Kemik Hastalıklarının Biyokimyasal Değerlendirilmesi Prof.Dr.Hafize Uzun

Bütün kemiklerin dış koruyucu yüzeylerini ve uzun kemiklerin esas bileşenini kortikal kemik oluşturur Trabeküler kemiğin sadece %5-20’si kalsifiye olduğu için kortikal kemikten daha az yoğundur

Kemiğin ana fonksiyonları Hareket için mekanik Organlar için koruyucu Başta Ca,PO4 olmak üzere mineraller için depo Kemik,kortikal ve trabekular kemikten oluşur Kortikal kemik hacımca %80-90 oranında mineralize olmuştur ve tüm iskeletin %80 nini oluşturur

Kollajen metabolize olduğunda hidroksiprolin içeren oligopeptitler idrarla atılırlar.

Solid mineral faz Ca ve PO4 içerir ve zayıf hidroksi apatit kristali halındedir Osteokalsin(kemik GLA prot) Hidroksiapatite bağlı γ karboksi glutamat kalintıları içerir,kemiğe spesifik kollajenöz değildir Osteonectin :Sisteinden zengin asidik prot Osteopontin:Kemiğe spesifik değildir glikozile ve fosporile olmuştur

Osteoklastlar, Kemik matriksi demineralize eden ve sindiren enzimler kemiğin yeniden yapılanması sürecinde erken dönemde harekete geçip var olan kemiği rezorpsiyona uğratarak yeni kemik matriksine zemin hazırlarlar

Kemik döngüsü (turnover) süreçi, dinamik ve süreklilik gösteren bir süreçtir; eski ve hasarlı kemiğin yıkımı ile yeni kemiğin yapımı arasında sıkı bir denge vardır.

Remodeling ;aktivasyon,yıkım (rezorpsiyon) geri dönme,yapım ve dinlenme evrelerini içerir

Dolaşımda osteoklast öncülleri, ilgili bölgede toplanır, çoğalır ve ve birleşerek osteoklastları oluşturur Osteoklastlar hidrojen iyonları oluşturarak mineralleri hareketlendirir ve organik matriksi sindirmek için lizozomal enz sentezler ve kemiği rezorbe ederler Yıkım sonlandıktan sonra yıkım boşluğunda yapışma hattı oluşur

Stromal hat hücreleri osteoblastlara dönüşür Osteoblastlar tipI kollajeni içeren organik matriksi sentezler ve yeni oluşan matrikste mineralizasyonu başlatarak kemik yapımını sağlarlar. Dinlenme fazı ile devam eder

Kalsiyum, fosfat ve magnezyum metabolizması Kemik büyümesi ve dönüşümü Kalsiyum, fosfat ve magnezyum metabolizması Paratiroid hormon (PTH)1-25 dihidroksi vitaminD(Kalsitriol) D (1-25 (OH)2D) olmak üzere bir çok hormon tarafından düzenlenir

Ayrıca ,tiroid hormları,ostrojenler androjenler,kortizol, insülin,buyüme hor IGFı, İGFII, transforme edici büyüme fakt β(TGF β) ,fibroblast büyüme fakt(FGF), trombositlerden türeyen büyüme fakt(PDGF) kemik yıkım ve yapımından sorumludur

Yıkımı uyararak kemiğin yeniden yapılanmasını sağlayanlar (I+IL) I, 4, 6,11, makrofaj ve granulosit/ makrofaj koloni stimüle edici faktörler tümor nekrozis faktor (TNFα)

Kemik turnoverinin biyokimyasal markerleri Osteoblastik aktivite belirteçleri: Kemik alkalen fosfataz (BALP) Kemik matriks proteinleri (Osteokalsin, prokollajen, osteonektin, kemik sialoprotein veya osteopontin) Osteoklastik aktivite belirteçleri: Kollajen çapraz bağlarının amino asitleri (piridinolin ve deoksipiridinolin) Hidroksiprolin (Hyp)

Mineral metabolizması Vücutta kalsiyum, fosfat ve magnezyumun dağılımı Doku Kalsiyum Fosfor Magnezyum İskelet 99 85 55 Yumuşakdoku 1 15 45 Ekstrasellülersıvı < 0,2 < 0,1 1 Total g (mol) 1000 (25) 600 (19,4) 25(1,0)

Normal plazmada kalsiyum, fosfat ve magnezyumun fizikokimyasal durumları Durum Kalsiyum Fosfat Magnezyum Serbest 50 55 55 Proteine Bağlı 40 10 30 Kompleks Halde 10 35 15 TOPLAM (mg/dL) 8,6-10,3 2.5-4,5 1,7-2,4 (mmol/L) 2,15-2,57 0,81-1,45 0,7-0,99

Kalsiyum İskelet sistemi çoğunlukla hidroksiapatit (Ca10 [PO4]6[OH]2) olmak üzere vücut kalsiyumunun %99’ unu içerir Kalsiyumun proteinlere bağlanmasında ortamın pH’sının önemi vardır Alkaloz, negatif yüklerde ve bağlanmada artışa neden olur ve serbest kalsiyum miktarı azalır Asidoz, negatif yüklerde ve bağlanmada azalmaya neden olur ve serbest kalsiyum miktarı artar

Kompleks kalsiyum bikarbonat,laktat,fosfat, ve sitrat gibi anyonlarla kompleks şeklinde bulunur Ca 3 fizikokimyasal havuz arasında taşınabilmektedir 1.serbest kalsiyum 2.prot bağlı Kalsiyum 3.Kompleks kalsiyum Total kalsiyum ölçen yöntemler le diğer 3 havuzdaki Ca lar da ölçülür, ancak serbest Ca ölçen yöntemler de bulunmakta dır

Fizyolojik olarak Ca,hücre içi ve hücre dışı Ca olarak sınıflandırılır İskelet,hücre dışı ve hücre içi havuzlar için Ca sağlıyan ana depo olarak fonksiyonel Hücre içi Ca ‘un kas kasılması, hormon salınımı,glikojen metabolizması ve hücre bölünmesini de içeren fizyolojik işlevleri vardır

artış ise nörömüsküler eksitabilitede azalmaya neden olur Hücre dış Ca, hücre içi Ca, kemik mineralizasyonu Kan koagülasyonu ve pl membran potansiyelinin devamlılığı için gereken Ca iyon gereksinimi karşılar Serbest Ca kons daki azalma ,nöromüsküler eksitabilite de artış ve tetaniye artış ise nörömüsküler eksitabilitede azalmaya neden olur Ca aynı zamanda kas kasılması,hormon salınımı enzim aktivitesini etkileyen hücre içi 2. haberci olarakta fonksiyoneldir

Klinik önem Kan Ca da düşme (hipokalsemi) Kan Ca yükselme (hiperkalsemi) Hipokalsemi; düşük total serum Ca alb ne bağlı veya serbest fraksiyondaki azalmaya bağlı olabilir 1 gr/dL alb 0.8 mg/dL Ca bağladığından hipoalbuminemi hipokalsemi nedeni olabilir

Kronik böb yetmezliği hipoproteinemi, Hiperfosfatemi Serum 1,25(OH)2D (düşük) Kemikte PTH ya karşı direnç hipoposfatemıye neden olabilir

Hipokalseminin sık görülen nedenleri Hipoalbuminemi Kronik renel yetmezlik Mg eksikliği Hipoparatiroidizm Pseudohipoparaidoizm Vit D eksikliği veya direnç nedeniyle osteomalasi,raşitizm Akut hemorajik ve ödematoz pankreatit Tedavi edilen hiperparatiroidizm,hipertiroidizm,hematolojik malignenciler

Klinik olarak hipokalsemi Tetani,parestezi,nöbet gibi hipereksitabiliteye neden olabilir Serum Ca daki hızlı düşüş,hipotansiyon ile ilişkili olabilir Lab bulgusu olarak ilk serum alb,Mg düzeyleri renal fonksiyonlar bakılmalı

Hiperkalsemi; Kemik,barsak ve böbreklerden ekstrasellular kompartımana Ca girişinin artışı ile karakterize Primer hiperparatiodism, malignensi hiperkalsemi için en önemli nedendir Malignansiye bağlı hiper kalsemide hiperkelsemi bulguları belirgindir. Ca düzeyleri primer hiperparatiroizmde görülen değerlerden daha yüksektir

Analitik yöntem Total Ca ve serbest(iyonize) ca ölçmek için değişik yöntemler bulunmakta Serbest Ca (biyolojik olarak aktif form),PTH ve 1,25 (OH)2D tarafından sıkı kontrol edildiğinden,Ca durumunu en iyi belirler Ancak henüz total Ca ölçümünün yerini almamıştır

Total Ca ölçümü Serum ve idr da Ca ölçümü için fotometrik ve atomik abs yönt leri kullanılmakta Fotometrik yöntemler Fotometri veya spektrofo kullanılır Değişik metallokromik indikatörler ve ya boyalar Ca bağlıyarak renk olştururlar Ca bağlayıcı boyalar ; o-krezolkfitalin(CPC)ve arsenazo III dır

Alkali ortamada CPC ,Ca ile kırmızı kromofor oluşturur ve 570-580 nm de okunur Örnek prot bağlı ve kompleks Ca ‘u uzaklaştırmak için asit ile dilue edilir Mg iyonları ile girişim; 8 hidroksi kinolin ilavesi ile Reaks karışımını pH 12 de tamponlayarak 580 nm de abs ölçerek önlenebilir

Atomik absorbsiyon spekrofotometresi Lipemik örneklerde, bulanıklığı azaltmak ve kompleks oluşumunu artırmak için üre kullanılır ArsenazoIII ,hafif asidik pH daCa için Mg den daha yüksek afiniteye sahiptir Ca nın Arsenazo ya bağlanması tampon,pH,ve Na konsantrasyonu tarafından etkilenir Atomik absorbsiyon spekrofotometresi klinik lab std komitesi total Ca ölçümünde atomik absorbsiyon spekrofotometresini referans yöntem olarak kabul etmiştir

Örnek gerekliliği Total Ca ölçümü için serum tercih edilir ,ancak heparinli pl de kabul görür Sitrat,okzalat, EDTA gibi antikoagülanlar Ca ile kompleks oluşturacaklarından kullanılmamalı T Ca +40 de günlerce ,dondurulduğunda aylarca dayanıklı kalabilir İdr örnekleri için Ca tuzlarını çökmesini önlemek için 24 st lik idr içine 20-30 ml,spot örnek içine ise 2-3 ml 6mol/lt HCL ilave edilir

Kullanılan cam ve plastik malzemeler HCL ile yıkanmalı ve çok iyi durulanmalıdır Hemoliz,ikter, lipemi,paraproteinler ve Mg girişim oluşturabilirler Lipemik örnekler yüksek hızda santrifüj ile temizlenmeli Hemoliz,eritlerde serumdan daha az Ca olması nedeniyle negatif hataya neden olabilir

Serbest Ca ölçümü için iyon seçiçi analizörler kullanılır

Girişim oluşturanlar ISE ler ile iyon aktivitesi ölçülür,bu nedenle ISE ler örnekteki iyonik güçten etkilenirler Serbest Ca analizörleri ve kalibratörler serum pl ve kan için optimize edilirler Bazı kimyasallar,Ca ölçen ISEler de girişim yaparlar ve serbest Ca düzeyine değiştirirler

PH ın etkileri Protein ve küçük anyonlar tarafından Ca un bağlanması invivo ve invitro pH dan etkilenir İnvitro ,örneğin pH daki artış ,alb ve diğer prot üzerindeki negatif yükleri ve iyonizasyonu artırır, bu da proteinlere bağlı Ca u artırırve serbest Ca un azalmasına neden olur İnvitro azalan pH iyonizasyonu ve negatif yükleri azaltır prot bağlı Ca azalır ve serbest Ca artar

pH da 0,1 unitelik değişiklik, Ca kons unu %5 değiştirir Örnek gerekliliği Serbest Ca için örnekler, CO2 kaybı nedeniyle pH artışını önlemek için anaerobik şartlarda alınmalı ve taşınmalı Enjektör ve tüpler CO2 kaybını önlemek için tamamen doldurulmalı ve sıkıca kapatılmalı

Serbest Ca heparinli tam kan, serum ve pl da ölçülmeli Referans aralıkları Fotometrik ölçümde yetişkin de total Ca referans aralığı 8,6-10,3mg/dL 2,15-2,56 mmol/L yetişkin de serbest Ca referans aralığı 4,64-5,28 mg/dL 1,16-1,32mmol/L

Ca ölçümünde preanalitik hatanın en önemli nedeni venöz oklüzyon ile ilişkili serbest form değil de total form daki artıştır Total Ca da 0,5-1,0 mg/dL arası hata ,staz sırasında suyun vaskular kompatman dışına çıkması ile prot baglı Ca miktarında artışa neden olmakta Primer hiperparatiroidizm ve malignansili hastalarda hiperkalsemi değerlendirilmesinde serbest Ca total Ca dan daha değerlidir

Hormonlar ve kalsiyum homeostasisi Plazmada Ca2+ azaldığında PTH sekresyonu stimule edilerek Kemikte, Ca2+ reabsorpsiyonunda artışı   Böbrekte, Ca2+ reabsorpsiyonunda ve 1,25 (OH)2 D3 sentezi artışı 1,25 (OH)2 D3 barsaktan Ca2+absorpsiyonu artışı sağlanır   Bu şekilde plazma Ca2+ da artış sağlanır

Plazmada Ca2+ arttığında; Kalsitonin sekresyonu artarak Barsaktan Ca2+absorpsiyonu Kemikten Ca2+ reabsorpsiyonunu   inhibe ederek plazma Ca2+ azalmasını sağlar

Fosfat İnorganik P ve organik fosfat insan vücudunda yaygın olarak bulunur Yumuşak dokuda PO4 ün çoğu organik formda veya hücrelerde makromoleküller içinde bulunur

2. Artmış tubuler reabsorbsiyon Hipoparatiroidizm Hiperfosfatemi sebepleri Azalmış renal fosfat atılımı 1. Azalmış glomerüler filtirasyon hızı (Renal yetmezlik- kronik ve akut) 2. Artmış tubuler reabsorbsiyon Hipoparatiroidizm Pseudohipoparatiroidizm Akromegali Disodyum etidronat

Artmış ekstrasellüler fosfat Artmış fosfat alımı Oral veya intravenöz verilmesi Fosfat içeren laksatifler  Artmış ekstrasellüler fosfat Transsellüler kayma Laktik asidoz Respiratuar asidoz Diyabetik ketoasidoz

İntestinal fosfat absorbsiyonunun azalması Artmış kayıp Kusma Diyare Fosfat bağlayıcı antiasitler Azalmış absorbsiyon Malabsorbsiyon sendromu Vitamin D eksikliği

1, 25 (OH)2 D vitamini anormal seviyeleri Azalmış 1, 25 (OH)2 D vitamini Renal yetmezlik Hiperfosfatemi Hipomagnezemi Hipoparatiroidizm Pseudohipoparatiroidizm Vitamin D bağımlı raşitizm(tip I) Maligniteye baglı hiperkalsemi

Kalsitonin artışı C- hücre artışı Tiroid Medüller karsinomu Tiroid dışı kanserler Küçük hücreli karsinom Diğer maligniteler Akut ve kronik renal yetmezlik Hiperkalsemi Hipergastrinemi ve diğer G İ hastalıklar Pulmoner hastalıklar

Analitik yöntem Fotometrik ölçüm En sık kullanılan yöntem Fosfomolibdat kompleksi oluşturmakiçin amonyum molibdat ile PO4 iyonlarının reksiyonlaşması temeline dayanır.Oluşan fosfomolibdat ölçülür

Girişim oluşturanlar Hemoliz İkter Lipemik serumlar Referans aralıkları Yetişkinde 2,5-4,5 mg/dL(0,81-1,45mmol/L) Çocuklarda 4,0-7,0 mg/dL(1,29-2,26 mmol/L)

Magnezyum Biyokimya ve fizyolojisi Vucut Mg’ un % 55 i iskelet sisteminde geride kalan kısmı ise hücre içindedir Biyokimya ve fizyolojisi Hücre içi Mg ,protein ve negatif yüklü moleküllere bağlıdır Hücre içi Mg un %80 i ATP ye bağlı olarak bulunur Total hücre Mg un yaklaşık % 0,5 ile %5 oranında serbest olup enzim aktivitesini değiştiren fraksiyondur

Hücre dışı Mg total vücut Mg un %1 dir Serumda Mg %55 serbest %30 proteine bağlı(alb) %15 i PO4,sitrat diğer anyonlarla kompleks oluşturur Mg, enzim kofaktörüdür,enzim substrat oluşumu için gerekli (örn ATP)

Hipomagnezemi Serum Mg düzeylerinin düşüklüğüdür Mg eksikliği nedenleri İntestinal kayıp Diyare Malabsorbsiyon barsak cerrahi sonucunda Akut hemorajik panjreatit Renal kayıp ozmotik diurez hiperkalsemi

Üriner Mg kaybı diabetes mellitus Alkolizm Aminoglikozid ve diüretik gibi ilaç kullanımı veya Artmış renal Na ve Ca kaybı ile ortaya çıkabilir Kardiyak aritmide Mg düşük Hipokalsemi ve hipopotasemi bağlantılı olabilir

Hipermagnezemi Antiasit kullanımından kaynaklanabilir Renal yetmezliği olanlara Mg verilmesi veya parenteral tedavi gibi nedenlerden kaynaklanır Noromüskülar sistem depresyonu ,Mg intoksikasyonunun en sık belirtisidir

Mg ölçümü için AAS ve fotometrik yöntemler kullanılır Serum ve idr kullanılır AAS fotometrik yönteme göre daha kesin ve doğruluğa sahiptir AAS MG için referans yöntemdir

Hipermagnezemi nedenleri Aşırı alım Oral alım Antiasitler Rektal Purgasyon(müshil ile atılım) Mg eksikliği tedavisi Renal yetmezlik Kronik yetmezlik lavman Dializ Li alımı Akut yetmezlik

Örnek gereklıliği Serumda ölçülür Sitrat,okzalat,EDTA antikoagülanlar Mg ile kompleks oluşturacağından kullanılmamalı Serum + 4 0C de günlerce ,dondurulduğunda aylarca dayanıklıdır Serum veya Pl acilen eritrositlerden ayrılmalı Hemolizli örnek kullanılmamalı(erit de Mg yüksek) Lipemik örnek hızlı santrifüj edilir ,temizlenir

Referans arlıkları Yetişkinde 1,7-2,4 mg/dL (0,66-1,07 mmol/L) Eritrositler serumun yaklaşık üç katı kadar Mg içerir

Kemik yıkılım belirteçlerileri Marker Metod Deoksipiridinolin ve/veya piridinolin Total Deoksipiridinolin ve piridinolin HPLC Serbest deoksipiridinolin ve piridinolin ELİSA Serbest Deoksipiridinolin ELİSA Total ve Serbest Deoksipiridinolin RİA Telopeptidler N-Telopeptidler ELİSA C-Telopeptidler ELİSA Osteoklastik asit fosfataz ELİSA Galaktozil hidroksilizin HPLC Hidroksiprolin HPLC

Kemik metabolizması bozukluklarının klinik sonuçları Osteoporozis Osteomalazi veya raşitizm Osteitis fibroza Paget’s hastalığı Herediter hemik hastalıkları Hipofosfatazia Osteogenezis imperfekta Osteopetrozis

Kemik tümörleri ve osteomiyelit de kemiklerdeki önemli patolojilerdir. Osteoporozis Kemik kitlesinde ilerleyici azalma, mineralize kemik miktarında azalma (mineral-kollajen oranı normal) ile karakterizedir. 65 yaş üstü kadınlarda vertebral çökme kırığı ortaya çıkmakta ve yaşam boyu kalça kemik kırılma riski %15 dir

Ekzersiz ve yeterli beslenme iskelet kütlesinin sürekliliğinde önemli rol oynamaktadır 35-40 yaşından sonra her yıl kemikte oluşan %1 lık kayıp nedeniyle yaşlanma en önemli risk faktörüdür Menapozda olduğu gibi steroid kaybı da 10 yıl sürecinde her yıl kemik kaybını %2 oranında artırır

Alkol kullanma Sigara pozitif aile öyküsü Kronik hastalıklar diğer risk faktörleridir Osteoporozun en yaygın klinik olgusu Vertebral çökme kırığı Kalça kemiği kırığı Ön kol kemik kırığı

Osteoporoz tedavisi osteoporoza neden olan hastalığı tedavisi yönünde olmalıdır Postmenepozal osteoporozu önlemek için östrojen replasman tedavisi Alternatif tedaviler,bifosfanat(alendronat,risidronat)raloksifen,kalsitonin tedavisi Ca ve fizyolojik dozda D vit verilmesi

Büyüme sırasında ekzersiz, yeterli beslenme optimal kenmik kütlesine ulaşmayı sağlar Gebelikte laktasyon sırasında yüksek Ca alımı Yetişkjin döneminde ekzersiz Menapoz sonrası erken ostrojen replasman tedavısi osteoporoz kırıkların önlenmesinde yardımcı olur

Postmenopozal osteoporozis İdiyopatik juvenil osteoporozis Senil osteoporozis Postmenopozal osteoporozis İdiyopatik juvenil osteoporozis İmmobilizasyon ile ilişkili osteoporozis Kortikosteroid kullanımı ile ilişkili osteoporozis Cushing’s sendromu, multipl miyeloma, lösemi, Turner’s sendromu, alkolizm, kronik karaciğer hastalığı ile ilgili osteoporozis tanımlanmıştır... Serum Ca, P, PTH, ALP düzeyi normal; kalsitriol düzeyi 

Osteomalazi Gelişmekte olan çocuklarda raşitizm olarak adlandırılır. Kemikte mineralizasyon yetersizliği ile karakterizedir. Vitamin D yetmezliği ile ilişkili osteomalazi Vitamin D’ye bağımlı osteomalazi Vitamin D’ye dirençli osteomalazi (hipofosfatemi) Fosfat ve kalsiyum yetersizliği ile ilişkili osteomalazi Kronik gastrointestinal hastalık, kronik asidoz, Fanconi sendromu, kronik renal yetmezlik, antikonvülzan tedavi ile ilişkili osteomalazi tanımlanmıştır... Serum Ca ve P düzeyi , PTH ve ALP düzeyi , kalsitriol normal veya 

Tedavi,Vit D ile ilgili hastalıklar içinVit D veya metabolitleri Kronik PO4 azlığı için PO4 verilmeli

Osteitis fibroza Aşırı PTH salgılanması sonucu oluşur. Histopatolojik kemik lezyonları ile karakterizedir Primer hiperparatiroidizm Kronik renal yetmezlik ile ilişkili (renalosteodistrofi) osteitis fibroza tanımlanmıştır... Serum Ca düzeyi normal veya , P düzeyi normal veya , PTH ve ALP , kalsitriol normal veya 

Paget’s hastalığı Kemiğin aşırı yıkımı ile oluşan durum Bir veya birkaç kemiği etkileyebilir Bulgular etkilenen kemikle ilgilidir Kafatası kemiği,femurve vertebra en sık etkilenen kemiklerdir Tanıda ALP yüksek(10 kat) Tutulan kemikte ağrı olabilir,ilerlemiş olanlarda deformite olur

Deforme kemikte,artrit,sinirbasısı,nadir olarak osteogenik sarkom içerir Tedavi osteoklastik kemik yıkımı azaltmak yönünde olmalı Bifosfanatlar,kalsitonin,kemik ağrısı,serum ALP ve kemik yıkım belirteçlerini düşürülmesinde etkindir

Paget’s hastalığı Serum Ca düzeyi normaldir, hareketsizlik sırasında artar Serum P düzeyi normal veya hafif artmıştır. Serum ALP’ında belirgin artış hastalığın ağırlığı ve yaygınlığı ile doğrudan ilgilidir. İdrarda hidroksiprolin artışı belirgin olabilir.

Hipofosfatazia Karaciğer, kemik ve böbrek dokularında genel bir alkalen fosfataz (ALP) aktivite düşmesi ile karakterizedir. Perinatal (letal), infantil, çocukluk ve erişkin formları vardır.

Kemik tümörleri Osteojenik sarkom: Serum ALP’ı belirgin artar Osteolitik kemik tümörleri: Genellikle normal serum Ca, P ve ALP’ı saptanır. Metastatik kemik karsinomu: Özellikle primer prostat tümöründen osteoblastik metastazlarda serum ALP’ı genellikle artar, Ca normaldir (nadiren artar), P düzeyi değişkendir. Özellikle primer bronş, meme, böbrek, tiroid tümörlerinden osteolitik metastazlarda serum ALP’ı genellikle normal veya hafif artmıştır, Ca ve P normal veya artmış olabilir, idrar kalsiyumu sıklıkla artar.

Osteomiyelit Özellikle akut vakalarda olmak üzere lökosit artabilir. Sedimantasyon hızı hastaların %50’sinden azında artar

Metabolik kemik hastalıklarının tanısında laboratuvar testleri Vitamin D PTH Ca P Kalsitonin ALP Osteokalsin İdrarda hidroksiprolin (Hyp, HP) atılımı

Serum P düzeyi değişiklikleri Hiperfosfatemi: Hipoparatiroidizm Aşırı vitamin D alımı Sekonder hiperparatiroidizm Kırık iyileşmesi dönemi Magnezyum eksikliği Hipofosfatemi: Primer hiperparatiroidizm Vitamin D eksikliği