MİKROPALEONTOLOJİ Füsun Alkaya

Paleontoloji, geçmişte yeryüzünde yaşamış hayvan ve bitkileri inceleyen bilim dalıdır Paleontoloji kelimesinin kökeni Yunanca olup anlamı “eski varlıklar bilimi” dir Paleos =eski Ontos =varlık Logos =bilim

Paleontolojinin inceleme konusu fosil dir Fosiller, geçmişte yaşamış varlıkların jeolojik formasyonlar içinde günümüze kadar korunabilmiş kalıntı veya izleridir

Fosil kelimesi Latince’deki “yerden çıkarılmış” anlamındaki “fossilis” ten gelir. Fosillerin, Büyük boyutlu olanlarına makrofosil, Küçük boyutlu olanlarına mikrofosil denir.

Fosil ve güncel organizmalar belirli bir düzen içinde doğal guruplara ayrılır, bu guruplar birbirleri arasındaki ilişkiler gözetilerek hiyerarşik bir sistem içinde düzenlenir ve adlanır. Bu düzenlemeye Taksonomik sınıflama veya Sistematik sınıflama denir.

Sınıflamada temel birim TÜR dür. Taksonomik sınıflama (veya Sistematik sınıflama) Sınıflamada temel birim TÜR dür. TÜR genelde birbirine benzeyen, yavru üretmek için kendi aralarında birleşen bireyler topluluğudur Sistematik sınıflama yapılırken; benzer türler aynı CİNS, benzer cinsler aynı FAMİLYA, benzer familyalar aynı ORDO, benzer ordolar aynı SINIF, benzer sınıflar aynı FİLUM, benzer filumlar aynı ALEM, içinde toplanır

FİLUM Sınıf Sınıf Ordo Ordo Ordo Ordo Familya Familya Cins Cins Taksonomik sınıflama (= Sistematik sınıflama) FİLUM Sınıf Sınıf Ordo Ordo Ordo Ordo Familya Familya Cins Cins Tür Tür

Hayvansal kökenli organizmalar için Filum Taksonomik sınıflama (= Sistematik sınıflama) Sınıflamada, Hayvansal kökenli organizmalar için Filum Bitkisel kökenli organizmalar için Bölüm kullanılır Alem (Kingdom) - Filum (Phyllum) - Bölüm (Division) Sınıf (Class) Ordo (Order) Familya (Family) Cins (Genus) Tür (Species)

ALEMLER

Alem PROTOCTISTA Filum Sarcodina (foraminiferler ve radiolerler) Tek hücreli, hücre ökaryotik. Ökaryotik hücrede çekirdek, vaküyoller ve organeller mevcuttur, eşeyli üreme yapabilirler Hayvansal kökenli Filum Sarcodina (foraminiferler ve radiolerler) Filum Ciliophora (tintinnidler ve kalpionellidler) Bitkisel kökenli Bölüm Pyrrophyta (dinoflagellatlar) Bölüm Chrysophyta (diatomeler ve kokkolitoforlar)

Filum Sarcodina (foraminiferler ve radiolerler) Alem PROTOCTISTA Filum Sarcodina (foraminiferler ve radiolerler) foraminiferler radiolerler

Alem PROTOCTISTA Filum Ciliophora (tintinnidler ve kalpionellidler)

Bölüm Chrysophyta (diatomeler ve kokkolitoforlar) Alem PROTOCTISTA Bölüm Chrysophyta (diatomeler ve kokkolitoforlar) kokkolitoforlar diatomeler

Bölüm Rodophyta (kırmızı algler) Bölüm Chlorophyta (yeşil algler) Alem PLANTA Çok hücreli, hücre ökaryotik. Ökaryotik hücrede çekirdek, vaküyoller ve organeller mevcuttur, eşeyli üreme yapabilirler Bitkisel kökenli Bölüm Rodophyta (kırmızı algler) Bölüm Chlorophyta (yeşil algler)

Alem PLANTA Bölüm Rodophyta (kırmızı algler)

Alem PLANTA Bölüm Chlorophyta (yeşil algler)

Filum Crustacea (ostrakodlar) Alem ANIMALIA Çok hücreli, hücre ökaryotik. Bu aleme giren filumlar makropaleontolojinin konusunu oluşturur, mikrofosil kapsamında incelenen örnek: Filum Crustacea (ostrakodlar)

Alem FUNGIA mantarlar (derste işlenmeyecek) Çok hücreli, hücre ökaryotik. Ökaryotik hücrede çekirdek, vaküyoller ve organeller mevcuttur, eşeyli üreme yapabilirler (derste işlenmeyecek)

Alem PROTOCTISTA Filum SARCODINA Sınıf RHIZOPODA Ordo FORAMINIFERIDA (foraminiferler)

FORAMİNİFERLER Bentik veya planktik yaşam süren tek hücreli organizmalardır Çalışma amaçlı ikiye ayrılırlar: küçük foraminiferler (~100 - 600 mikron) büyük foraminiferler (~600 mikron - 20 cm)

FORAMİNİFERLER

Türlerin çoğunluğu bentiktir. Bentik türler (infaunal veya epifaunal) tüm denizel ortamlarda bulunabilirler. Tropikal bölgelerde sahil kumlarının çoğunluğu bentik türlerin kavkılarından oluşur.

Planktik türler sadece açık denizlerde yaşar Planktik türler sadece açık denizlerde yaşar. Öldükleri zaman kavkıları deniz tabanında çökeller içinde birikir. Okyanus tabanında geniş alanlar planktik türlerin kavkılarıyla kaplıdır (Globigerina ooze).

İlk foraminifer kayıtları Kambriyen’dir, ancak Karbonifer’den itibaren bol olarak bulunurlar. Bol bulunmaları, dünya çapında yayılım göstermeleri, ve kolay elde edilmeleri (özellikle sondaj örneklerinde) nedeniyle ekolojik, paleoekolojik, paleocoğrafik ve biyostratigrafik çalışmalarda çok önemlidir.

CANLI FORAMİNİFER Foraminifer hücresinin yumuşak dokuları, Protoplazma, bir test (kavkı) içinde bulunur. Protoplazmanın test içindeki bölümü endoplazma, test dışındaki bölümü ektoplazmadır Ektoplazma kavkının dışını çevreler ve iplik şeklinde dallı budaklı uzantılar oluşturur. Pseudopodia (yalancı ayak) adı verilen bu uzantılar besin yakalamak, hareket etmek ve bentik tiplerde tutunmak için kullanılır.

TEST (kavkı) - Duvar yapısı ve bileşimi Foraminiferlerin sınıflamasında duvar yapısı ve bileşimi çok önemlidir 1. Organik duvarlı testler - Altordo Allogramiina 2. Aglütinat testler - Altordo Textulariina 3. Karbonatlı testler - Altordo Miliolina, - Altordo Fusulina, - Altordo Rotaliina

1. Organik duvarlı testler – Altordo Allogramiina Tektin adı verilen yalancı kitinli ve proteinli malzemeden oluşur.

2. Aglütinat testler – Altordo Textulariina Deniz tabanında bulunan mineral ve organik maddelerin organik, karbonatlı veya demirli bir çimento ile birleşmesiyle oluşurlar. Taneler kokkolit, sünger spikülleri veya ağır mineraller olabilir.

Aglütinat duvar yapısı Deniz tabanında bulunan mineral ve organik maddelerin organik, karbonatlı veya demirli bir çimento ile birleşmesiyle oluşurlar. Taneler kokkolit, sünger spikülleri veya ağır mineraller olabilir. Textularia Karbonifer -Güncel

3. Karbonatlı testler En bol bulunan testlerdir. Altordoların her birinde duvar mikroyapısı farklıdır. - Altordo Miliolina : Duvar yapısı porselenimsi olup üstten aydınlatmada süt beyaz renginde, alttan aydınlatmada ise koyu renklidir - Altordo Fusulinina : test duvarı üstten aydınlatmada opak, alttan aydınlatmada koyu renklidir - Altordo Rotaliina : üstten aydınlatmada camsı (hyalin), alttan aydınlatmada berrak görülür. Kalın duvar, ince ve sık delikler, granüller, dikenler ve pigmentler bu berraklığı gölgeler.

Karbonatlı duvar yapısı Fusulinina : test duvarı üstten aydınlatmada opak, alttan aydınlatmada koyu renklidir Neoschwagerina Üst Permiyen Üstten aydınlatma Alttan aydınlatma

tek localı (= üniloculer) çok localı (= multiloculer) Foraminifer testleri tek localı (= üniloculer) veya çok localı (= multiloculer) olabilir

TEK LOCALI planispiral küresel düzensiz

ÇOK LOCALI evolüt TROKOSPİRAL involüt MİLİOLİD PLANİSPİRAL UNİSERİYAL BİSERİYAL FUSİFORM

planispiral involüt planispiral evolüt

Dünya’nın aksiyal kesiti AKS=EKSEN Dünya’nın ekseni Ekvator Dünya’nın aksiyal kesiti Sarılma ekseninden geçen kesit

Dünya’nın ekvatoral kesiti Dünya’nın ekseni Ekvator Dünya’nın ekvatoral kesiti Sarılma eksenine dik, merkezden geçen kesit

Nummulites Paleosen-Oligosen Operculina Paleosen-Miyosen SARILMA TİPLERİ ÖRNEKLER Nummulites Paleosen-Oligosen Operculina Paleosen-Miyosen planispiral involüt Assilina Üst Paleosen-Eosen planispiral evolüt