Milliyetçilik, Küreselleşme, Azınlıklar dersi – 7 Lozan Bağlamında Türkiye’de Azınlık Kavramı ve Hakları Kaynaklar: B.Oran, Küreselleşme ve Azınlıklar, 4. Basım, Ankara, İmaj Yayınevi, 2001; B.Oran, Türkiye’de Azınlıklar - Kavramlar, Teori, Lozan, İç Mevzuat, İçtihat, Uygulama, 4. Baskı, İstanbul, İletişim Yayınları, 2008; B.Oran, Türkiye’de İnsan Hakları Bilançosu, İstanbul, TESEV Yayınları, 2006. Baskın Oran SİYASAL BİLGİLER FAKÜLTESİ (MÜLKİYE) Uluslararası İlişkiler bölümü II. Sınıf Kamu Yönetimi bölümü IV. Sınıf

Lozan’daki Azınlık Kavramının İncelenmesi 1) Azınlıkların Lozan’la sınırlandırılması hukuken doğrudur: Dönem standardı: yerini “gayrimüslimler” almıştır (“din” de kabul edilmemiştir); Uluslararası örgüt garantisi: yalnızca gayrimüslimlere verilmiştir. 2) Lozan’la sınırlama çağdaş standartların çok gerisinde kalmıştır: Artık azınlık var mı diye sorulmuyor; Konu artık “milli yetki” dışında; (Tr’de A. s.24-26 dn.) “…gerekli şartların yaratılması…”; AİHM, parti kapatma kararlarını bozuyor (md.11 ve 14 paradoksu) .

Lozan’daki Hakların İncelenmesi Lozan en azından anayasayla eş değerdedir (340, 90/5; zaten 37 vardı) 1) Gayrimüslim hakları tam olarak uygulanmıyor Sadece “Üç Büyük”. Savunma: a) Vazgeçtiler (Zorla. Sadece md. 42/1. Üstelik vazgeçemezler: grup özne değil, ayrıca md. 37 var); b) Teamül böyledir (yasaya aykırı olmaz; “ihlalde kararlıyız”) Üç Büyük’e de tam uygulanmıyor: md.40 okullar; 41/2 maddi katkılar; 42/2 özel komisyonlar; 42/3 vakıflar, 14 hiç uygulanmadı) 2) Gayrimüslimler dışındakilerin hakları uygulanmıyor. 4 hak grubu. Gayrimüslim TC vatandaşları Türkçe’den başka dil konuşan TC vatandaşları Tüm TC vatandaşları Türkiye’de oturan herkes Yani, “Azınlıkların Korunması” kesimi hem negatif hem pozitif haklar getirir. Bu haliyle Lozan hem insan ve azınlık hakları metnidir .

“Lozan Bir İnsan Hakları Belgesidir”e İtirazlar 1) Kesimin başlığı “Azınlıkların Korunması”dır. Sadece azınlık haklarından bahsediyor olabilir. Müttefiklerin amacı azınlık hakları getirmektir, ama “oturana” yani yabancıya da haklar getirmişlerdir. İH terimi uluslararası alana 1945’ten sonra girmiştir (md.1/3) “Azınlık”, spesifik değil jenerik (genel) bir terimdir. Yani, zaman içinde kazandığı anlamlarla birlikte yorumlanır. 2) Lozan tutanaklarında, “…koruma tedbirlerini yalnız gayrimüslim azınlıklara sınırlamayı kabul etmiştir” gibi sözler vardır. Metin açık olduğu zaman hazırlık çalışmalarına gidilmez “Koruma tedbirleri”nden kasıt, “uluslararası koruma altındaki” azınlık haklarıdır. Çünkü o dönemde azınlık hakları denince yalnızca bu anlaşılır .

Md 39’un İncelenmesi 39/5: “Devletin resmî dili bulunmasına rağmen, Türkçe’den başka bir dil konuşan Türk uyruklarına, mahkemelerde kendi dillerini sözlü olarak kullanabilmeleri bakımından uygun düşen kolaylıklar sağlanacaktır”. Kastedilenler, anadili başka bir dil olanlardır. Türkçe bilip bilmemeleriyle ilgisi yoktur. Resmî dairelerde başka dil kullanmanın tek istisnasıdır. Sevr’de yazılı kullanma da serbestti. 39/4: “Herhangi bir Türk uyruğunun, gerek özel gerekse ticaret ilişkilerinde, din basın yada her çeşit yayın konularıyla açık toplantılarında, istediği bir dili kullanmasına karşı hiçbir kısıtlama konulmayacaktır” Resmî daireler dışında herhangi bir zaman ve mekanda serbest. O zaman olmayan yayınlardan radyo ve TV de buna girer çünkü jenerik terimdir. Fıkra, TBMM Hükümeti heyetinin de teklifidir. Bu iki fıkradaki haklar uluslararası garanti altında değildir. Lozan’daki azınlık tanımı ile Lozan’da getirilen hakları karıştırmamalıdır. Ama md.37 hiçbirinin değiştirilmesine izin vermez (38 ilâ 43). 39/4’ü uygulamak, negatif hakları genişletmek ve derinleştirerek pozitif haklar vermekten kurtulmak yöntemine uygundur. 39/5’i uygulamak, devlet için «onurlu çıkış»tır (KCK davası-2010) .