T. C. ANKARA VALİLİĞİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ Eğitim Şube Müdürlüğü
MENOPOZ DÖNEMİNDE ve YAŞLILIKTA BESLENME
AMAÇ Menopoz döneminde ve yaşlılıkta beslenme konusunda bilgi ve tutum kazandırmak.
ÖĞRENİM HEDEFLERİ: Menopoz döneminin özelliklerini açıklayabilmeli, Menopozda görülen sorunları söyleyebilmeli, Menopoz döneminde beslenmede dikkat edilmesi gereken ilkeleri söyleyebilmeli. Yaşlılığın tanımını ve yaşlılık döneminde beslenmenin önemini açıklayabilmeli, Yaşlılıkta beslenmeyi etkileyen etmenleri açıklayabilmeli, Yaşlılık döneminde beslenmede dikkat edilmesi gereken ilkeleri söyleyebilmeli.
Menopoz Döneminin Özellikleri Menopoz, kadın yaşamının yumurtlama fonksiyonlarının (âdet görme) sonlandıktan sonraki doğal bir aşamasıdır. Menopozdaki temel değişiklik, kadınlık hormonu olan östrojenin, yumurtlamanın durması sonucu azalmasıdır.
Menopoz Döneminin Özellikleri Ülkemizde kadınların menopoza girme yaşı ortalama 45–49 yaşları arasında değişmektedir. 40 yaşından önce:Erken Menopoz Menopoz dönemimde yeterli ve dengeli beslenme ve fiziksel aktivitenin artırılması ile yaşam kalitesi artırılabilir, beslenmeye bağlı sağlık sorunları önlenebilir.
Menopozda Görülen Sorunlar-I Ateş basması, terleme, çarpıntı, Uykusuzluk, sinirlilik (ruhsal çöküntü), depresyon, unutkanlık, hâlsizlik, çabuk sinirlenme, Bazen cinsel istekte (libido) azalma, İdrar kaçırmaya kadar varan idrar yollarında sıklıkla ortaya çıkan değişiklik, Şişmanlık.
Menopozda Görülen Sorunlar-II Kemik erimesi (osteoporoz), Damar sertliği (ateroskleroz), Cinsel organlarda çekilme (atrofi), kuruluk, ağrılı ilişki, Menopozda görülen en önemli sorun osteoporozdur.
Osteoporoz Menopozla beraber hızla artan kemik erimesi, kemiklerin güçsüzleşmesi (delikli, zayıf olmasına) ve kırılmaya eğilimli hale gelmesine neden olacak şekilde kemik yoğunluğunun azalmasıdır. Osteoporozda kemiklerin içi kalsiyum kaybı nedeniyle boşalır, vücudun kemik çatısı zayıflar.
Osteoporoz Altmış beş yaş üzeri kadın ve erkeklerde kalça, omurga, el bileği ve diğer kemiklere ait kırıklara, boyda kısalmaya, kamburluğa rastlanmaktadır. Kemik yapısının bozulması sonucu solunum sıkıntısı ortaya çıkar. Osteoporoz, kadınlarda erkeklerden daha sık görülür.
Osteoporoz Osteoporoz; Sağlıklı beslenme, Egzersiz, Doktorun önerdiği ilaçların kullanılması ile tedavi edilebilir.
Osteoporozda En Önemli Risk Etmenleri-I Kadın olmak, 50 yaşın üzerinde olmak, Menopoza girmiş olmak, Erken menopoza girmek veya yumurtalık ameliyatı ile menopoza girmek, Erkeklerde erkek cinsiyet hormonunda azalma, Düşük kalsiyum içeren diyetle beslenmek, D vitamini yetersizliği (güneş ışınlarından yeterince yararlanmamak),
Osteoporozda En Önemli Risk Etmenleri-II Ailede osteoporoz olması, Kısa boylu, ince yapılı olmak, Beyaz tenli, açık renk gözlü olmak, Sigara içmek, Alkol, kolalı içecek, çay ve kahveyi fazla tüketmek, Bazı ilaçları uzun süre kullanmak, Bazı hastalıkların varlığı (şeker hastalığı, tiroit bezinin fazla çalışması vb.). Fiziksel aktivitenin az olması,
OSTEOPOROZ(ÖNLENEBİLİR!) Süt ürünleri tüketilmeli! Yeterli güneş ışığı! Yeterli protein tüketimi! Yeterli fosfor tüketimi! Fiziksel aktivite! Alkol,sigara yok! Bunlara ek olarak:diyetin enerji ve yağ oranına da dikkat edilmeli!
Menopoz döneminde beslenme neden önemlidir?
Menopoz Döneminde Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler Yeterli ve dengeli beslenme Kalsiyum tüketimi: Her yaş döneminde yeterli kalsiyum tüketilmeli, En iyi kaynak süt ve süt ürünleridir. Yeşil yapraklı sebzeler,kurubaklagiller ve pekmez de kalsiyumdan zengindir.
Menopoz Döneminde Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler İçme suları: İçme ve kullanma sularında yeterli düzeyde flor olması,kemik ve diş sağlığını olumlu yönde etkiler. D vitamini ihtiyacı: Güneş ışınlarından uygun ve düzenli yararlanılmalı Kış aylarında:öğle vakitleri, Yaz aylarında:kuşluk ve ikindi vakti güneşlenilmeli
Menopoz Döneminde Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler Menopozda yağ tüketimine dikkat edilmelidir. Aşırı protein tüketiminden kaçınılmalıdır. Balık, hindi ve tavuk eti tercih edilmelidir.
Menopoz Döneminde Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler Posa tüketimi: Orta düzeyde olmalı(20-25 g/gün) Aşırı posa tüketiminden kaçınmalı. Aşırı tuz ve tuzlanmış besin tüketiminden sakınılmalı, Çünkü aşırı tuz idrarla kalsiyum atılımını artırır.
Menopoz Döneminde Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler Düzenli fiziksel aktivite yapılmalıdır. Sigara içilmemelidir. Alkolden sakınılmalıdır. Aşırı zayıflıktan kaçınılmalıdır. Şişmanlıktan kaçınılmalıdır. Aşırı kafein tüketilmemelidir.
YAŞAM BİR SÜREÇTİR! BEBEKLİK ÇOCUKLUK GENÇLİK GEBELİK EMZİKLİLİK MENOPOZ YAŞLILIK
YAŞLILIKTA BESLENME
YAŞLILIK Anne karnından başlayarak yaşamın sonlanmasına kadar devam eden doğal bir süreçtir.
YAŞLILIK YAŞLANMA: Organların işlevlerinde,hücrelerin, dokuların ve organizmaların fizyolojik işlevlerinde oluşan çoklu değişikliklerdir. 65 yaş ve üzeri bireyler “yaşlı” olarak tanımlanmaktadır.
Yaşlılıkta beslenme neden önemlidir?
Yaşlılıkta Beslenmenin Önemi Yaşlı bireylerin beslenmesi düzenlenirken; etkileyen etmenler göz önünde bulundurularak enerji ve besin öğelerinin yeterli miktarda alınmasına dikkat edilmelidir. Böylece, yaşlıların çoğunluğunun enerjik, yaşam dolu ve bağımsız bir yaşam sürdürmeleri kolaylaşır, sağlığı korunur, yaşam kaliteleri ve beklenen yaşam süresi artar.
Yaşlılıkta Beslenmenin Önemi Beslenme; hastalıkların önlenmesinde, geciktirilmesinde ve tedavi edilmesinde, sakatlıklardan korunmada ve kronik hastalıkların önlenmesinde önemlidir.
Yaşlılıkta Beslenmeyi Etkileyen Etmenler-I Vücutta meydana gelen değişiklikler Tat ve koku duyusunda, Tükürük salgısında, Mide ve bağırsak fonksiyonlarında vb. azalma. Hastalığa bağlı kullanılan ilaçlar Sosyal ve ekonomik durum Fiziksel ve psikolojik durum
Yaşlılıkta Beslenmeyi Etkileyen Etmenler-II Kronik hastalıklar Hipertansiyon, Osteoporoz, Diyabet (şeker), Kanser, Unutkanlık ve bunama, Kalp-damar hastalıkları,
YAŞLILIKTA DİYET Yaşlılıkta diyet bireye özeldir. Yeterli ve dengeli beslenme, düzenli fiziksel aktivite, alkol ve sigaradan kaçınma yaşam kalitesini artırır.
Yaşlılıkta Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler Besin çeşitliliği artırılmalı Öğün sayısı artırılıp,yenen miktar azaltılmalı(az az sık yemeli)böylece sindirim güçlükleri önlenir. Diyetin enerji içeriği vücut ağırlığını koruyacak şekilde olmalı
Yaşlılıkta Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler Sıvı miktarı artırılmalı Tuz miktarı azaltılmalı(böbreklerin yükü hafifletilmiş olur.) Düşük yağlı ve düşük kolesterollü besinler tüketilmelidir.
Yaşlılıkta Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler Taze sebze ve meyve tüketimi artırılmalıdır. Şeker tüketimi azaltılmalıdır. Posa tüketimi artırılmalıdır. Yeterli posa kabızlığı önler.
Yaşlılıkta Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler Kalsiyum içeren süt ve süt ürünlerinin tüketimi artırılmalıdır. Kızartmalardan kaçınılmalı(kızartmak diyetin enerjisini artırır;sindirimini güçleştirir.)Yemekler suda,fırında veya ızgarada pişirilmeli. Çay ve kahve tüketimine dikkat,
Yaşlılıkta Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler Çiğneme güçlüğü olanlara gıdalar yumuşak ve sulu hazırlanmalı. Ihlamur,taze meyve suları ve ayran tercih edilmeli. Sigara ve alkol kullanılmamalıdır.
Yaşlılık döneminde önerilen besin grupları ve günlük alım miktarları Et, yumurta ve kurubaklagiller Süt ve ürünleri Taze sebze ve meyveler Ekmek
Et, yumurta ve kurubaklagiller Et (tavuk ve balık tercih edilir) veya Yumurta 1 porsiyon kurubaklagil yemeği Her gün 2 porsiyon tüketilmelidir.
Süt ve ürünleri 2-3 su bardağı süt veya yoğurt (az ağlı/yağsız) 1-2 kibrit kutusu beyaz peynir (tuzu alınmış) Her gün 3-4 porsiyon tüketilmelidir.
Taze sebze ve meyveler 3-4 adet meyve 3 porsiyon sebze yemeği Her gün en az tüketilmelidir.
Ekmek 4 orta dilim ekmek (kepekli) 1-2 porsiyon pilav- makarna Her gün 5-6 porsiyon tüketilmelidir.
ÖZET OLARAK; Yeterli ve dengeli beslenme önemlidir! Amaç kişilerin enerjik,yaşam dolu ve bağımsız bir hayat sürmesi KISACA yaşam kalitesini artırmak!
ÖZET OLARAK; Fizyolojik değişiklikler, fiziksel, sosyo-ekonomik ve psikolojik nedenler, kronik hastalıklar, ilaç-besin etkileşimi yaşlı bireyin besin tüketimini etkileyebilecek etmenlerdir.
ÖZET OLARAK; Osteoporoz; menopoz ve yaşlılık dönemi hastalıklarının başında gelmektedir. Osteoporoz, yaşam kalitesini bozan bir sorundur. Menopoz ve yaşlılık döneminde yeterli ve dengeli beslenme ilkelerine dikkat edilmelidir.