Yrd.Doç.Dr.Zekeriya Aktürk MENOPOZ Yrd.Doç.Dr.Zekeriya Aktürk

ANATOMİ Aorta abdominalis Ovarian arter Ovarian ven Üreter Common iliak arter Eksternal iliak arter Fallop tüpü Over Ovaryan ligaman Uterin arter Uterus

TANIMLAR Menopause: mens+pause. Ovaryumların idare ettiği son adet kanaması Klimakterium: Üreme faaliyetinin sona ermesi ile menopoz arasındaki geçiş fazı. 40-55 yaş. Perimenopoz: menopozdan önce ve sonraki 2 sene Postmenopoz: menopozdan sonraki 1. Seneden sonra başlayan süreç Erken menopoz: adetlerin 35 yaşından önce kesilmesi

PATOFİZYOLOJİ

PATOFİZYOLOJİ Östrojen Kaynakları 1. Over Granuloza hücreleri 2. Böbrek üstü bezi korteksi 3. Yağ dokusu hücreleri 4. Androstenedion ve testesteronun periferde aromatizasyonu

PATOFİZYOLOJİ Kolesterol Pregnenolon Progesteron 17OH-Pregnenolon 20-22 dezmolaz 3 beta ol dehidr. Pregnenolon Progesteron 17 hidroksilaz 17 hidroksilaz 3 beta ol dehidr. 17OH-Pregnenolon 17 OH Progesteron 17 hidroksilaz 17 hidroksilaz 3 beta ol dehidr. Aromataz Dehidroepiandrosteron Androstenedion Estrone 17beta hid.ster.deh. 17beta hid.ster.deh. 3 beta ol dehidr. Aromataz Androstenediol Teststeron Estradiol 5 alfa redüktaz Dihidrotestesteron

PATOFİZYOLOJİ Östrojenin Etkileri Fallop tüpleri Uterus, Vajen İç Üreme Organları gelişimi Meme gelişimi Labiumların Büyümesi Yağ dokusu artışı Kemik yıkımını önlemek Böbrekte Na geri emilimini artırmak KC’de protein sentesini artırmak Boy uzaması Kalça büyümesi Pelvis genişlemesi

ETYOLOJİ Fizyolojik Doğumda 300.000-500.000 primordial follikül Menopoz yaklaştıkça follikül hassasiyeti azalır. FSH ve LH artmaya başlar FSH, LH’dan daha fazla artar

ÖSTROJEN EKSİKLİĞİNDE Düzensiz kanamalar (AUK, DUB) Vazomotor şikayetler: Sıcak basması (%70), Terleme (%50), Ciltte kızarma Nörovejetatif şikayetler: Baş ağrısı, baş dönmesi, parestezi, çarpıntı, kuvvetten düşme Priskosomatik şikayetler: Yorgunluk, uykusuzluk, duyarlılık, sinirlilik, depresyon (%10) Kilo alma Unutkanlık Disüri Memeler: dolgunluk ve turgorda azalma Kemikler: Yıkımda artma, kalsiyum kaybı. Sırt ve bel ağrıları. (Kalça kırığında %16 ölüm)

ÖSTROJEN EKSİKLİĞİNDE Vajen: intermed. Ve superfisyel hücrelerde azalma. Disparoni Uterus: endometrium ve miyometrium atrofisi. Saçlar: Androjen miktarında relatif artma. Erkek tipi kıllanma. Kalp: Koroner arter hastalığı oranlarında hızlı bir artış. Lipit profili: HDL’de azalma, LDL kolesterolde artma.

TANI Hikaye Fizik muayene Vajen epiteli incelemesi Östradiol<20pg/ml FSH>50mIE/ml

TEDAVİ 1. Danışmanlık: -Sigara -Plasebo etki (%40-60) 2. Beslenme -Kalsiyum -Yağlar -Protein 3. Egzersiz 4. Hormon replasman tedavisi (Ömür boyu veya 75 yaşa kadar) a) Östrojen+ Progesteron Düşük doz OC: Mikrogynon, Triquilar

TEDAVİ (devam) Climen draje 11 beyaz: estradiol 2mg 10 pembe: estradiol 2mg+siproteron asetat 1mg 7 gün ara Cyclo progynova tb 11 beyaz: estradiol 2mg 10 açık kahve: estradiol 2mg+siproteron asetat 1mg 7 gün ara Divina tb 11 beyaz: estradiol 2mg 10 mavi: estradiol 2mg+metroksiprogesteron 10mg 7 gün ara

TEDAVİ (devam) Divitren tb 70 beyaz: estradiol 2mg 14 mavi: estradiol 2mg+metroksiprogesteron 20mg 7 sarı: plasebo Estandron prolongatum amp. Östrojen+Testesteron Ayda bir IM b) Östrojen Climara flaster Estradiol 3.9mg (4 adet) Haftada bir Ara yok

TEDAVİ (devam) Estraderm TTS Estradiol 2-4-8mg 3-4 günde bir 3 hafta sonra 1 hafta ara Ovestin tb Estradiol 2mg 30 tb Premarin tb c) Transdermal tedavi: KC’den geçiş yok!! Climara flaster Estracombi TTS Estraderm TTS

TEDAVİ (devam) d) Progesteronlar Didrogesteron: Duphaston 10mg 20tb Medroksiprogesteron asetat: Farlutal 5mg 10tb Noretisteron: Primolut N 5mg 30 tb Linosterol: Orgametril 5mg 30 tb Progesteron: Progesteron amp. 50mg e) Lokal etkili Ovestin vajinal ovül/krem Oekolp vajinal ovül/krem

TEDAVİ (devam) 5. Doğal tedaviler a) Yaban Hint yer elması (wild yam) (Progesteron) b) Black cohosh c) Dong quai d) Soya e) Akupunktur f) Yoga 6. Östrojen kontrendike olanlarda medroksiprogesteron (Depo provera amp) 7. Etidronat (Fosomax) 8. Vitamin D, Oral Kalsiyum takviyesi 9. Tranklizanlar: Oksazepam (Adumbran), Temazepam (Remestan)

HRT Kontrendikasyonları TEDAVİ (devam) HRT Kontrendikasyonları Kesin Relatif a) Tromboemboli b) Gebelik hepatozu c) Orak hücreli anemi d) Hepatit e) Rotor, Dubin-Johnson... f) Beyin damar hastalıkları g) Porfiri h) Ağır hipertansiyon a) Ağır diabet b) Migren c) Epilepsi d) Miyoma uteri e) Kardiak ve nefrojenik ödem f) Endometrit g) Uterus ve meme CA h) Tbc ı) Prolifere mastopati

TEDAVİ (devam) HRT Yararları Zararları a) Osteoporozu azaltır b) Koroner KH azaltır (%50) c) Meme ve End. CA azalır d) Lipit dengesi düzelir e) Cilt genç görünür a) Bulantı, mide şikayetleri b) Memelerde ağrılı şişme c) Ödem, kilo alma d) Bacaklarda kramplar e) Baş ağrısı f) Uterin kanama g) Uterus CA’da artma (6-10 kat) h) Östrojen bağımlı meme CA ı) Depresyon

TAKİP 1. Yılda bir PAP smear 2. Yılda bir pelvik muayene 3. Yılda bir meme muayenesi 4. Yılda bir mammografi 5. Anormal uterin kanama olduğunda endometrium biyopsisi

SORULAR 1. Hangisi perimenopozun fizyolojik özelliklerinden değildir? a) Ovaryan follikül sayısında azalma b) Siklus süresinde azalma c) Östrojen miktarında azalma d) FSH’da azalma e) Folliküllerin FSH’ya duyarlılığında azalma

SORULAR 2. Hangisi hormon replasman tedavisine cevap vermez? a) Vajinal relaksasyon b) Depresyon c) Atrofik vajinit d) İnsomni e) Disparoni

SORULAR 3. Menopozun sağlığı en fazla etkileyen olumsuz etkisi hangisidir? a) Kardiovasküler hastalıklarda artma b) Pelvik relaksasyon c) Endometrium kanseri d) Depresyon e) Osteoporoz

SORULAR 4. Osteoporoz tedavisinde hangisinin yeri yoktur? a) Östrojen b) Progesteron c) Egzersiz d) Kalsiyum e) Vitamin D

SORULAR 5. Premenopozal AUK hangileriyle ilişkilidir? 1. Eksojen östrojen verilmesi 2. Anovulasyon 3. Östrojen/progesteron dengesizliği 4. Androjenik prekürsör aromatizasyonunda artma A)1,2,3 B)1,3 C) 2,4 D)4

SORULAR 6. Menopozda endojen östrojen seviyelerinde artma hangilerine bağlı olabilir? 1. Yağ dokusunda preandrojenlerden periferik dönüşüm 2. Over dokusunda stromadan salgılanma 3. Granuloza hücre tümörlerinden salgılanma 4. Hipotiroidide preandrojenlerin aromatizasyonunda azalma A)1,2,3 B)1,3 C) 2,4 D)4

SORULAR 7. Postmenopozal hormon replasman tedavisinin kesin kontrendikasyonları hangileridir? 1. Hipertansiyon 2. Akut Karaciğer hastalığı 3. Ailesel dislipidemi 4. Diabet A)1,2,3 B)1,3 C) 2,4 D)4

SORULAR 8. Hormon replasman tedavisinin yararları hangileridir? 1. Osteoporozu önleme 2. HDL seviyelerini azaltma 3. İdrar yakınmalarını azaltma 4. Endometrial hiperplaziyi önleme A)1,2,3 B)1,3 C) 2,4 D)4

KAYNAKLAR 1. Havens CS. Manual of outpatient gynecology 2. Rakel RE. Textbook of family medicine 3. Beck WW. Obstetrics and gynecology 4. Valet A. Kadın hastalıkları ve doğum klinik kılavuzu 5. Berne RM. Principles of physiology 6. Dambro MR. Klinik tanı ve tedavi 7. Besser GM. Clinical endocrinology 8. www.fbhc.org/modules/menopause.htm 9. www.menopause.org 10. www.pslgroup.com/menopause.htm 11. www.vh.org/patients/IHB/familypractice/afp/november1994/hormonereplacement.htm 12. www.aafp.org/afp/2000301/1405ph.htm 13. www.healthy.net