÇALIŞMALARI En az 2 ve en çok 6-8 katılımcının bir araya gelerek, aynı konu üzerinde ortak amaçlarla yaptıkları etkinlik.

Grupları yüzyüze oturtmak Grup oluştururken; Ön bilgi vermek Grupları yüzyüze oturtmak Her defasında, grubu başka kişilerle oluşturmak Etkinliklerde 5-20 dakikayı geçmemek

Grup oluştururken; Eşit katılımı sağlamak En çok 5-6 grup oluşturmak Yarışmayı özendirmek Grupları izlemek, varsa olası sorulara yanıt vermek Güdülemek!

ROL OYNAMA, CANLANDIRMA, DOĞAÇLAMA Rol oluşturmak, kendinden başka birini anlamaya ve hissetmeye çalışmak. Bunun için “başkası (...miş gibi) olarak” konuşmak, yapmak, denemek, almak, dinlemek, vermek vd.

ROL OYNAMA, CANLANDIRMA, DOĞAÇLAMA Yazılı metin olmaksızın, katılımcıların yaratıcı buluşları, düşünceleri, anıları ve bilgilerine dayalı eylem durumlarını oynamak, canlandırmak, doğaçlamak!

Rol oynama ve Simülasyon Belli bir durumda ne yapıldığını ve ne hissedildiğini canlandırma ve başkalarının duygularını ve motivasyonunu anlama Tutumları ve kavramları gösterme ve açıklığa kavuşturma Sosyal durumları anlama Gerçek durumlara hazırlanma Problemlerle başa çıkabilmek için stratejiler planlama ve uygulama Çözümyollarını deneme Liderlik ve diğer sosyal becerileri deneme gibi amaçlara hizmet eder.

Teşekkür Ederim!