SIFAT (ÖN AD) Varlıkları (isimleri) renk,biçim, hareket durum gibi değişik yönlerden niteleyen ; işaret,sayı,soru,belgisizlik gibi yönlerden de belirten kelimelere sıfat denir. Kötü günler geride kaldı. Bazı soruları anlayamadım. Sarı ayvalar iştahımı kabartıyor. Uzun ağaçları güzelce budadı.

NİTELEME SIFATLARI Varlıkların kendilerinden ayrılmayan kalıcı özelliklerini ifade eden sıfatlara niteleme sıfatı denir. Bu sıfatlar isimlerden önce gelerek onların renk, durum,biçim gibi değişik yönlerini ifade eder. Niteleme sıfatları isme sorulan “nasıl” sorusuna cevap verir. Akıllı insanlar çok kitap okur. Eskimiş eşyaları çöpe attık. İyi insan lafının üstüne gelirmiş. Ufak tefek biri karşımıza çıktı.

BELİRTME SIFATLARI İsimlerin sayılarını, yerlerini belirten ; onları soru, yoluyla veya belgisiz bir şekilde tamamlayan sıfatlardır. Belirtme sıfatları varlıkların geçici özelliklerini ifade eder bunlar isimlere sonradan takılan geçici, bir anlık özellikler dir. Bu kitabı öğretmenim verdi. Cümlesinde “bu” sözcüğü, kitabın yakında olduğunu işaret yoluyla belirtir. Şu kitabı bana verir misin? O kitap çok hoşuma gitti.

1.İşaret Sıfatları İsimlerin yerlerini gösterip, işaret ederek belirten sıfatlardır. “Bu,şu,o,öteki” sözcükleri işaret sıfatı olarak kullanılmaktadır. Bu elbiseleri, dolabına koy. Şu araba çok güzel. O olayı aklımdan çıkaramıyorum. Cümlesinde altı çizili kelimeler işaret sıfatıdır. Sıfatlar çekim eki almadıkları için işaret sıfatlarında çoğulu yoktur. İşaret sıfatlarında “çokluk” anlamı, sıfattan sonra gelen isme çokluk eki getirilerek oluşturulur.

2.Sayı Sıfatları İsimleri sayı bakımından belirten sıfatlardır.Bunlar kendi içinde “asıl sayı, sıra sayı, üleştirme sayı, kesir sayı”sıfatları olmak üzere dörde ayrılmıştır. a)Asıl sayı sıfatları İsme sorulan “Kaç” sorusuna cevap veren sıfatlardır. Bütün sayma sayıları bir ismi belirttiğinde asıl sayı sıfatı oluşur. Bir gün sonra tatilimiz bitiyor. On asırdır bu topraklardayız. Atatürk 15 yıl cumhurbaşkanlığı yaptı.

b) Sıra sayı sıfatları İsimlerin sırasını, derecesini belirten sıfatlardır. İsimlere sorulan “kaçıncı” sorusuna cevap verirler. Asıl sayı sıfatlarına getirilen “(ı)ncı,(i)nci,(u)ncu,(ü)ncü” ekleriyle oluşturulur. Beşinci katı kiraladılar. Yirmi birinci yüzyıl bilgi çağı olacak. c) Üleştirme sayı sıfatları İsimlerin eşit paylara ayrılmış olduğunu belirten sıfatladır. Bunlar asıl sayı sıfatına getirilen “ar-er ; (ş)ar, (ş) er ” ekleriyle yapılır. Ve “kaçar” sorusuna cevap verir. Yarışmaya ikişer öğrenci katılacak. Bize beşer elma verdiler.

d) Kesir sayı sıfatları Bir bütünün eşit parçalara ayrıldığını ifade eden ve bu parçaları belirten sıfatlardır. Bana çeyrek ekmek verir misin? Yarım elma gönül alma. Altı çizili “ekmek, elma”isimlerinin parçalarını belirtmektedir.

3.Belgisiz Sıfatlar İsimleri belli bir şekilde değil aşağı, yukarı belli,belirsiz belirten sıfatlardır. “Bazı, kimi,çoğu, birkaç, birçok, az, çok,biraz,tüm,her,bütün, hiçbir, herhangi bir” gibi sözcükler bir isimden önce kullanılarak belgisiz sıfat görevini üstlenirler. Bazı insanlar çok kitap okur. Bütün arkadaşlar bize davetlidir. Birkaç gün içinde geleceğim.

4.Soru Sıfatları Diğer sıfatlar gibi, bir isimden önce gelerek o ismi soru yönünden belirten sıfatlardır. “Nasıl,hangi,ne,ne kadar,kaç,kaçıncı,kaçar” sözcükleri bu ismi etkilediğinde soru sıfatı olur. Bu nasıl kalem böyle. Hangi kitabı beğendin. Ne iş yapıyorsun?