TARİH BİLİMİNE GİRİŞ ÖZGÜ® GÜVE®CİN TA®İH NOTLA®I

TARİH’in TANIMI: Toplumların geçmişteki yaşayışlarını, oluşturdukları kültür ve uygarlığı, yer ve zaman göstererek, neden-sonuç ilişkisi içinde, belgelere dayanarak, objektif olarak inceleyen ve anlatan bir sosyal bilimdir.

TARİH’in ÖZELLİKLERİ Geçmişte yaşanmış olayları inceler. İnsanlar meydana getirir. Belgelere dayanmalıdır. Yer ve zaman belirtilmeli. Sebep-sonuç ilişkisi olmalıdır. Objektif olmalı. Tarihi olaylar tekrarlanamaz (deney- gözlem yapılamaz).

TARİHİN KONUSU: İnsanların faaliyetleri ve bunların sonuçlarını inceler. İnsan faaliyetleri önce düşünce olarak ortaya çıkar, daha sonra uygulama alanına konulması ile olgu ve olaylar şekline dönüşür. Olgu: Fetih hareketi, Anadolu’nun Türkleşmesi, Nüfus artışı… Olay: İstanbul’un Fethi, Malazgirt savaşı, Bir çocuğun doğumu…

“Türk evladı, ecdadını tanıdıkça, daha büyük işler yapmak için kendinde kuvvet bulacaktır.” “Büyük devletler kuran atalarımız, büyük ve yaygın uygarlıklara da sahip olmuşlardır. Bunu aramak, incelemek, Türklüğe ve cihana bildirmek, bizler için bir borçtur.” Mustafa Kemal ATATÜRK

TARİH DEVİRLERİ TARİH ÖNCESİ DEVİRLER İsa’nın doğumu İsa’dan Sonra (İS) Milattan Sonra (MS) İsa’dan Önce (İÖ) Milattan Önce(MÖ) Kavimler Göçü 375 İstanbul’un Fethi Fransız İhtilali TAŞ ve MADEN DEVİRLERİ 1453 1789 3200 Yazının İcadı İLK ÇAĞ ORTA ÇAĞ YENİ ÇAĞ YAKIN ÇAĞ TARİH ÖNCESİ DEVİRLER TARİH DEVİRLERİ

M.Ö. M.Ö. 0 M.S. M.S. 200 100 (MİLAT) 100 200 M.Ö.200-150 (İLK YARISI) M.Ö.200-175 (İLK ÇEYREĞİ) M.Ö.150-100 (SON YARISI) M.Ö.125-100 (SON ÇEYREĞİ)

M.Ö. YÜZYIL, YARIYIL ve ÇEYREK KAVRAMI 200 175 150 125 100 İLK İKİNCİ ÜÇÜNCÜ SON ÇEYREK ÇEYREK ÇEYREK ÇEYREK İLK YARISI İKİNCİ YARISI

TARİHİN KAYNAKLARI: * Her türlü araç ve gereçler, Yazısız Kaynaklar: * Her türlü araç ve gereçler, * Toprak, taş ve kemikten yapılmış eşyalar, * Mağara resimleri, * Kabartmalar, * Mezarlar, anıtlar, * İnsan ve hayvan iskeletleri.

Biyografi, yıllıklar, kitaplar, Resmi yazışmalar, mühürler, Yazılı Kaynaklar: Kitabe, Biyografi, yıllıklar, kitaplar, Resmi yazışmalar, mühürler, fermanlar, kanunnameler, Paralar, takvimler, antlaşmalar, Kil tabletler.

mühür

Y A Z I L I Y A Z I S I Z Harita Anal (Yıllık) Mezar Anıt (Kitabe) Kil Tablet Biyografi Araç gereçler Paralar Bakır Tablet Y A Z I L I Y A Z I S I Z

Tarih Biliminin Yöntemi Kaynakların; Araştırılmasına (belgeler) Sınıflandırmasına (tasnif) Eleştirilmesine (tenkit) Çözümlenmesine (tahlil) Sentezine (terkip-birleştirme) dayanır.

“Tarih yazmak, tarih yapmak kadar zordur “Tarih yazmak, tarih yapmak kadar zordur. Yazan, yapana sadık kalmazsa hakikat, içinden çıkılmaz bir hal alır.” Atatürk bu sözü ile belgelerin sentezinde (birleştirme) ne kadar titiz ve tarafsız olunması gerektiğini vurgular.

Sentez yapacak Tarihçide şu özellikler olmalıdır; Olayları neden-sonuç ilişkisi içerisinde ortaya koyarken, onlara etki eden sosyal, psikolojik ve doğal etkenleri kavrayabilmelidir.(zamanın koşulları bilinmelidir) Tarafsız (objektif) olmalıdır. Belgelere dayanmalıdır. Anlatımı akıcı ve anlaşılır olmalıdır.

TARİHE YARDIMCI BİLİMLER: Arkeoloji: Kazı bilimidir. Tarih öncesi araştırmalarda tarihe yardımcı olan en önemli bilimdir. Etnografya: Öz kültür bilimidir. Epigrafya: Anıt, kitabe bilimidir. Paleografya: Eski yazı bilimidir. Tarih devirlerini aydınlatmada tarihe yardımcı en önemli bilimdir. Paleontoloji: Fosilbilim.

Nümizmatik (Meskukat): Eski paralar. Kronoloji: Zaman ve takvim bilimidir. Filoloji: Dil bilimidir. Diplomatik: Belgeler ve yazışmalar bilimidir.(Antlaşma ve fermanları inceler). Antropoloji: Irk bilimidir. Heraldik: Arma bilimidir. Sigilografya: Mühür bilimi. Coğrafya: Yer bilimi. Sosyoloji: Toplum bilimidir. Kimya: C-14 (Karbon 14).

EPİGRAFYA ETNOGRAFYA PALEOGRAFYA ANTROPOLOJİ COĞRAFYA DİPLOMATİKA NÜMİZMATİK SOSYOLOJİ KİMYA (C-14) FİLOLOJİ Y A Z I L I Y A Z I S I Z

TARİH YAZICILIĞININ GEÇİRDİĞİ AŞAMALAR: Hikayeci (Nakilci) Tarih: Olaylar hikaye biçiminde mübalağalı biçimde ele alınır. Sebep-sonuç ilişkisi yoktur. Öğretici Tarih (Pragmatik): Olaylardan ders çıkarmak suretiyle, toplumun ahlak ve karakterini geliştirmeyi amaçlar. Kahramanlar ön plana çıkartılır. Sosyal Tarih: Olayların duygusal yönlerini dikkate almadan açıklayan tarih anlayışıdır.

Neden-Nasılcı (Bilimsel) Tarih: Olaylar sebep-sonuç ilişkisi içinde, neden ve nasıl sorularına cevap aranarak incelenir. Kronik Tarih: Her yılın olayları, aralarında herhangi bir bağlantı gözetilmeden arka arkaya sıralanır. Not: Tarih yazıcılığı, Hitit krallarının tutturduğu yıllıklarla (anal) başlar.

TARİH ÇEŞİTLERİ: Zamana Göre: İlkçağ uygarlıkları Fatih Devri. Mekana Göre: Orta Asya Türk Tarihi, Anadolu Tarihi, Avrupa Tarihi. Konuya Göre: Siyasi tarih, Kültür tarihi, İktisat Tarihi, Bilim Tarihi.

TAKVİMLER: Miladi Takvim: Güneş yılı esaslıdır. 365 gün 6 saat. 4 yılda bir Şubat 29 çeker (artık yıl). İlk Mısırlılar buldu, Roma geliştirdi Başlangıç Hz.İsa’nın doğumu. 26 Aralık 1925’te T.C. kabul etti (1 Ocak 1926’da kullanmaya başladı)

Hicri Takvim: Ay yılı esaslıdır(Ay yılı takvimini Sümerler buldu). 354 gün. Ay’ın Dünya etrafında 12 kez dönmesidir. Başlangıç hicrettir (622). Hz. Ömer zamanında kullanılmaya başlandı.

Türkler’in Kullandığı Takvimler: On İki Hayvanlı Türk Takvimi. Hicri Takvim. Celali Takvim (Selçuklu sultanı Celalettin Melikşah’a sunuldu). Rumi(Mali)Takvim (XVIII. ve XIX. yy’da Osmanlı). Takvim-i Garbi (XX.yy başlarında Osmanlı). Miladi Takvim (T.C. dönemi).

TARİHE GİRİŞ ve ÖZELLİKLERİ Tarihi olaylarda kesinlikle DENEY-GÖZLEM yapılamaz. Tarihi olayda üç önemli unsur olmalıdır; YER – ZAMAN – İNSAN (Toplum) Tarihçi OBJEKTİF olmalıdır. Olayları, zamanına ve şartlarına göre değerlendirmeli. “Tarih yada Tarih Çağları ne zaman başlamıştır?” gibi bir soruya nasıl cevap verebiliriz? - Yazının icadı, Kil tabletler, Yazılı belgelerin bulunması ile, Sümerlerin yazıyı bulması.

Tarih Öncesi medeniyetler, devirleri aynı anda yaşamamışlardır Tarih Öncesi medeniyetler, devirleri aynı anda yaşamamışlardır. Örnek: Mısır medeniyeti Maden devirlerini yaşarken, Anadolu medeniyetleri Cilalıtaş devrini yaşayabiliyordu. İki medeniyetin aynı devirleri yaşaması; İhtiyaçların aynı olması ile, Etkileşim (göç, ticaret, savaş) olması ile olabilirdi. Tarih Öncesi devirleri aydınlatmada kullanılan tarihe yardımcı en önemli bilim ARKEOLOJİ. Tarih devirlerini aydınlatmada en önemli yardımcı bilim PALEOGRAFYA ve DİPLOMATİKA.

Farklı mekanlarda ve şartlarda gerçekleştiği için, Tarihin belirli kanun ve kuralları yoktur. Tarihi olaylar tekrarlanamaz, deney ve gözlem yapılamaz. Bu özelliği ile Fen bilimlerinden ayrılır. Belgelere dayandığı için ve Sebep-Sonuç ilişkisi ile araştırma yaptığı için Tarih bir bilimdir.

Nehir kenarlarına yerleşen toplumlar tarım ile geçinir, Saldırıya açık bölgelerde kurulan devletler güçlü ordular kurar, Yerleşik toplumlarda mimari görülür, Tarım toplumlarının tanrıları da tarım ve doğa ile ilgili olur, Bu durum; Doğal koşulların uygarlıkların oluşmasını belirleyen en önemli etken olduğuna kanıttır.

Tarih öncesi devirleri aydınlatmada kullanılmayan tarihe yardımcı bilimler; Paleografya (Eski yazı bilimi) Diplomatika (yazışma ve antlaşma) Epigrafya (Anıt, kitabe bilimi) Nümizmatik (eski paraları inceler)

SORU: Tarih öncesi devirlerde toplumlar arası iletişim nasıl olurdu? Ticaret Göç Savaş

Soru: Hangi tarih daha belirgindir? 15 Mayısta Yunan askerleri İzmir’e çıktı. Fransız İhtilali XVIII.YY’da olmuştur. Kadeş Barışı M.Ö. 1280’de imzalandı.

Soru: Hangi tarih daha belirgindir? 15 Mayısta Yunan askerleri İzmir’e çıktı. Fransız İhtilali XVIII.YY’da olmuştur. Kadeş Barışı M.Ö. 1280’de imzalandı.

Toplumlar arası iletişimin yavaş olması. SORU: Tarih öncesi devirlerin dünyanın her yerinde aynı anda yaşanmamasının en önemli nedeni nedir? Toplumlar arası iletişimin yavaş olması.

SORU: Tarih öncesinde yaşayan insanlar eşya ve alet yapımında aşağıdaki maddelerden hangi sırayla yararlanmaya başlamışlardır? A)Toprak-Taş-Maden B)Taş-Maden-Toprak C)Taş-Toprak-Maden D)Maden-Taş-Toprak E)Beton-Prefabrik-Uranyum

SORU: Tarih öncesinde yaşayan insanlar eşya ve alet yapımında aşağıdaki maddelerden hangi sırayla yararlanmaya başlamışlardır? A)Toprak-Taş-Maden B)Taş-Maden-Toprak C)Taş-Toprak-Maden D)Maden-Taş-Toprak E)Beton-Prefabrik-Uranyum

SORU: Tarih biliminin yararlandığı aşağıdaki kaynaklardan hangisi öznel ve taraflı bilgi verir? A)Haritalar B)Antlaşmalar C)Fermanlar D)Hatıralar E)Arkeolojik buluntular

SORU: Tarih biliminin yararlandığı aşağıdaki kaynaklardan hangisi öznel ve taraflı bilgi verir? A)Haritalar B)Antlaşmalar C)Fermanlar D)Hatıralar E)Arkeolojik buluntular

SORU: Toplumların kültür ve medeniyet alanındaki etkileşimlerini aşağıdakilerden hangisinin olumlu yönde etkilediği savunulamaz? A)Kağıt ve Matbaa B)Savaşlar C)Hayvancılık D)Ticari etkinlikler E)Yazı

SORU: Toplumların kültür ve medeniyet alanındaki etkileşimlerini aşağıdakilerden hangisinin olumlu yönde etkilediği savunulamaz? A)Kağıt ve Matbaa B)Savaşlar C)Hayvancılık D)Ticari etkinlikler E)Yazı

A. Yalnız I B. Yalnız II C. Yalnız III D. I ve II E. I, II ve III Tarih yazıcılığında; I.Olaylar arasındaki sebep-sonuç ilişkisini dikkate alma II.Tarafsızlığına inandığı kaynakları kullanma III.Yazılı ve yazısız belgelerden yararlanma durumlarından hangilerinin tarih biliminin yöntemleri arasında yer aldığı söylenebilir? A. Yalnız I B. Yalnız II C. Yalnız III D. I ve II E. I, II ve III

A. Yalnız I B. Yalnız II C. Yalnız III D. I ve II E. I, II ve III Tarih yazıcılığında; I.Olaylar arasındaki sebep-sonuç ilişkisini dikkate alma II.Tarafsızlığına inandığı kaynakları kullanma III.Yazılı ve yazısız belgelerden yararlanma durumlarından hangilerinin tarih biliminin yöntemleri arasında yer aldığı söylenebilir? A. Yalnız I B. Yalnız II C. Yalnız III D. I ve II E. I, II ve III

Hititlerden kalan en önemli belge, Mısırlılar ile yapılan Kadeş Antlaşması’dır. Buna göre; I. Diplomasinin gelişmiş olduğu, II. Yönetim şekillerinin benzerliği, III. İlkçağda yaşamış oldukları. durumlarından hangilerine varılabilir? A. I ve II B. I ve III C. II ve III D. Yalnız I E. I, II ve III

Hititlerden kalan en önemli belge, Mısırlılar ile yapılan Kadeş Antlaşması’dır. Buna göre; I. Diplomasinin gelişmiş olduğu, II. Yönetim şekillerinin benzerliği, III. İlkçağda yaşamış oldukları. durumlarından hangilerine varılabilir? A. I ve II B. I ve III C. II ve III D. Yalnız I E. I, II ve III

Aşağıdakilerden hangisi tarihin zamana göre sınıflandırılmasına örnek olarak gösterilemez? A. Prehistorya (Tarih öncesi) B. XIX. Yüzyıl Tarihi C. Sanat Tarihi D. III. Selim E. Ortaçağ Tarihi

Aşağıdakilerden hangisi tarihin zamana göre sınıflandırılmasına örnek olarak gösterilemez? A. Prehistorya (Tarih öncesi) B. XIX. Yüzyıl Tarihi C. Sanat Tarihi D. III. Selim E. Ortaçağ Tarihi