HASTANELERDE AKILCI ANTİBİYOTİK KULLANIMI, TEMİNİ VE SATINALMA Uzm.Ecz. ÖZLEM KALSIN Türkiye Yüksek İhtisas Eğitim Ve Araştırma Hastanesi Ulusal Hastane ve Kurum Eczacıları Kongresi 3-6 Nisan 2014, Girne-KKTC

Akılcı ilaç kullanımı - tanım WHO’ ye göre; Hastanın klinik tanısına uygun O hasta için yeterli doz ve sürede Hastanın kendisi ve toplumu için maliyeti en düşük olan ilacın seçilmesidir.

İlacın akılcı kullanımı; Etkili Güvenli Ekonomik olarak uygulanmasını sağlayan; planlama, yürütme ve izleme sürecini kapsar.

Bu süreçte sorumluluk sahibi taraflar; Devlet İlaç endüstrisi Sağlık personeli (hekim ve eczacılar) Toplum

Akılcı antibiyotik kullanımı Uygun endikasyon Uygun antibiyotik Uygun zaman Uygun doz - yol Uygun maliyet

Akılcı antibiyotik tedavisi; Komplikasyonların ve kronikleşmenin önlenmesi, Hastalık şiddet ve süresinin kısaltılması, Doğru zamanda yapılan uygulama ile mortalitenin önlenmesinde önem taşır.

Akılcı olmayan antibiyotik kullanımının sonuçları: İlaç yan etkilerinde artış Hastanede yatış süresinde uzama Hastanelerde dirençli bakterilerin ortaya çıkması ve yayılması Morbidite ve mortalitede artış Tedavi maliyetlerinde artış

Her yeni antibiyotik tedavide yeni bir umut olsa da; direnç gelişimi, etkinin azalması, mortalitenin artması gibi sorunlarla karşılaşılmaktadır. Antibiyotiklere direnç tüm dünyanın sorunudur.

Hastanelerde antibiyotik direnci çok yönlü stratejilerle saptanabilir ve azaltılabilir; Eğitim Rehberlerin kullanımı Rotasyonlu antibiyotik kullanımı Antibiyotik kontrol ekibinin görev tanımını düzenlemek Antibiyotiklerin uygun dozda kullanımı

ARTAN EKONOMİK YÜK !!! Bakteriyel direnç Dirençli bakteriyel infeksiyon Antibiyotik kullanımı

Antibiyotik tedavisinde ‘gerçek maliyet’i belirleyen 3 faktör vardır; Etkinlik ve Güvenlilik (hastalığa ait komplikasyon ya da antibiyotiğe ait yan etki görülme olasılığı ve bunun maliyeti Hastanede kalış süresi ve maliyeti Temel tedavi maliyeti

Sağlık harcamalarında gerçek anlamda tasarruf; Etkinlikleri ve güvenirlikleri karşılaştırılabilir ilaçların ambalaj fiyatı değil, maliyet fiyatı hesaplanarak; herhangi bir başarısızlığa neden olmadan yapılan ucuz tedavi, Bakım kalitesinden ödün vermeden; sağlık bakım harcamalarının azaltılması, ile sağlanır.

Antibiyotikler sağlık harcamalarının önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Hastane ilaç bütçelerinin yaklaşık %30'unu oluştururlar ve bunların yaklaşık %50'si uygunsuz kullanılmaktadır. .

Direnç problemi ve antibiyotiklerin getirdiği maliyetten ve akılcı olmayan antibiyotik kullanımlarından dolayı, bu ajanların kullanım yoğunluğu ölçülmeli ve sınırlandırılmalıdır. Antibiyotik kullanımın ölçülmesi ve iyileştirilmesi için birçok araştırmalar yapılmakta bununla ilgili yeni yöntemler kullanılmaktadır.

İlaç kullanımının doğru ölçülebilmesi ve uluslararası bir standardın oluşturulması amacıyla bir sınıflandırma sistemi ve bir ölçüm birimi olan Dünya Sağlık Örgütü tarafından desteklenen ATC/DDD metodolojisi kullanılmaktadır.

Tanımlanmış günlük doz (DDD), ATC sisteminde yer alan bir ilacın ana endikasyonu için yetişkinlerde kullanıldığı varsayılan günlük ortalama idame dozudur. Bu sistemin amacı ilaç kullanım araştırmalarında yararlı olabilecek bir araç sağlayarak reel ilaç tüketim istatistiklerinin sunumuna ve karşılaştırılmasına olanak vermektir.

Sağlık Bakanlığı akılcı antibiyotik kullanımı konusunda; Hastanenin enfeksiyon kontrol komiteleri ile birlikte çalışacak; Antibiyotik Kullanım Ekibi (AKE) oluşturulması istenmektedir. Hastanenin büyüklüğüne ve yapısına göre AKE’lerin yapısı değişiklik gösterebilmektedir.

Antibiyotik Kontrol Ekibi’nde.. Mikrobiyolog, Enfeksiyon kontrol ekibinin bir üyesi, Eczacı bulunmalıdır. Ekipte antibiyotiklerin sık kullanıldığı birimlerden (hematoloji, onkoloji, cerrahi, organ nakli gibi) hekimlerin bulunması, programın uygulanabilirliğini artırır.

Strateji belirlerken; Antibiyotik kullanımının iyileştirilmesi için hangi stratejinin uygulanacağına bu ekip karar vermelidir. Strateji belirlerken; Hastanenin büyüklüğü, Yapısı, Özel hasta grupları Lokal direnç sorunları ve Finans kaynakları, Hastane bilgi sisteminin gelişmişliği gibi değişkenler dikkate alınmalıdır.

Antibiyotik Kullanım Ekibi; Hastaneye satın alınacak antibiyotiklerin çeşit ve miktarları ile ilgili görüş ve önerilerini sunmalıdır. Hastane genelindeki antibiyotik kullanım politikası konusunda herhangi bir girişim önerisinde bulunabilmesi için öncelikle antibiyotik tüketimiyle ilgili veriye sahip olması gerekmektedir Hastane yönetimi konuyla ilgili olarak, bu ekibin görüş ve önerilerini dikkate almalıdır.

TÜRKİYE YÜKSEK İHTİSAS EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ

2010 yılında; Hastanemizle yatak sayısı aynı olan, Benzer tedavi ve İşlemlerin yapıldığı diğer hastaneler ile ilaç kullanım oranlarını karşılaştırdık. Antibiyotik kullanım oranlarının yüksek olduğunu tespit edip, bunun nedenlerini araştırdık.

Sorun çözümü için izlenen yöntem; akılcı antibiyotik kullanımını sağlamak, antibiyotik kullanım oranlarını azaltmak direnç gelişiminin önüne geçmek için önlemler almaya başladık. İçinde eczacının da bulunduğu; Enfeksiyon Kontrol Ekibi ve Antibiyotik Kontrol Ekibi, bir strateji belirledi.

AKE tarafından; son 2 yılda yatan hastalarda kullanılan antibiyotik tüketim verileri elde edilerek, hastane yönetimi konu hakkında bilgilendirilmiştir. Geliştirilen stratejiler çerçevesinde, eğitime öncelik verilerek; ilgili personel konuyla ilgili olarak hizmet içi eğitimlere alınmıştır.

Eğitim Antibiyotik tedavisine kültür sonuçlarına göre yön verilmelisi sağlandı. Hekimler bu konuda Enfeksiyon Kontrol ekibi tarafından bilgilendirildi. Enfeksiyon ve klinik mikrobiyoloji uzmanları ile birlikte hastane eczanesi de, antibiyotik tedavisi konusunda sorumlu paydaş olarak görev aldı.

Rotasyonlu Antibiyotik Kullanımı Programlı olarak antibiyotiklerin değiştirilmesi; bir antibiyotiğe karşı bakterinin direnç geliştirmesi için seçici baskıyı azaltabilir. Hastane eczanesi olarak; enfeksiyon uzmanı hekimlerden, antibiyotik rotasyonları hakkında bilgi alıp, satınalma ve sipariş süreçlerini bu bilgilere göre programladık.

Antibiyotik kontrol stratejileri geliştirirken Hastane yönetiminin de desteğini alarak, çalışıldı. Eczanenin antibiyotik listesi güncellendi ve kontrollü antibiyotik istem formu hazırlanarak Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı (EHU) onayı gereken antibiyotiklerin isteminde mutlaka EHU onayının sorgulanması istendi.

EHU onayı ile kullanılan bir antibiyotikler için; Uzmanlar ile iletişim arttırıldı. Akılcı olmayan ilaç seçim nedenleri sorgulandı.

Hastane eczanesine ilk defa alınacak ilaçlar için Yeni İlaç Tespit ve Onay Komisyonu ; Neden? Hali hazırdaki hangi ilacı azaltalım?

YENİ İLAÇ İSTEK FORMU İlaç ve Eczacılık Komitesine   İlaç ve Eczacılık Komitesine  İlacı isteyen Klinik veya Ünite : ……………………… İlacı isteyen Doktorun Adı ve Soyadı :……………………… İlacın jenerik Adı :……………………… İlacın Ticari Adı :……………………… İlacın istenme nedeni ve kullanımı ile ilgili özet bilgi:………   Doktor Adı ve İmzası    Klinik Şefi veya Bölüm Başkanının Onayı

SONUÇ: Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesinde 2011ve 2013 yılları arasında EHU onayı gereken antibiyotiklerin kullanım oranları karşılaştırıldığında belirgin bir azalma gözlenmiştir.

2011-2013 yılları arasındaki, Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesindeki antibiyotik kullanım oranları, Hastane enfeksiyon oranları tespit edildi ve karşılaştırıldı.

Antibiyotik kullanım miktarı (kutu adedi) Hastane enfeksiyon gözlenme sıklığı 2011 190.000 5.1 2012 162.000 3.95 2013 134.000 3.16

Hastane enfeksiyon oranlarının azalmasıyla birlikte, antibiyotik kullanım sayılarında da belirgin azalma gözlenmiştir. Bu azalmada; hastanemizde hedefe yönelik, etkin ve akılcı antibiyotik kullanımının etkili olduğunu düşünmekteyiz.

2011,2012 , 2013 yılları

Satın alma maliyetleri 2011: 9.98 milyon TL (sadece ilaç – 150-03-01) İlaç sürekliliği problemleri; Kritiklik derecesi yüksek ilaçlarda yaşanan stok kopmaları, dış reçete, hastanın tedavisinin gecikmesi, ek mali yükler Akılcı antibiyotik kullanımı İlaç sürekliliğinin sağlanması Stok kopmalarının önlenmesi Gerekli ve ucuz ilaçların depodaki sürekliliği Temin ve stoklama maliyetlerinin azaltılması Uygun miktarda sipariş, Doğrudan teminin azaltılması

İlaç sürekliliğinin sağlanması Stok kopmalarının önlenmesi stok maliyetlerini asgari seviyede tutacak, hizmet devamlılığını sağlayacak, finansman dengelerini bozmayacak, bir yaklaşım !!

Normal stok hareket süreci

Stok müdahale noktaları 90 gün (Azami Stok) 60 gün azami stok < 15 gün Minimum Stok 30 gün Asgari Stok

Sonraki Hedefler Satınalma ve tüketimin takibi Stok seviyesinin düşürülmesi Müdahale zaman noktalarının daha düşük gün sayısına çekilmesi örn: 60 gün yerine 45 gün

Hastane yönetiminin uygulanan programlara maddi destek sağlaması, Kurum politikalarının oluşturulması, Hekime ve eczacıya ekip ile birlikte çalışma özgürlüğü sağlanması, Antibiyotik kontrol programlarının uygulanmasında yönetimin destek vereceği temel konulardır.