Egzersizde immün sistem

TERİMLER İMMÜN SİSTEM =bağışıklık sistemi= savunma sistemi İmmün sistem hangi hücrelerden oluşur? Beyaz kan hücreleri=akyuvarlar= lökositler Lökositlerin oluşturduğu bağışıklık(savunma) cevapları Fagositoz yaparak savunma Antikor üreterek savunma Mesajcı proteinler üreterek savunma

Egzersizin şiddeti ve volümü ile ÜSYE arasındaki J şeklinde ilişki hareketsizlik Düzenli antrenman Yarışma dönemi Aşırı antrenman Düşük Orta Yüksek Egzersizin şiddeti ve volümü USYE riski Nieman DC, 1994

ÜSYE (ÜST SOLUNUM YOLLARI ENFEKSİYONLARI) – Egzersizle bağlantılı mekanizmalar Sporcularda sık görülen ÜSYE ile ilgili mekanizmalar, soluk akış hızının yüksek olmasının soluk yolundaki mukoza yüzeylerini bozması Her gün tekrarlanan yüksek şiddetli egzersizlerin bağışıklık cevaplarını bozması Bağışıklık için gereksinim duyulan besinlerin tükenmiş / azalmış olması Psikolojik stresin destekleyici etkisi.

Aklimasyon Cinsiyet Genetik Yaş Bireysel Faktörler Aklimasyon Cinsiyet Genetik Yaş Sağlık Durumu Sıvı tüketimi Beslenme Durumu Fitnes durumu Uyku düzeni Bağışıklığı etkileyebilecek Durumlar Çevre faktörleri Sıcaklık Rüzgar Nem Yükselti Mikroorganizmalara maruz kalma Uğraşılar v.b. Egzersiz (Süre – Yoğunluk) Giysiler – Ekipmanlar ilaçlar Castellini 2002

Sporcularda immün sistemi etkileyebilecek beslenme riskleri Ağır antrenman, yarışma programları veya overtraining bağışıklık sisteminde baskılanma oluşturduğunu söyledik (özellikle ÜSYE riski yüksek) Beslenme riskleri Belli spor dallarında yetersiz enerji, besin tüketimi ve yeme bozukluklarından doğan besin yetersizlikleri nedeniyle immün fonksiyonun daha da risk altında olması (UNDERNUTRITION-EKSİK BESLENME) Sporcular arasında özellikle belli spor dallarında beslenme suplemanlarının yaygın olarak kullanılması ve içeriklerindeki besin öğesi miktarlarının çok yüksek olması (n-3 yağ asiti, Fe, Zn, Vit A, Vit E) ile immün fonksiyonun bozulması (OVERNUTRITION-AŞIRI BESLENME)

Sporcuda immün sistem açısından beslenme uygulamalarının amaçları Egzersizin getirdiği stres yükünü hafifletmek Hormon değişimleri kontrol etmek Oksidasyon stresini azaltmak Varsa yetersiz beslenme ve buna bağlı besin eksikliklerini ortadan kaldırmak Dengesizlikleri düzeltmek

İmmün Sistem İçin Gereksinim Duyulan En Önemli Besinler ve Diğerleri Karbohidratlar Elzem aa’ler, Elzem ya’leri, Vitamin A, Folik Asit, Vitamin B6 Vitamin B12 Vitamin C Vitamin E Zn, Cu, Fe, Se

Karbonhidratlar Egzersiz – Hormonlar Adrenerjik hormonlar Kortizol ( - ) Glukoz kullanımı Savunma sistemini baskılayıcı etki CHO takviyesi

Karbonhidratlar ve immün sistem 2,5 saat yüksek tempolu koşu/bisiklet ( VO2 max %75) 10 triatlet, Her 15 ' da 4 ml/kg % 6 CHO solüsyonu X Plasebo İnsülin daha ↑ Glukoz kullanımı daha ↑ Kortizol ↓

(Kan glukoz Seviyesi artar CHO Desteği (Kan glukoz Seviyesi artar Stres Hormonlarında azalma olur İmmün Sistem Fonksiyonu iyileşir

CHO Takviyesi ve bağışıklık hücrelerinin Fonksiyonunu 6 antrene bisikletçi,2,5 saat bisiklet egzersizi (yüksek şiddetli) yapar egzersiz sırasında %6 CHO’lı içecek verilmesi bağışıklık hücrelerine enerji kaynağı olan glukozu temin eder, hücre ölümü engellenir CHO verilmeyenlerde egzersiz sırası ve sonrasında bağışıklık hücre sayısı azalır Bu etki kortizolden bağımsızdır.

Oksidatif Stres Antioksidantlar Serbest kalmış oksijen atomlarından açığa çıkan kimyasal maddeler Oksidatif Stres Elektron transport sisteminde kaçak yapan bazı oksijen atomları hücre zarlarına ve diğer biyolojik moleküllere zarar verir, egzersiz bunu artırır.Denge sağa kayar

Flavonoids Enzimler Antioksidant savunma sistemi Vit A,E,C Glutatyon

Vitamin E nin bağışılık sistemine etkisi *Hücre membranlarının yağ asitlerinin oksijen radikalleriyle parçalanmasını önler *Membran ve mitokondride oluşan oksijen radikallerini temizler *Membranın stabil çalışmasına yardımcıdır *Yüksek dozları koagülasyon bozukluğu, kemik mineralinde azalma, immun bozulma yapabilir

Vitamin E’nin miktarının İmmün Sisteme Etkisi *Denenen dozlar 300,1200,2400,800 mg 2400 mg * 1 gün veya 1200 mg ×4gün) Lökositlerdeki DNA harabiyetini azaltıcı etki gösterir. 800 mg ×28 gün kullanıldığında immun bozulma 300 mg uygulanabilir

Vitamin C Takviyesi - ÜSYE 92 maraton koşucusu/koşucu olmayan kontroller; 90 km’lik ultramaraton koşusu 21 gün öncesinde 600 mg/gün vitamin C takviyesi yapılmış Koşu sonrası 2 haftada Vit C alan maraton koşucuları %32 ÜSYE Vit C almayan maraton koşucuları %68 ÜSYE Kontrol grubunda takviye hastalık durumunu etkilemez

Vitamin C & İmmün Sistem Vitamin C Stoplazma veya ekstrasellüler sıvıda yer alır, Suda çözünen radikalleri etkiler (singlet oksijen, hidroksil radikali, süperoksit) Vit E’yi korur, Eritrositlerin yapısındaki antioksidan enzimlerin aktivitesini artırır.

ÖNERİLER A.Besin öğesiYetersizliklerinden korunma 1.Proteinin yetersiz alımı lökosit aktivitesine olumsuz etki yapar, fırsatçı enfeksiyonlar görülür (Sporcuda diyet çok kısıtlı olmadıkça bu durum gözlenmez) 2.Vit A, E, Folat, B6, B12, vit C, yetersizlikleri immün fonksiyonu bozar, vucudun infeksiyona direncini azaltır 3.Zn, Fe, Mg, Mn, Se, Cu immun sistemde modulatör etkiye sahip. Fe ve Zn yetmezliği toplumda yaygın ve gereksinim sporcularda toplumun genelinden daha yüksek. Ancak Fe-Zn aşırı alımı da immun fonksiyonu bozmakta (eritrosit Zn ve serum ferritin)

yağ miktarı ; 7 hafta CHO’dan zengin (%65) ve yağdan zengin (%62) diyetlerin dayanıklılık egzersizi yapan sporcularda immün sisteme etkisi incelenmiş. CHO’dan zengin diyetle bağışıklık hücre aktivitesi daha yüksek bulunmuş. Buna göre yağdan zengin diyet CHO’dan zengin diyete göre savunma sistemine olumsuz etki yapabilir.

c. Vitaminlerin aşırı dozlarının kullanımına dikkat Megadozlar immün sistemi olumsuz etkiliyor. Ör: yüksek doz vitamin A bağışıklık cevabını bozabiliyor Antioksidan vitaminlerin (vitamin E ve C yüksek dozlarının ters etkileri gösterilmiş gösterebilir

Sporcuda egzersize bağlı immün baskılanmayı azaltmak için neler yapılabilir? CHO’ların egzersiz öncesi, sırası ve sonrası uygun miktar ve zamanda tüketiminin sağlanması Dehidrasyonun kesinlikle önlenmesi. Çünkü dehidrasyon stres hormon cevabını artıran bir faktör. Tükrük akışını da kontrol ediyor. Düzenli sıvı egzersiz nedeniyle azalan ve immün bileşenleri değişen tükrük salgısını normale döndürür. Glutamin suplementasyonu:immün sistemdeki bozulmaları önleyebilir. Son yıllarda glutamin öncüsü olan BCAA ile yapılan çalışmalar da var. İmmün stimulan kullanılabilir mi?sporcularda EKİNEJYA bitkisinin suplementasyonu konusunda bazı çalışmalar yapılmış, makrofajların sitokin sentezini infeksiyon sayı ve şiddetini değiştirebiliyor(triatloncularda yapılmış bir çalışma var) yeni çalışmalarla desteklenmeli.

son