Böbrek Fonksiyon Testleri Prof. Dr Orhan CANBOLAT

Böbrek Fonksiyon Testleri Böbrekler Su Metabolizması Elektrolit – Asit Baz Dengesi Metabolik Ürünlerin Atılımı Endokrin Rol Böbrek fonksiyonlarının takibi diğer organ fonksiyonlarını takip açısından önemlidir Klinik olarak böbrek fonksiyonlarının bozukluğunun tespit edildiği durumda nefronlar fonksiyonlarını % 50 yakın oranda kaybetmiş olabilir.

Su Metabolizması İdrar = Ultrafiltratın % 1 400- 25.000 ml / gün Protein ve nükleik asitlerin son ürünü solüt yüklenmesine yol açar Böbreğin ilk bozulan özelliği konsantre etme kabiliyetidir. Son ürünler ; Ürik asit , üre , kreatin solut yüklenmesine yol açar Laktat , Beta hidroksi bütirat’ın atılımı için suya ihtiyaç duyarız En fazla solüt yüklenmesine DM ( glukoz ) sebep olur

Su Metabolizması Uygun bir konsante etme yeteneği için, Glemerüler filtrasyon hızı Renal plazma akım hızı Böbrek hücrelerini normal olması gerekir Osmolarite artışına karşı ADH yoluyla su tutulumu yapılarak denge sağlanmaya çalışılır İdrar Osmolarite ; 50-1200 mosm ol / kg Plazmanın osmolalitesi 283 mosmol / kg Osmolalite artışı = Katı artışı İdrar dansitesi , 1.003 - 1.025 İdrarda çözünmüş olan katılara bağlıdır . Ölçümü kolaydır Genel bilgi verir

Elektrolit – Asit Baz Dengesi Proximal tübülüs ; Cl , Na ; K , HCO3, Ca , P geri emilimi Distal Tübülüs ; K+ , H , sekresyonu , Na , HCO3 tutulumu Henle Kulpu ; Su tutulumu Aldosteron etkisiyle ; Sodyumun geri emilmesine karşılık, (K+ ) ve hidrojen (H +) iyonları idrara verilir Asit ve baz dengesinin sağlanmasında böbrekler , Akciğerlerle beraber merkezi role sahiptir

Metabolik Ürünlerin Atılımı Metabolizmanın son ürünleri “C “ ve “ N” bazlı ürünledir. Geri dönüşümü yok Suda çözünürler Toksik etkiye sahiptir Böbrek hastalarına özel diyet uygulanması son ürünlerin yapısal özelliklerine bağlıdır.

Endokrin Rol Yapım Eritropoetin Renin Kallikrein P G D vitamininin aktivasyonu Kreatin Yıkım İnsülin ,Glukagon , Aldesteron

Böbrek Fonksiyonlarını takibi Glomerül filtrayon hızı Protein Üre Ürik asik asit Osmolarite Elektrolitler Kolay , Ucuz Patolojinin yerini ve Etyolojiyi tanımlamaz Böbrek hastalığını veya sistemik bir hastalığı haber verir Uyarır

Glomerül filtrasyon hızının ölçülmesi Klerens ; Birim zamanda bir maddeden temizlenen kan veya plazma miktarını belirler Kreatinin = Arg + glisin Böbreğin konsentre etme yeteneğini gösterir E. 0.9- 1.5 mg/dl ( serum ) K:0.7 – 1.3 mg /dl ( serum ) Maddenin % mg idrardaki miktarı Maddenin % mg kandaki miktarı İdrar hacmi = ml / dk Kreatini Klerens E : 20 -105 K .20-95 Böbrek yetmezliğini hakkında bilgi verir Normalin ; % 20 -40 önemli böbrek yetmezliği % 40 - 60 orta dereceli böbrek yetmezliği % 60 – 80 hafif dereceli böbrek yetmezliği

Üre Proteinlerin son yıkım ürünü 1.Pre - renal ; Üre yükselir , Kreatin değişmez Dehidratasyon Yüksek proteinli diyet Protein yıkım artışı Hemoraji Açlık Kortizol 2. Renal ; Üre düşer Akut ve kronik böbrek yetmezliği Azalmış renal kan akımı 3. Post -renal ; üre ve kreatinin yükselir Üreter , Üretra , mesana tıkanması ( Taş , Tümör ) 35 mg /dl ( serum )

Üre Serum Üre / serum kreatinin = 12 - 20 Oranın azalması ; Üre azalır ATN Protein alımında düşüş Kc hastalıkları Oranın artışı; Kreatini normal, genelde üre artar Yıkımın arttığı durumlar Üremik hastalarda yüksek protein alımı Kanama

Proteinüri Böbrek hastalıklarını tanımlamada en spesifik olanıdır. Glemerüler proteinüriler = Albüminürü En sık görülenidir 1.Diffüz böbrek hastalıkları = Diyabet 2.İmmün kompleks hastalıkları = Nefrotik Sendrom ,Pyelonefrit Günlük protein atımı 1 gr üstünde Tübüler Proteinüriler 1.Aminoasitüriler , Lizin , Argini , Sistein 2.Yanık , Pankreatit, nefrotoksik ilaçlar 3.Küçük protein yapıların geri emilim bozukluğu Aşırı Üretim Proteinürisi 1.Multipl Myeloma ; Ben Jones Proteinürüsi Postrenal Protenüriler 1. Mesane Hastalıkları ; Enflamasyon , taş , Tümör

Ürik asit Hiperürisemi 1.Esansiyel ; aşırı üretim , salınım azalması Pürin metabolizması son ürünü , Non –spesifik Gut hastalığına yol açar 4.5-7.5 mg /dl / gün Hiperürisemi 1.Esansiyel ; aşırı üretim , salınım azalması 2.Nükleik asit turn- over artışı 3.Enzimatik defektler ; Lesh – Nyhan Sendromu , PRPP sentetaz aktivite artışı 4.BY 5.Kurşun toksisitesi 6.Diüretikler Hipoürisemi 1.Xo enzim defekti 2.Hepatosellüler hastalılar 3.Radyo opak maddeler 4.Rebasorsiyon bozukluğu 2 mg /dl / gün altına düşer

Böbrek Fonksiyonlarının Takibi BÖBREK FONKSİYONU SERUM KREATİNİN (mg / dl ) SERUM ÜRE ( mg / dl ) Böbrek fonksiyonu % 70 -75 Renal Fonksiyon azalmış 1.0 - 2.5 15 - 30 Böbrek fonksiyonu % 25 -50 Renal yetersizlik 2.5 - 6.0 25 - 60 Böbrek Fonksiyonu % 10-25 Renal yetmezlik 5.5 - 11 55 - 110 Böbrek fonksiyonu % 0 – 10 Üremik Sendrom 8 > 80 >