LİDERLİK ve EKİP ÇALIŞMASI Prof. Dr. Recep BOZLAĞAN

BİLİP DE YAPMAMAK, ASLINDA BİLMEMEKTİR. EĞİTİMİN NİHAİ AMACI BİLGİLENDİRMEK DEĞİL, HAREKETE GEÇİRMEKTİR. DOLAYISIYLA BİLİP DE YAPMAMAK, ASLINDA BİLMEMEKTİR.

LİDERLİK NE DEĞİLDİR ? Çoğu kişi, liderliği bir mevkie veya makama ulaşmak zanneder. Bu sebeple, parlak bir mevki-makam elde ettiklerinde kendilerinin “lider” olduklarını zanneder. Mevkiin veya makamın, liderin kullandığı bir araçtan başka bir şey olmadığı unutulmamalıdır. Lider ruhlu insanlar, güçlerini makamdan değil, kişisel niteliklerinden alırlar.

ŞEYH EDEBÂLİ’NİN OSMAN GAZİ’YE NASİHATI Ey Oğul!  Artık Beysin. (Artık şefsin/müdürsün/başkan yardımcısısın /başkansın) Bundan sonra öfke bize; uysallık sana. Güceniklik bize; gönül almak sana. Suçlamak bize; katlanmak sana. Yanılgı bize; hoş görmek sana. Geçimsizlik bize; adalet sana. Haksız söz bize; bağışlamak sana. Bölmek bize; bütünlemek sana. Üşengeçlik bize; gayretlendirmek sana.

LİDERLİK NEDİR? “Ahlâka uygun bir vizyon etrafında ekip çalışmasına dayalı bir sistem kurmak ve geliştirmek”

LİDERLİĞİN UNSURLARI Güzel Ahlâk Bilgi-Donanım Vizyon Misyon Sistem Ekip Motivasyon

LİDERLİKTE 1. ADIM: GÜZEL AHLÂK Kurum İçin: İlke ve değer odaklı yönetimi, kurumun bütününde esas kabul etmek Kendimiz İçin: Kurumun veya ekibin menfaatlerini, kendi şahsî menfaatlerimizin üstünde görerek, ilke ve değer odaklı bir duruş sergilemek

Ben güzel ahlâk üzere gönderildim. Hz. Muhammed (s.a.s)

Ahlâken yanlış olan bir şey, ne siyaseten ne de idareten doğrudur. M. Chiang

LİDERLİKTE 2. ADIM: BİLGİ-DONANIM Kurum İçin: Kurumsal altyapıyı güçlendirmek, kurumsal sorunlara yönelik doğru teşhisler geliştirecek bir yapı kurmak, gerçekçi projeler geliştirmek ve kurum çalışanlarının niteliğini yükseltmek Kendimiz İçin: Kurum veya ekip içinde bize verilen görevi en iyi şekilde yerine getirecek tarzda kendimizi yetiştirmek; kurum yöneticilerine doğru bilgileri doğru zamanda sunmak

Eskiler, önce devlet işlerini yoluna koyarlardı. Devlet işlerini yoluna koymak için, önce ev işlerini yoluna koyarlardı. Ev işlerini yoluna koymak için, önce kendilerine çeki düzen verirlerdi. Kendilerine çeki düzen vermek için, önce düşüncelerini yoluna koyarlardı. Düşüncelerini yoluna koyabilmek içinse, önce bilgi eksikliklerini giderirlerdi. Konfüçyüs

Bilmediklerimi ayaklarımın altına alsaydım, başım göğe değerdi. İmam-ı Âzam Hz.

LİDERLİKTE 3. ADIM: VİZYON Kurum İçin: Kurumun görünür gelecekte erişebileceği iddialı, fakat gerçekçi hedefler belirlemek ve bunlara ulaşmak için çalışmak Kendimiz İçin: Kurumun görünür gelecekte erişebileceği en ilere hedefe ulaşması için, üzerimize düşeni yapmak

Çok hayal, vizyon değil illüzyondur. Vehbi Koç

LİDERLİKTE 4. ADIM: MİSYON Kurum İçin: Kurum olarak niçin varolduğumuzu ve bizi diğerlerinden ayıran özelliklerimizi tanımlamak ve daima hatırda tutmak Kendimiz İçin: Kurumun veya ekibin varlık sebebine ve değerlerine uygun hareket etmek, kurum kimliğini daima şerefle taşımak

Kişi, kendi iç dünyasındaki tutarlılık ölçüsünde liderdir.

LİDERLİKTE 5. ADIM: SİSTEM Kurum İçin: Kurumsal hedeflere ulaşılmasını sağlayacak sistemi kurmak. Kendimiz İçin: Kurumun herhangi bir kademesinde kurulan sistemin iyi çalışması için üzerimize düşeni yapmak

At, sahibine göre kişner. Türk Atasözü

LİDERLİKTE 6. ADIM: EKİP Kurum İçin: Ehliyet ve liyakat sahibi insanlardan bir ekip oluşturmak ve bunların, birbirlerine karşı dürüst ve çalışkan, siyasî ve meslekî açıdan ise donanımlı hâle getirilmesi için çaba göstermek. Kendimiz İçin: İş arkadaşlarımıza karşı dürüst olmak, işin gerektirdiği tempoda çalışmak ve kendimizi meslekî açıdan geliştirmek.

“Eğer insanlar elde ettiğim başarı için ne kadar çok çalıştığımı bilselerdi, mevcut konumum onlara hiç de etkileyici görünmezdi.” Michelangelo

EKİP ÇALIŞMASI TÜRLERİ Bir işi, yeterli sayıda kişinin bir araya gelerek işbirliği halinde yapması Bir kişinin, herhangi bir işi, ilgili kişilerin görüş, düşünce ve yardımına başvurarak yapması Bir kişinin, arkadaşının yardıma ihtiyaç duyduğunu hissettiği bir işe gönüllü olarak destek vermesi Fiilen yardım edebilir Görüş ve düşüncelerini açıklayabilir, önerilerde bulunabilir O kişi üzerinde etkili olan kişilerle görüşüp, düşünce ve önerilerini onlar üzerinden aktarmaya çalışabilir İyi dilek ve temennilerini sözlü olarak iletebilir Tebessüm edebilir, iyi davranabilir, hoşgörü ve anlayışla yaklaşabilir Dua edebilir

Fikirde birlik kâr etmez. İş’te birlik olmazsa, Fikirde birlik kâr etmez. Muhammed İkbâl

EKİP’TE NELER VARDIR? Herkes, ekip içinde üstüne düşen görevi yerine getirir. Herkes, ulaşılan başarının nimetlerinden, üstüne düşen sorumluluk oranında faydalanır. Başarısızlık halinde, hep birlikte dersler çıkarılır, sorumluluk paylaşılır. Herkesin görevi açıkça tanımlanmış olmakla birlikte, görevlerde esneklik vardır. Açıklık, dürüstlük ve güven duygusu hakimdir. Moral ve motivasyon yüksek tutulur. Rekabet yerine işbirliği vardır.

Ainesi iştir kişinin, lafa bakılmaz. Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde. Ziya Paşa

EKİP’TE NELER YOKTUR? Liderlik zaafiyeti Görev tanımlarına hapsolmuş tavır ve davranışlar Çalışanlar arasında şüphe ve mesafe Gerçekçi olmayan hedefler: Ya çok yüksek ya da çok düşük Sorumluluğu başkasına yüklemek, kendini kurtarmaya çalışmak Sürtüşme ve gerilime dayalı rekabet ve bunlara bağlı dedikodu, komplo teorileri ve ayak oyunları Motivasyon düşüklüğü, memnuniyetsizlik Çok bilmişlik, ukalâlık

Bir kilometre laf söyleyeceğine Bir metre iş yap. Japon Atasözü

KİMLER EKİP ÇALIŞMASI TARAFTARI DEĞİLDİR? Arkadaşının iş ile ilgili sorularını duymazlıktan gelenler veya ilgisiz ya da gelişigüzel cevap verenler Arkadaşının yaptığı çalışmaya, gerekli saygıyı göstermeyenler Görev paylaşımında en kolay işi ya da konuyu alanlar Kendi işini yaparken, yeterli araştırmayı yapmayanlar Arkadaşlarına akıl vermekten başka hiçbir şey yapmayanlar İşini bitiremeyen arkadaşına yardım etmeyenler Arkadaşlarına karşı hava atanlar, onlarla dalga geçmeye-kafa bulmaya çalışanlar veya onların yaptığı işte kusur arayanlar Arkadaşının zor duruma düşmesinden rahatsız olmayanlar

Yalnız kendini düşünen adam, yumurtasını pişirmek için komşusunun evini yakar. Francis Bacon

LİDERLİKTE 7. ADIM: MOTİVASYON Kurum İçin: Mevcut personelin vizyona ulaşma konusundaki heyecanını ve misyon duygusunu diri tutmak Kendimiz İçin: Vizyona ulaşma konusundaki heyecanımızı ve kurumun misyonuna olan inancımızı kaybetmemek, iş ortamına “negatif enerji” ve “ümitsizlik” yaymamak.

Bunalım, bunalımlı insanları sever. Çünkü onlar her daim bunalım takılır.

İman etmişseniz, en üstün olan sizlersiniz. Âl-i İmran, 139

LİDERLİK TARZLARI Özellikler Yaklaşımı Davranışlar Yaklaşımı

ÖZELLİKLER YAKLAŞIMI Liderlik, doğuştan gelen bir özelliktir. Bu sebeple herkes lider olamaz. Lider olabilmek için bazı özelliklere sahip olmak gerekir. Bunların çoğu, sonradan kazanılamaz. Liderler, etkileyici ve çekici insanlardır. Onlarda, insanları etkileyen özellikler vardır. Bu özellikler, onların kişiliğinin ve tabiatının birer parçasıdır. Fiziksel özellikler: Yaş, boy, vücut yapısı, güzellik-yakışıklılık, beden dili, güç-kuvvet, enerjik olmak. Psikolojik özellikler: Hitabet, zeka, bilgi, duygusal olgunluk, açık gözlülük, kararlılık, doğruluk-dürüstlük, kendine güven duyma, analitik düşünme yeteneği, işe odaklı olmak. Sosyal özellikler: İletişim yeteneği, ekip çalışmasına yatkın olma, bencil olmama, kibarlık-nezaket.

DAVRANIŞLAR YAKLAŞIMI Liderlik, yalnızca doğuştan gelen bir özellik değildir. Kişiyi lider yapan, onun tavır ve davranışlarıdır. Bu tür tavır ve davranışlar sergileyen herkes lider olabilir. Dolayısıyla liderlik eğitimi alan herkes, lider olma yolunda mesafe alır.

LİDERLİĞE NASIL ADIM ATARIZ? LİDERLİK YOLUNDA KENDİMİZİ NASIL GELİŞTİREBİLİRİZ?

LİDERLİK YOLUNDA-1 Bilgi ve donanım Tecrübe Diploma Sertifikalı eğitim programları Okuyarak kendini geliştirmek Teknik inceleme ve gezi programlarına katılmak TV ve internetten faydalanmasını bilmek En az bir yabancı dili, kendini ifade edecek kadar öğrenmek Tecrübe İşten kaçmamak Daha iyisini, mümkünse en iyisini yapmaya çalışmak Bilmediğini araştırarak öğrenmeye çalışmak Yeni tekniklere ve yöntemlere açık olmak

LİDERLİK YOLUNDA-2 Duygusal Olgunluk İnsanların kişiliğine saygı göstermek İnsanların yaptığı işe saygı göstermek İnsanları dinlemesini bilmek Kişiyi dinlerken ona doğru dönmek Konuşan kişinin yüzüne (gözlerine) bakmak Kişiyi dinlerken başka bir iş ile uğraşmamak Kişinin konuşmasını sabırla dinlemek Cümleleri dinlemek Ses tonunu dinlemek Beden dilini dinlemek

LİDERLİK YOLUNDA-3 Söz söylemesini bilmek Ses tonunu ortama göre ayarlamak Beden dilini ortama göre ayarlamak Mesafe daima konur, amirlere asla fazla yaklaşılmaz, yakın durulmaz; astların da fazla yaklaşmasına ve gereğinden fazla yakın durmasına müsaade edilmez Gülünmesi gereken yerde gülünür, kızılması gereken yerde kızılır Ağlanması gereken yerde ağlanır, somurtulması gereken yerde somurtulur Kıyafet tercihi, işin ciddiyeti ve önemine paraleldir Saç, bıyık ve sakalın düzenine, ağız ve beden temizliğine azami özen gösterilmeli Makam odası ve makam arabası temiz ve düzenli olmalı Protokol kuralları öğrenilmeli Fırçalamak yerine, nasihat edici bir üslup tercih etmek Tehdit etmek yerine, uyarıcı bir üslup tercih etmek

LİDERLİK YOLUNDA-4 “Ortaya konuşmak”tan mümkün olduğunca kaçınmak: Nasihat ve uyarı doğrudan muhatabına yapılmalı ve uygun bir ortam tercih edilmeli. Nasihat ve uyarı astların geneline yapılacaksa, bu durum açıkça söylenmeli ve gerekli nasihat/uyarı çekinmeksizin yapılmalı Teşekkür etmesini bilmeli ve teşekkür sonrasında astların gevşemesinden veya şımarmasından endişe edilmemeli. Çünkü, kendinden emin olan bir lider, astlarının gevşemesine ve şımarmasına müsaade etmez. Astların çalıştığı mekânlar zaman zaman ziyaret edilmeli, onlarla belirli bir üslup ve mesafe dâhilinde konuşulmalı, varsa sorunlar “ustaca” öğrenilmeye çalışılmalı ve sürekli gözlem yapılmalı

LİDERLİK YOLUNDA-5 Astlara karşı “açık kapı” politikası uygulanmalı. Ancak, bu fırsatın bir “gammazlama ve ispiyonlama” mekanizmasına dönüşmesine asla izin verilmemeli Personel arasına hafiyeler, ispiyoncular veya muhbirler yerleştirilmeye çalışılmamalı Astlara sık sık hâl-hatır sorulmalı ve verdikleri cevap ciddiyetle dinlenmeli Ayaküstü, koridorda, merdiven başında, bina girişinde, makam odasının önünde veya benzeri uygunsuz yerlerde özel veya resmî nitelikte önem taşıyan hiçbir konunun konuşulmamasına özen gösterilmeli Makama getirilen şeker, çikolata vb. hediyeler önce misafirlere sonra bütün personele ikram edilmeli. Özellikle, yeni göreve başlanması sonrasında bu tür hediyeler bolca getirildiği için, bunların personele dağıtılmasında cömert davranılmalı

LİDERLİK YOLUNDA-6 Vaadlerde daima temkinli olunmalı Çok yüksek moralli veya keyifli iken yahut da çok üzgün veya sinirli iken kritik hiçbir karar alınmamalı, kritik hiçbir görüşme yapılmamalı, kritik sorunlar gündeme getirilmemeli Keyifli veya sinirli olmanızdan yararlanmak amacıyla, kritik konuları gündeme getirerek, kendi istedikleri yönde karar aldırmaya çalışan insanlar olacaktır. Bu tür durumlarda, konu uygun bir açıklamayla kapatılmalı Üstler, boş anlarına denk gelen bazı zamanlarda bir takım sırlarını veya rahatsız oldukları bazı konuları astları ile paylaşma ihtiyacı hissederler. Bu tür tavırlar doğru değildir. Hem üste hem de asta zarar verir. Kişi, sorumluluğu altındaki bütün mekânları düzenli olarak dolaşmalı, mekânlar hakkında bizzat müşahedede bulunmalı

LİDERLİK YOLUNDA-7 Bireysel kalitenin temeli “güven” duygusudur: Özgüven daima yüksek tutulmaya çalışılmalı Astlara ve iş arkadaşlarına güven veren tavır ve davranışlar sergilenmeli Onlara, ön yargısız yaklaşmalı, ancak temkin ve ihtiyat asla elden bırakılmamalı Kurum/birim içinde bütün astların bildiği bir ilkeler/değerler listesi oluşturulmalı. Bu listenin yazılı olmasına gerek yok. Toplantılarda sözlü olarak da ifade edilebilir. Sayıca çok ilke/değer belirlemek doğru değildir. Birkaç tane temel ilke/değer üzerinde durulması yeterli olabilir: Dürüstlük Adalet Güven Çalışkanlık Disiplin Kalite

SON SÖZ Silah korkakta, İdare zayıfta olursa, Orada işler bozulur. Mal cimride, Silah korkakta, İdare zayıfta olursa, Orada işler bozulur. Hz. Ebubekir (r.a.)

Twitter: @recepbozlagan TEŞEKKÜR EDERİZ Prof. Dr. Recep BOZLAĞAN 0.533.7465347 recepbozlagan@gmail.com Twitter: @recepbozlagan