Bel ve Boyun Fıtıkları Nedir, Ne Değildir, Ne Yapmalı Bel ve Boyun Fıtıkları Nedir, Ne Değildir, Ne Yapmalı? Doç Dr Kamil Çağrı Köse Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji A.D.

Sinir Sıkışması Bir insan hayatı boyunca görülebilecek sinir sıkışmasına bağlı ağrı sıklığı %12-43 arasında.

Siyatik ağrısı Bel ağrısı ve diz altına ilerleyen bacak ağrısı şeklinde tanımlanır. Yıllık sıklığı %10-25 arasında Kalıtım (ırsiyet) :%10-20 civarında

Omurlarının Yapısı İnsan omurgası 33 omurdan oluşmaktadır. Bu sistem, bağlar, kaslar ve omurlararası disklerden oluşur. 7 boyun, 12 sırt, 5 bel, 5 kuyruk sokumu ve 4 kuyruk omurundan oluşmaktadır.

Omurlarının Yapısı Her omur cisminin ortasında , beynin devamı olan omurilik bulunur. Vücudun çeşitli yerlerinden beyne dönen duyular veya beyinden vücuda dağılan emirler omurilik içinde seyreder.  

Omurlarının Yapısı

Omurlarının Yapısı Vücudun çeşitli yerlerinden beyne dönen duyular veya beyinden vücuda dağılan emirler omurilik içinde seyreder.  Boyun bölgesinde her omur cismi hizasından çıkan sinirler de kola ve sırta yayılarak, bu bölgelerin duyu ve hareketini sağlar. Bel bölgesindeki sinirler ise kalça ve bacakların his ve hareketinden sorumludur

Sinir Kökü Dağılımı

Diskler Omurlar arasında disk denen, yastığa veya amortisöre benzer bir doku vardır. Bu iki kısımdan oluşur. İç kımı yumuşak jölemsi, dış kısmı çok katmanlı, bağ ve kıkırdak yapıdadır.

Omurlarının Yapısı

Fıtık Nedir? İki omur arasındaki disk denilen yapının yırtılarak, içindeki jölemsi yapının omurilik kanalı içinde seyreden omuriliğe veya kola ve bacağa dağılan sinirlere baskı yapması sonucu oluşan hastalığa “boyun ve/veya bel fıtığı” denir

Risk Faktörleri Nelerdir? Boyun ve bel omurları arasındaki kıkırdağın dejenerasyon dediğimiz yıpranması Ani ve güçlü boyun ve bel hareketleri.  Ağır kaldırmak, ani ters dönüşler. Baş öne eğik olarak uzun süreli çalışma: masa başı işleri. Dizleri kırmadan eğilip yerden ağır bir cisim kaldırma Özellikle emniyet kemeri takmadan araba kullananlarda ani fren yapılması veya trafik kazası. Geçirilmiş boyun ve bel travması, spor yaralanmaları. Osteoporoz(kemik erimesi) 

Risk Faktörleri Duruş bozuklukları

Risk Faktörleri Ani baş boyun hareketleri ve masa başı bazı işler

Belirtileri Nelerdir? Baş boyun ağrısı Kola yayılan ağrı,uyuşma Kalçalara ve oradan bacağa yayılan ağrı ve uyuşma Kollarda veya bacaklarda kuvvet kaybı Bacaklarda,ağrı,uyuşma, kuvvet kaybı Dengesiz yürüme

Belirtileri Nelerdir?

Belirtileri Nelerdir?

Hangi Hastalıklarla Karışır? Fibromyositis: Sık tekrarlayan boyun ve bel adelelerinin spazmıdır. Halk arasında adele romatizması olarak bilinir.

Hangi Hastalıklarla Karışır? Omuzda sıkışma Hastalığı: Omuz ekleminin sertleşmesi ve kola yayılan çok şiddetli ağrıyla seyreder.  Hastalık özellikle geceleri daha şiddetli ağrı yapar.

Hangi Hastalıklarla Karışır? Sinir Tuzaklanmaları: Omurilikten çıkarak dağılan sinirlerin kolda belli noktalarda sıkışmasıdır. En iyi bilineni “El-Bilek Kanalı Hastalığı” olup, orta yaşı geçmiş özellikle kadınlarda veya bilek kuvveti gerektiren herkeste geceleri kolun tamamına yayılan ağrı ve uyuşmalardır.  Boyun fıtığı ile birlikte olursa çift tuzaklanma denir ve her ikisininde aynı anda tedavisi gerekir. Sinir tuzaklanmaları hakkında bir sonraki konuda ayrıntılı bilgi verilmiştir.

Hangi Hastalıklarla Karışır? Tenosinovit:  Koldaki adelelerin kılıfının zorlama veya romatizmal nedenlerle şişmesi sonucu ortaya çıkar.  Bölgesel ağrılarla seyreder

Hangi Hastalıklarla Karışır? Travma Bel kayması Doğuştan gelen yapısal bozukluklar Romatizmal ve iltihabi hastalıklar İç organlara ait rahatsızlıklar Osteoporoz Tümörler

Teşhis Nasıl Konulur? Anamnez,sorgulama Fizik muayene Görüntüleme yöntemleri Elektriksel sinir iletkenlik çalışmaları(EMG).

Teşhis Nasıl Konulur? Ağrının cinsi ve yerini tespit etmeye yönelik bir klinik değerlendirmeye ek olarak herhangi bir kuvvet kaybı, duyu kaybı ve de anormal refleksin dikkatli muayenesi genellikle bir fıtığı teşhis edip yerini belirlemek için yeterlidir

Teşhis Nasıl Konulur? Röntgen grafileri

Teşhis Nasıl Konulur? Manyetik Rezonans

Teşhis Nasıl Konulur? EMG

Nasıl Korunulur?

Nasıl Tedavi Edilir? Cerrahi olmayan(Medikal tedavi) Cerrahi tedavi

Cerrahi Olmayan Tedavi Kısa bir istirahat (hafif yürüyüş yasak değil aksine faydalı) Kısa süreli boyunluk, veya bel korsesi Sinir tahrişini azaltmaya yönelik anti-inflamatuar ilaçlar, ağrı kontrolü için ağrı kesiciler, Fizik tedavi, egzersiz Epidural steroid enjeksiyonları (boyun sinirlerinin etrafına veya belden çıkan sinirlerin etrafına)

Cerrahi Olmayan Tedavi Cerrahi olmayan tedavinin amaçları sinirin fıtıklaşan diskten kaynaklanan tahrişini azaltmak, ağrıyı dindirmek, ve hastanın genel durumunu düzeltmektir.

Baş Boyun Kaslarını Güçlendirici Egzersizler

Bel ve Çevresini Güçlendirici Egzersizler

İstirahat ve Boyunluk

Enjeksiyon

Cerrahi Tedaviler Cerrahi tedavinin amacı, omurilik ve sinir dokusuna olan basıyı kaldırmaktır. Böylece hastanın, ağrısının geçmesi, uyuşma-kuvvetsizlik gibi bulgulardan kurtulması sağlanır. Uygun zamanda ve tecrübeli ellerde yapılan bu girişimler çok iyi sonuç verir.

Cerrahi Tedaviler Ozon gazı enjeksiyonu Epiduroskopi Nükleoplasti Mikrodiskektomi Endoskopik diskektomi

Nükleoplasti

Radyofrekans Nükleoplasti Özel görüntüleme sistemleri eşliğinde (skopi) fıtığa neden olan yastıkçıkların içine girilerek merkezdeki çekirdek hücrelerin Radyofrekans denilen özel bir teknoloji ile buharlaştırılması esasına dayanmaktadır.

Disk Nükleotomi Özel görüntüleme sistemleri eşliğinde (skopi) fıtığa neden olan yastıkcıkların içine girilerek merkezdeki çekirdek hücrelerin otomatik olarak kesilip, emilerek dışarı alınmasıdır

LASER Mikrodiskektomi LASER ışınları kullanılarak bel ve boyun fıtıklarını dekomprese etme girişimidir. Küçük fıtıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Ameliyathane koşularında tamamen steril şartlarda Özel görüntüleme sistemleri eşliğinde ( skopi) fıtığa neden olan yastıkcıkların içine girilerek fıtık dokusunun bir kısmı buharlaştırılarak eritilmiş olur.

Mikrodiskektomi Sadece mikrodiskektomi Mikrodiskektomi ile birlikte çıkarılan diskin yerine kafes veya kemik greft konması Mikrodiskektomi ve çıkarılan disk yerine protez konması

Mikrodiskektomi

Mikrodiskektomi ile birlikte çıkarılan diskin yerine kafes veya kemik greft konması

Mikrodiskektomi ve çıkarılan disk yerine protez konması

Ameliyat mutlaka gerekli mi? Ameliyat olan ve olmayanlar arasında 2 yıllık takipte ciddi bir fark yok. Ameliyat, ağrıların daha çabuk geçmesini sağlıyor ancak özellikle yeni başlayan ağrılarda ameliyatsız tedavinin ilk 2-3 aylık dönemde önemli bir yeri var. Diskin suyu (bunu hekim değerlendirir) bitmemiş ise gerileme ihtimali var. KİLO!!! KİLO !!! KİLO!!!

Fıtık ağrılarının çoğu kendiliğinden düzelebilir. İş yanında kalıtımın da bir etkisi vardır. Ağrısı olan bireyler kendilerine 1-2 aylık bir süre vermeliler. Siyatik ağrısı olanların %75i ilk 28 günde daha iyi olmaktadırlar. Ağır iş yapanlarda daha az görülmektedir. Yatak istirahati bir tedavi değildir. Ameliyat olunacaksa ilk 6 ay içinde olmak daha faydalı

Ben Ne Yapabilirim??? ZAYIFLA!!!

Ameliyat Gerekçeleri Mutlak nedenler Nisbi Nedenler Büyük ve küçük tuvaletini tutamama İlerleyici kas güçsüzlüğü Nisbi Nedenler İlaç vb tedavilerin etkisiz kalması Dayanılmaz ağrı Zaten dar olan kanalda fıtık Büyük kanal içine düşmüş parçaların olması Başarılı bir tedaviden sonra yeniden oluşmuş fıtık !!! Hafif veya orta şiddette kas güçsüzlüğü mutlaka ameliyat manasına gelmemektedir. !!!

Ameliyat geçirenler 2 hafta sonra: yürüyüş, yüzme Uzun araba yolculukları 2 hafta yasak 3 haftada masabaşı işler 6 haftada ağır olmayan işler (12 kilograma kadar kaldırılabilir) 3 ayda ağır işler yapılabilir.

Boyun fıtıkları Tam fıtıklaşmış (fıtığı patlamış!!) olanlarda bile gerileme ihtimali var. (eğer herhangi bir sinirde felç durumu yoksa beklenebilir) Felç durumu olanlarda ameliyat: önden arkadan veya kombine yapılabilir. Ameliyat ömür boyu şifa garantisi değildir. (diş çürükleri)

Fıtığım var kime gitmeliyim??? İlk başvuru hekimi Fizik Tedavi hekimleri. Beyin cerrahisi ve Ortopedi uzmanları da bu tip sorunlarla cerrahi yönden uğraşmakta. Dünyada fıtık cerrahisi ile uğraşan anestezi ve radyoloji uzmanları da var. Bir eğitim ve ihtisaslaşma meselesi. Tabela ???.

TEŞEKKÜR EDERİM Doç.Dr.K. Çağrı Köse Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı