DÖKÜM PRENSİPLERİ ve TEKNİKLERİ DOÇ. DR. MUZAFFER ZEREN Silindir bloğu döküm simulasyonunu izlemektesiniz İÇERİK VE HAFTALAR 1.DÖKÜM 2.MODELLER-MAÇALAR 3.KUM KALIBA DÖKÜM 4.KABUK KALIBA DÖKÜM 5.HASSAS DÖKÜM 6.ALÇI KALIBA DÖKÜM 7.SERAMİK KALIBA DÖKÜM 8.ARASINAV 9.METAL KALIBA DÖKÜM 10.BASINÇLI DÖKÜM 11.SAVURMA DÖKÜM 12.SÜREKLİ DÖKÜM 13.ERGİTME İŞLEMİ 14.FIRINLAR 15.DÖKME DEMİRLER 16. FİNAL SINAVI

DÖKÜM TEKNOLOJİSİ METAL DÖKÜMÜ “İSTENEN BİR ŞEKLİ ELDE ETMEK İÇİN SEÇİLEN METAL VEYA ALAŞIMIN ERGİTİLMESİ VE SÖZ KONUSU ŞEKLİN NEGATİFİ OLAN KALIP BOŞLUĞUNA DÖKÜLME İŞLEMİDİR”

İSTENEN ÖZELLİKLERE SAHİP VE SAĞLAM BİR DÖKÜM İÇİN TEMEL İŞLEMLER * UYGUN ERGİTME ÜNİTESİNİN SEÇİMİ * ERGİTME İŞLEMİ * KONTROL VE GEREKLİ MÜDAHALELER (gaz giderme-modifikasyon-aşılama) * SIVI METALİN KALIBA UYGUN KOŞULLARDA GİRİŞİ * ÇEKİRDEKLENME-KATILAŞMA-BÜZÜLME KONTROLLERİ * KALİTE KONTROL/TESTLER

DÖKÜM YÖNTEMLERİ KUM KALIBA DÖKÜM VAKUMLU (KUM KALIBA) DÖKÜM DÖKÜM TEKNOLOJİLERİ Döküm teknolojileri açısından bakıldığında, genel olarak ürün üretilmesinde kullanılan döküm yöntemleri bir defa kullanılan ve birden fazla defa kullanılan kalıba döküm olarak 2 ana sınıfta toplanmaktadır. DÖKÜM YÖNTEMLERİ KUM KALIBA DÖKÜM VAKUMLU (KUM KALIBA) DÖKÜM KABUK KALIBA DÖKÜM (SHELL MOLDİNG) HASSAS DÖKÜM (İNVESTMENT CASTİNG) ALÇI KALIBA DÖKÜM METAL (KOKİL) KALIBA DÖKÜM BASINÇLI DÖKÜM SAVURMA (SANTRİFUJ) DÖKÜM SÜREKLİ (KONTİNÜ) DÖKÜM

DÖKÜM ÜRÜNLERİ 1. İNGOT DÖKÜMLER: genellikle basit şekilli dökümler (haddeleme, dövme, çekme, ektrüzyon ürünleri olup daha sonra plaka, çubuk, tel v.b. başka şekillere dönüştürülürler 2. ŞEKİLLİ PARÇA DÖKÜMLER: tamamlanmış veya yarı tamam ürünler (makina, elektrik, otomotiv, uçak, gemi v.b.endüstri ürünleri)

DÖKÜM TEKNOLOJİSİ VE İNGOT ÜRÜNLER

DÖKÜM SONRASI ŞEKİLLENDİRME

ENTEGRE TESİS PLANLAMASI

DÖKÜM İLE ŞEKİLLENDİRMENİNİN AVANTAJLARI İçten ve dıştan karmaşık şekilli parçalar üretilebilir ve talaş kaldırma, kaynak v.b. İşlemlere çok az ihtiyaç gösterirler Tasarımda basitlik kazandırır. İstenen şekiller tek parça olarak elde edilebilir. Büyük miktarda seri üretime uygun olup çok sayıda belirli parça kısa zamanda elde edilebilir. Büyük pompa muhafazaları, büyük ring veya valfler gibi diğer yöntemlerele üretimi zor veya imkansız, ekonomik olmayan büyük şekiller döküm ile üretilebilir. Döküm işlemi, diğer şekil verme yöntemlerine nazaran daha ekonomik olabilir. Dökme demirlerin döküm yönteminden başka bir üretim yöntemi ile üretilmesi mümkün değildir.

DÖKÜM İLE ŞEKİLLENDİRMENİNİN DEZAVANTAJLARI Ergitme için yüksek sıcaklıklara çıkılması gerekiyor. Kullanılan enerji genellikle elektrik olup en pahalı enerji durumunda Dökümhanelerin ilk yatırım maliyeti çok yüksek Metal, reftakter ve sarf malzemeleri çok pahalı Döküm hatalarını belirlemek zor ve tecrübeli ekip gerekiyor. Dökülen parça sayıları çok yüksek: ürün kontrol ve takibinde güçlük çıkartabiliyor Hatalı ürün çıkması durumunda düzeltilinceye kadar hatalı üretime devam etmek gerekebiliyor Sürekli çalışma zorunluluğu var Çevre sorunları-iş kazaları sorunu yüksek

BAŞLICA DÖKÜM ALAŞIMLARI Alaşım Grubu Alaşım Tipi Elementler Dökme demirler Beyaz-Gri-Temper-Küresel C, Si P, Ni, Cr... Çelikler Karbon çelikleri-az/yüksek alaşımlı-paslanmaz-takım çelikleri C, Mn, Cr, Ni, Mo, V, Si, Al...... Cu-esaslı alaşımlar Pirinçler-Bronzlar Cu, Zn, Sn, Pb,Fe Al-esaslı alaşımlar Kum kalıba-metal kalıba-basınçlı döküme uygun alaşımlar Si, Cu, Mg, Ni... Mg-esaslı alaşımlar Al, Zn, nadir toprak elementler Zn-esalı alaşımlar Basınçlı döküme uygun alaşımlar Al, Mg, Cu Ni-esalı alaşımlar Yüksek sıcaklığa-korozyona dirençli alaşımlar Ti, Cu Diğer alaşımlar Kurşun-kalay esaslı alaşımlar Sn, Pb, Cu, Co,Ni,Mo,W,Cr, Mo

DÖKÜM YÖNTEMLERİ HARCANAN KALIP KULLANAN DÖKÜM YÖNTEMLERİ KUM KALIBA DÖKÜM KABUK KALIBA DÖKÜM SERAMİK KALIBA DÖKÜM ALÇI KALIBA DÖKÜM HASSAS DÖKÜM KALICI KALIP KULLANAN DÖKÜM YÖNTEMLERİ METAL KALIBA DÖKÜM BASINÇLI DÖKÜM MERKEZKAÇ DÖKÜM SÜREKLİ DÖKÜM

HARCANAN KALIP KULLANAN DÖKÜM YÖNTEMLERİ TEMEL İŞLEM KADEMELERİ MODEL YAPIMI MAÇA YAPIMI KALIPLAMA ERGİTME DÖKÜM TEMİZLEME