DEĞERLENDİRME ve TANI KOYMA Doç. Dr. Cüneyt Evren

Sorular Sor Hastalara açık uçlu sorular sorulmalıdır. “Alkol içer misiniz?” yerine, “Ne kadar alkol içersiniz?” Sabahları ne sıklıkta alkol kullanıyor? Ne sıklıkta bilinç sislenmesi (blackout) yaşıyor? Arkadaş/akrabaları içkiyi ya da maddeyi kesmesi konusunda ne sıklıkta uyarıyor? Kazalara yatkın mı (kafa yaralanması, kemik kırığı, araç kazaları)? Sıklıkla kavga eder mi? İşe ya da okula sık gitmemeler, sosyal, sağlık, yasal ve ailevi sorunlar var mı? Bu sorunları daha sonra kullandığı madde ile ilişkilendir.

Yardımcı Bulgular Arkus senilis Kırmızı burun Palmar eritem Sigara yanığı İğne izi, apseler Kc ağrısız büyüme Üst abdominal ağrı (pankreatit) Kol bacak zayıflama kuvvet ve duyu azalması

Laboratuar Tetkiklerini Yaptır Entoksikasyon belirtilerinin yokluğunda kan alkol seviyesinin 150mg/dL üzerinde olması Rutin tam kan sayımı ve idrar analizi + Kc fonksiyon testleri, protrombin testi, albumin, elektrolit, glukoz, kalsiyum ve magnezyum seviyelerine ve 40 yaş üstü EKG’ye bakılmalıdır. Diğer maddelerin kullanımından da şüphelenilmelidir.

Maddelerin İdrar Tetkikinde Çıkma Süreleri Alkol 12 saat Barbitürat 10-30 gün Diazepam 4-5 saat Amfetaminler 48 saat Kokain 24-72 saat Eroin 24 saat Metadon 3 gün Esrar 3-30 gün Fensiklidin 3-10 gün

Ağır İçiciliğin Durumsal Belirleyicileri Hiç bir test tek başına tanı koymak için yeterli değil. Eğer hasta düzenli olarak günde 4 veya daha fazla içkiyi günler boyunca içerse, gözlenme ihtimali yüksek fizyolojik değişiklikler. -glutamil transferaz (GGT): (duyarlılık ve özgüllük %60-80 ) Amino asidlerin transportuna yardımcı enzimdir. 2-4 hafta alkol kullanmayınca normale döner. Ortalama korpuskuler hacim (MCV): (özgüllük ve duyarlılık %70) Eritrositlerin yaşam ömrü 120 gün. Karbonhidrat deficient transferrin (CDT): (Kesme noktası 20mg/L, günde 5-8 içki / 1 hafta, özgüllük ve duyarlılık %65-80) Transferrin proteininin (demir taşıma) deglikosile olmuş şekli. Yarılanma ömrü 16 gün.

Ağır İçiciliğin Durumsal Göstergeleri Karbonhidrat deficient transferrin (CDT) >20mg/L -glutamil transferaz (GGT) >30U/L Aspartat tranferaz (AST) >45 IU/L Alanin transferaz (ALT) Ortalama korpuskular hacim (MCV) >91μm3 Trigliseridler >160mg/dL Alkalin fosfataz (ALP) >126 IU/L Bilirübin >1.2mg/dL Ürik asid ♀>5.0mg/dL ♂>6.4mg/dL Alkolik karaciğer hasarı göstergesi AST:ALT>2 GGT:AP>3.5

Alkol Kullananlara Uygulanabilecek Testler KESİ (CAGE): Tanı koymaz ama sorun yaşayıp yaşamadıkları hakkında fikir verebilir. Soruların en az birine “evet” cevabı veren kişilerin alkol sorunu ayrıntılı biçimde sorgulanmalıdır. Kesmek: Alkolü kesmeniz ya da azaltmanız gerektiğini düşündünüz mü? Eleştiri: Alkol kullanımından dolayı sizi eleştirdiklerinde öfkelenir misiniz? Suçluluk: İçmekten dolayı kendinizi kötü ya da suçlu hissettiniz mi? İlk iş: Sabah uyandığınızda kendinize gelmek ya da akşamdan kalma belirtilerini yok etmek için ilk iş olarak alkol aldınız mı? Birleştirilmiş Tarama Testi: Birinci basamakta en az bir soruya olumlu cevap var olan madde kullanım bozukluğunu saptamaya yardım eder. "Geçen yıl içinde, hiç niyetlendiğinizden daha fazla içtiniz ya da madde kullandınız mı?” ve "Geçen sene içinde hiç içmeyi ya da madde kullanmayı bırakmayı istediniz ya da ihtiyacını yaşadınız mı?” dır.

Alkol Kullanım Bozuklukları Tanıma Testi (AKBTT) (Alcohol Use Disorders Identification Test - AUDIT) Ölçeğin ilk üç sorusu tehlikeli alkol kullanımını, 4., 5. ve 6. sorular bağımlılık belirtilerini, son dört soru zararlı alkol kullanımını göstermektedir. Önerilen kesme noktası 8’ dir. Alkol kullanım bozuklukları tanıma testinin geçerliği ve güvenirliği. Saatçioğlu Ö, Evren C, Çakmak D. Türkiye'de Psikiyatri 2002;4:107-113. Michigan Alkolizm Tarama Testi - MATT (Michigan Alcoholism Screening Test - MAST) Alkol kullanma sorunu olup olmadığını ölçen 25 soruluk kendini değerlendirme ölçeğidir. Ancak kişi inkarının söz konusu olduğu durumlarda, klinik sorunlar var ise klinisyen tarafından değerlendirmenin yapılması önerilmiştir. (Coşkunol ve ark.1995)