Genel Hükümler, Kuruluş, Temel İlkeler

Tanım TK.329- (1) Anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir. (2) Pay sahipleri, sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile ve şirkete karşı sorumludur

Unsurlar 1. Belirli Sermaye 2. Paylara bölünmüş 3. Borçlarından dolayı sadece malvarlığıyla sorumlu, 4. Pay sahiplerinin taahhütle sınırlı ve sadece şirkete karşı sorumluluğu

Amaç ve Konu TK.331- (1) Anonim şirketler, kanunen yasaklanmamış her türlü ekonomik amaç ve konular için kurulabilir.

Asgari Sermaye Sabit sermaye sisteminde TL Kayıtlı sermaye sisteminde TL Başlangıç Çıkarılmış

Özel kanunlara bağlı anonim şirketler TK.330- Özel kanunlara tabi anonim şirketlere, özel hükümler dışında bu kısım hükümleri uygulanır

Kuruluş Şirket, esas sözleşmeyle kurulur. TK.335

1- Esas Sözleşmenin Hazırlanması Yazılı şekilde yapılma ve Bütün kurucuların imzalarının noterce onaylanması Geçerlilik şartı. Esas Sözleşme kanuna uygun olarak düzenlenmiş, sermayenin tamamının ödeneceğinin, şartsız taahhüt edildiği, kurucuların imzalarının noterce onaylandığı, Kurucuların anonim şirket kurma iradelerini açıkladıkları Bir belgedir.

Esas Sözleşmenin İçeriği Asgari İçerik: Esas sözleşmeye TTK.339 ’da düzenlenen hususlar yazılır: Esas sözleşme, bu Kanunun anonim şirketlere ilişkin hükümlerinden ancak Kanunda buna açıkça izin verilmişse sapabilir. Diğer kanunların, öngörülmesine izin verdiği tamamlayıcı esas sözleşme hükümleri o kanuna özgülenmiş olarak hüküm doğururlar.TK.340 Bk. TK.348 “kurucu menfaatleri”

Taahhüdün Onaylanması Esas sermayeyi oluşturan payların tamamının, kurucular tarafından esas sözleşmede taahhüt olunduğu, esas sözleşmenin altında yer alan bir noter şerhi ile onaylanır. Pay taahhüdünün, şirketin tescilinden önce devri, şirkete karşı geçersizdir (TK.352).

Sermaye Konulabilecekler Konulayamacaklar Malvarlığı unsurları Üzerlerinde sınırlı ayni bir hak, haciz ve tedbir bulunmayan, nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen, fikrî mülkiyet hakları ile sanal ortamlar da dâhil, ayni sermaye olarak konulabilir. TK.128 hükmü saklı. Hizmet edimleri, kişisel emek, ticari itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar sermaye olamaz.

Ayni Sermayeye Değer Biçme Konulan ayni sermaye ile kuruluş sırasında devralınacak işletmelere ve ayınlara, şirket merkezinin bulunacağı yerdeki asliye ticaret mahkemesince atanan bilirkişilerce değer biçilir. Değerleme raporu, tatmin edici gerekçeler içermeli ve hesap verme ilkesinin icaplarına uygun olmalıdır. Bu rapora kurucular, işlem denetçisi ve menfaat sahipleri itiraz edebilir. Mahkemenin onayladığı bilirkişi kararı kesindir. (TK.343)

Pay Bedellerinin Ödenmesi Nakden taahhüt edilen payların itibarî değerlerinin; En az ¼’ü tescilden önce, Gerisi de şirketin tescilini izleyen 24 ay içinde ödenir. Nakdî ödemeler, bir bankada, kurulmakta olan şirket adına açılacak özel bir hesaba, sadece şirketin kullanabileceği şekilde yatırılır. TK.345 Sermaye Piyasası Kanununun pay bedellerinin ödenmelerine ilişkin hükümleri saklıdır (TK.344).

Primli Paylar İtibarî değerinden aşağı bedelle pay çıkarılamaz. Payların itibarî değerinden yüksek bir bedelle çıkarılabilmeleri için esas sözleşmede hüküm veya genel kurul kararı bulunmalıdır. TK.347 Payların çıkarma primlerinin tamamı tescilden önce ödenir.

2- Kurucular Beyanı Kurucular tarafından, kuruluşa ilişkin bir beyan imzalanır. Beyan, dürüst bir şekilde bilgi verme ilkesine göre, doğru ve eksiksiz olarak hazırlanır. Beyanın içeriği hk. bk.TK.349.

3- Bakanlık İzni Bakanlık izni istisnaidir. Sadece Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanacak tebliğle, faaliyet alanları belirlenip, ilan edilecek anonim şirketler Sanayi ve Ticaret Bakanlığının izni ile kurulur. Bu şirketlerin esas sözleşme değişiklikleri de aynı Bakanlığın iznine bağlıdır. Hukukilik Denetimi: Bakanlık incelemesi sadece kanunun emredici hükümlerine aykırılık bulunup bulunmadığı yönünden yapılabilir. Bunun dışında hukuki konumu, niteliği ve işletme konusu ne olursa olsun anonim şirketin kuruluşu ve esas sözleşme değişiklikleri herhangi bir makamın iznine bağlanamaz. TK.333

4- İşlem Denetçisi Raporu Şirketin kuruluşuna ilişkin denetleme raporu bir veya birkaç işlem denetçisi tarafından verilir. Raporun içeriği hk. TK.351

5- Tescil ve ilan Şirket esas sözleşmesinin tamamı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının izniyle kurulacak olan anonim şirketlerde izin alınmasını, Diğer şirketlerde 335 inci maddenin birinci fıkrası uyarınca şirketin kuruluşunu, izleyen otuz gün içinde Şirketin merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan olunur. Tescil ve ilan edilen hususlara TK.36 sınırlı şekilde uygulanır.

Tescil Anında Sunulacak Kuruluş Belgeleri 1. Esas sözleşme, 2. kurucular beyanı, 3. Değerleme raporları, 4. Ayın ve işletme devralınmasına ilişkin olanlar da dâhil olmak üzere, 5. Kurulmakta olan şirketle, 6. Kurucular ve diğer kişilerle yapılan ve kuruluşla ilgili olan sözleşmeler ile 7. İşlem denetçisi raporu, kuruluş belgeleridir. Bunlar, sicil dosyasına konulur ve birer nüshaları şirket tarafından beş yıl süreyle saklanır (TK.336).

Tescilin Etkileri Şirket ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır. Tescilden önce şirket adına işlem yapanlar ve taahhütlere girişenler, bu işlem ve taahhütlerden şahsen ve müteselsilen sorumludurlar. Ancak, işlem ve taahhütlerin, ileride kurulacak şirket adına yapıldığı açıkça bildirilmiş ve şirketin ticaret siciline tescilinden sonra üç aylık süre içinde bu taahhütler şirket tarafından kabul olunmuşsa, yalnız şirket sorumlu olur Şirketçe kabul olunmadığı takdirde kuruluş giderleri kurucular tarafından karşılanır. Bunların pay sahiplerine rücu hakları yoktur (TK.355)

Halka Arzedilecek Paylar Esas sözleşmede taahhüt edilmiş olup da taahhüt sahiplerince, şirketin tescilinden itibaren en geç iki ay içinde halka arzedileceği esas sözleşmede belirtilmiş ve ayrıca garanti edilmiş bulunan nakdî payların karşılıkları satıştan elde edilen gelirden ödenir. Halka arzedilmek üzere pay taahhüdünde bulunulduğu takdirde, halka arz, kurucular, yönetim kurulu veya yetkili herhangi bir organ tarafından onaylanmış kabul edilir (TK.350). Pay senetlerinin halka arzedilmesi sermaye piyasası mevzuatına göre yapılır. Satış süresinin sonunda, payların itibarî değerlerinin, varsa çıkarma priminin karşılığı şirkete, giderler düştükten sonra kalan tutar ise, pay senetlerini halka arzeden pay sahiplerine ödenir. Halka arzedilip de süresinde satılmayan payların bedellerinin tamamı, süresinde halka arzedilmeyen payların bedellerinin ise, yüzde yirmibeşi iki aylık süreyi izleyen üç gün içinde ödenir (TK.346).

Fesih Davası Anonim şirketin butlanına veya yokluğuna karar verilemez. Ancak, fesih davası açılabilir. Bunun için; Şirketin kurulmasında kanun hükümlerine aykırı hareket edilmek suretiyle, alacaklıların, pay sahiplerinin veya kamunun menfaatleri önemli bir şekilde tehlikeye düşürülmüş veya ihlal edilmiş olmalı, Yönetim kurulunun, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının, ilgili alacaklının veya pay sahibinin istemi ile Şirketin tescil ve ilanından itibaren üç aylık hak düşürücü süre içinde, Şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesince dava açılmalıdır (TK.353).

Kanuna Karşı Hile Şirketin tescilinden itibaren iki yıl içinde bir işletme veya aynın, sermayenin onda birini aşan bir bedel karşılığında devralınmasına veya kiralanmasına ilişkin sözleşmeler, genel kurulca onaylanıp ticaret siciline tescil edilmedikçe geçerli olmaz. Bu sözleşmelerin onaylanmasından ve tescilinden önce, bunların ifası amacıyla yapılmış olan ödemeler dâhil, her türlü tasarruf geçersizdir (TK.356).

Kuruluştan Doğan Sorumluluk

Kurucular 1- Pay taahhüt edip esas sözleşmeyi imzalayan gerçek ve tüzel kişiler kurucudur. (bir veya birden fazla) 2- Kurucular, birinci fıkrada yazılı işlemi, üçüncü bir kişinin hesabına yaptıkları takdirde, bu kişi de kuruluştan doğan sorumluluk bakımından kurucu sayılır. Söz konusu üçüncü kişi, kendisi hesabına iş gören kimsenin bildiği veya bilmesi gereken bir hususu kendisinin bilmediğini ileri süremez. TK.337

Tek Kişilik Anonim Şirket (1) Kuruluşta Anonim şirket kuruluşta tek kişi ile kurulabilir. TK.330 saklı. (2) İşleyiş esnasında Pay sahibi sayısı bire düşerse Bu sonucu doğuran işlem tarihinden itibaren yedi gün içinde durum yönetim kuruluna yazılı olarak bildirilir. Yönetim kurulu bildirimi aldığı tarihten itibaren yedi gün içinde, şirketin tek pay sahipli bir anonim şirket olduğunu tescil ve ilan ettirir. Hem şirketin tek pay sahipli olarak kurulması hem de payların tek kişide toplanması hâlinde tek pay sahibinin adı, yerleşim yeri ve vatandaşlığı da tescil ve ilan edilir. Aksi hâlde doğacak zarardan, bildirimde bulunmayan pay sahibi ve tescil ve ilanı yaptırmayan yönetim kurulu sorumludur. (3) Şirket, tek pay sahibi olacak şekilde kendi payını iktisap edemez; ettiremez

Eşit İşlem İlkesi Pay sahipleri eşit şartlarda eşit işleme tabi tutulur TK.357

Pay sahiplerinin şirkete borçlanma yasağı İştirak taahhüdünden doğan borç hariç, pay sahipleri şirkete borçlanamaz. Meğerki, borç, şirketle, şirketin işletme konusu ve pay sahibinin işletmesi gereği olarak yapılmış bulunan bir işlemden doğmuş olsun ve emsalleriyle aynı veya benzer şartlara tabi tutulsun (TK.358).