ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

1-Temel Kavramlar Ölçme: Bir niteliğin gözlenip gözlem sonucunun sayılarla veya başka sembollerle gösterilmesidir. Bir birim kullanılarak bir varlığın bu birime göre farkını bulmadır. Varlık veya olayların belli bir özelliğe sahip oluş derecelerini belirleme işlemidir.

ÖLÇMENİN ÖĞELERİ ÖLÇME ARACI NİTELİK ÖLÇEN KİŞİ VEYA MAKİNA BİRİM

DEĞERLENDİRME Ölçme sonucu elde edilen ölçümleri uygun bir kriter veya kriterlerle mukayese ederek değer yargısına varma işlemidir.

Ölçmeye ilişkin Temel İstatistiksel Kavramlar 1-Aritmetik Ortalama. 2-Ortanca. 3-Tepe Değer. 4-Frekans 5-Ranj 6-Yüzde

1-Aritmetik Ortalama Birim değerleri toplamının birim sayısına bölünmesi ile elde edilir. 1+5+6+4+4 5

2-Ortanca Ortanca, büyüklük sırasına dizilmiş puanlarda, dizinin tam ortasına düşen puandır 3,3,4,5,5,5,6,7,7,8,9,

3-Tepe Değer Ölçüm sonucunda elde edilen ölçümlerden en çok tekrar edilen ölçüme denir. 1,2,4,5,6,6,6,7,7,7,7,7,8,8,9,10,

4-Frekans Her puandan kaç tane olduğunu gösteren sayıya frekans denir. Bir dağılımda her puandan herhangi birinin kaç kez tekrarlandığını gösteren sayıya o sayının frekansı denir.

5-Ranj Bir kümedeki en yüksek puan ile en düşük puan arasındaki fark olarak tanımlanır.

6-Yüzdelik Yüzdelik, ölçek üzerinde bir dağılımın belli bir yüzdesini altında veya üstünde bırakan noktaların değeridir. Yüzde, belirli bir alanı ya da miktarı belirtir, yüzdelik ise bir ölçek üzerinde ölçümlerin bir kısmını altında ve üstünde bırakan bir noktanın değerini gösterir. Mesela, 25. yüzdelik dendiğinde ölçümlerin  25 ‘ini altında ve  75’ini üstünde bulunduran noktanın değeri anlaşılır.

3- Bir Ölçekte Bulunması Gereken Teknik Özellikler 1.Güvenirlilik: Bir ölçme aracının ölçme sonuçlarındaki karalılık derecesidir. 2.Geçerlik: Ölçme aracının geçerliliği ölçmek istenilen değişkeni maksadına uygun doğru ölçebilme derecesine denir. Aracın ölçülecek niteliğe uygunluğu ile ilgilidir.

Başlıca Bilgi Toplama Araçları 1.Anket 2.Gözlem 3.Görüşme

Anket, Madde kökü ve seçenek olmak üzere iki kısımdan oluşur.

ÖRNEK: Madde Kökü: Millî Eğitim Bakanlığında Eğitimde Toplam Kalite çalışmaları başarıya ulaşır. Seçenek: A)Tamamen katılıyorum B)Çok katılıyorum C)Orta derecede katılıyorum D)Az katılıyorum E)Hiç katılmıyorum

Anket hazırlamada dikkat edilecek hususlar;

1.Madde kökü tek ve temel bir fikir taşımalıdır.

Kötü örnek: Lider kurumun değer ve beklentilerini açık bir şekilde oluşturuyor ve hayata geçiriyor. A)Tamamen katılıyorum B)Çok katılıyorum C)Orta derecede katılıyorum D)Az katılıyorum E)Hiç katılmıyorum

İyi örnek: Lider kurumun değerlerini oluşturmaktadır. A)Tamamen katılıyorum B)Çok katılıyorum C)Orta derecede katılıyorum D)Az katılıyorum E)Hiç katılmıyorum

2.Madde kökü ile seçenekler tutarlı olmalıdır.

Kötü örnek: Lideriniz çalışanları karar sürecine katmakta mıdır? A)Evet B)Bazen C)Olabilir D)Katılmıyorum E)Hayır

İyi örnek: Lider çalışanları karar sürecine katmaktadır. A)Tamamen katılıyorum B)Çok katılıyorum C)Orta derecede katılıyorum D)Az katılıyorum E)Hiç katılmıyorum

3.Madde kökü gereksiz açıklama ve bilgilerle şişirilmemelidir

Kötü örnek: Bilindiği gibi Liderlik TKY anlayışının en önemli ilkelerinden birisi olup bu anlayışın yerleşmesi ve yaşamasında önemlidir. Liderliğin yanında çalışanlar da çok önemlidir, zira çalışanlardır kurumu yaşatan ve ayakta tutan. O halde liderliğin ve çalışanların kurum için önemine inanıyor musunuz? A)Tamamen katılıyorum B)Çok katılıyorum C)Orta derecede katılıyorum D)Az katılıyorum E)Hiç katılmıyorum

Anket maddesinde seçenekler kuvvetliden zayıfa veya zayıftan kuvvetliye doğru sıralanmalıdırlar.

Kötü örnek: Çalışanların bireysel gelişimi için kurumda plan yapılıyor mu? A)Evet B)Hayır C)Bazen

İyi örnek: Çalışanların bireysel gelişimi için kurumda plan yapılıyor mu? A)Evet B)Bazen C)Hayır

Ankette kullanacağımız ölçeğin beşli dereceleme olmasında yarar vardır. Bu dereceleme madde köküne göre değişebilir.

Örneğin, 1-Her zaman A)Tamamen katılıyorum 2-Zaman zaman B)Kısmen katılıyorum 3-Bazen C)Çok az katılıyorum 4-Nadiren D)Katılmıyorum 5-Hiçbir zaman E)Hiçbir zaman katılmıyorum

YÖNTEMİN Kuvvetli Yönleri: 1.Tek bir formda pek çok konu test edilip değerlendirilebilir. 2.Ankete çalışan isim yazmayacağından yansız cevaplar toplanabilir. 3.Her bir seçenek boyutunda katılma düzeyleri ortaya konabilir. 4.Toplanan verilerin istatistik analizlerinin yapımında bilgisayar programları kullanma şansı vardır. 5.Cevaplayıcının daha az zamanını alır. 6.Analiz ve yorumlama açısından kolay ve oldukça kullanışlıdır.

Yöntemin Sınırlılıkları; 1.Çalışan(Anketi alan) sadece anket maddeleri ile sınırlandırılmış olur. 2.Maddeler çalışanlar tarafından farklı algılanabilir.

2-Gözlem: Olay ve varlıkları, doğal durumları içersinde belli bir plana göre incelemektir.

Gözlem yönteminin kullanılmasında dikkat edilecek hususlar;

1-Rastlantıya göre değil planlı ve amaçlı gözlem yapılmalıdır. 2-Gözlem sırasında tarafsız olunmalıdır. 3-Gözlenen olaylar zaman kaybedilmeden not edilmelidir. 4-Gözlenenler gözlenildiğini bilmemelidirler. 5-Gözlem sürekli olmalıdır. 6-Gözlem esnasında bir gözlem fişi kullanılmalıdır.

Yöntemin Kuvvetli Yönleri: 1.Olaylar tabi ortamda gözlenir. 2.Tarafsız sonuçlara ulaşılabilir. Yöntemin Sınırlılıkları: 1.Çoğu zaman uygulama için uygun ortam oluşmayabilir. 2.Değerlendirme aşaması oldukça zordur. 3.Yanlı sonuçlar doğurabilir.

3-Görüşme Görüşme, karşılıklı olarak konuşma ve sorulara sözlü olarak cevap verme tekniğidir. Bu konuşma rastgele bir konuşma olmayıp amaçlı ve planlı bir eylemdir.

Görüşme yönteminin kullanılmasında dikkat edilecek hususlar;

1-Görüşme resmiyetten uzak samimi bir havada yapılmalıdır. 2-Konuşulanlar iki kişi arasında sır olmalıdır. 3-Bir tek görüşme yeterli değildir, farklı zamanlarda tekrar görüşülmelidir. 4-Sorulan soruların doğruluk derecesini test eder nitelikte kontrol soruları araya konulmalıdır.

Örnek Görüşme Sorusu: Lideriniz aldığı kararlarda çalışanlarının görüşlerini almakta mıdır? Örnek Kontrol Sorusu: Lideriniz karar almadan önce çalışanlarla toplantı yapar mı?

Görüşme de kullanılan sorular; 1.Uzmanlar tarafından hazırlanan sorular, 2.Görüşme esnasında görüşmenin seyri doğrultusunda görüşme yapanın sorduğu sorular olarak iki tipte olacaktır. Bu iki tip soru değerlendirme esnasında ayırt edilerek değerlendirmede dikkate alınmalıdır.

Yöntemin Kuvvetli Yönleri: 1. Samimi ve uygun ortam yaratıldığı sürece problemin odağına inme imkanı vardır. 2.Bir işi en iyi o işi yapan bilir ilkesince direk çalışanların görüşlerini alma imkanı vardır. Yöntemin Sınırlılıkları: 1.Çalışanlar yanlı görüş belirtebilirler. 2.Analiz, yorumlama ve raporlaştırma süreci zor ve yanlı olabilir.

Sonuç olarak; TKY anlayışını ölçen aracımız olan Mükemmellik Modelinin değerlendirilmesinde farklı ölçekler kullanabiliriz. Sonuçta, amacımız Modelin doğru, tarafsız, güvenilir ve geçerli bir araçla değerlendirilmesidir.