ÇOCUK OLGULARDA ADLİ HEMŞİRELİK YAKLAŞIMI Dr. Dilek SUNMAZ Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu İzmir Grup Başkanlığı 29.11.2012 / KKTC

Adli Hemşirelik

Hemşireler adli bilimler alanında yeterli bilgi ve birikime sahip olmamaları nedeniyle uygun yaklaşımlarda bulunamamaktadırlar.

Adli Bilimler + Hemşirelik Eğitimi Fail/Mağdur muayenesi, bakımı, tedavisi ve rehabilitasyonu …

(Adli) Hemşireler, çocuklar ile ilk önce karşı karşıya gelen ve uzun süre bir arada olan sağlık profesyonelleridir. Danielson, C.K., Holmes, M.M. (2004): Adolescent Sexual Assault: An Update of the Literature. Curr Opin Obstet Gynecol 16(5): 383–388. Kavaklı, A., Pek, H., Bahçecik, N., (1998): Çocuk Hastalıkları Hemşireliği, Çevik Matbaacılık, İstanbul. Gönenler, H.D. (2010): Zihinsel Engelli Çocuklarda İhmal-İstismar ve Hemşirelik Yaklaşımı. J. Exp. Clin. Med.; 27:137-143.

Hemşire çocuklar ile çalışırken; Doktor Adli Memurlar Polis Öğretmen Biyolog Kimyager Savcı/Hakim Avukat Sosyal hizmet uzmanı Psikolog Psikiyatrist ile birlikte çalışır.

CANLI (Hasta/Sağlıklı) ÇOCUK OLGULAR BEBEKLİK 12 YAŞ 15 YAŞ 16-18 YAŞ CANLI (Hasta/Sağlıklı) CANSIZ MAĞDUR FAİL MAĞDUR FAİL İSTİSMAR MADDE KULLANIMI İHMAL SUÇA İTİLMİŞ CİNSEL SALDIRI SOKAKTA YAŞAYAN KAZALAR YARALANMA SAVAŞ

AİLE, SOSYAL ÇEVRE VE SOKAKLAR Doğum servisleri ÇOCUK OLGULAR BEBEKLİK 12 YAŞ 15 YAŞ 16-18 YAŞ HASTANELER Acil servis TOPLUM SAĞ. MRK Yoğun bakımlar AİLE, SOSYAL ÇEVRE VE SOKAKLAR Doğum servisleri Pediatri Çocuk mahkemeleri ADLİYE Pediatrik cerrahi Aile mahkemeleri ADLİ TIP KURUMU Poliklinikler SOSYAL HİZMETLER Çocuk savcılıkları Psikiyatri servisleri OKUL VE YUVALAR

Pediatride adli hemşirelik uygulamaları; Yaş-Büyüme ve Gelişimine uygun, Klinik gereksinimleri değerlendirebilen, Çocuk ihmal ve istismarını tanıyabilen, Kriz yönetimi becerisine sahip, İletişim becerilerine sahip, Adli hemşirelik raporu hazırlayan, Çocukların tedavi, bakım, rehabilitasyonunu ve korunmasını sağlayan, Aile merkezli bakım veren, Adli hemşirelik bakış açısına sahip hemşireler tarafından yapılmalıdır.

1. Yaş ve Büyüme Gelişme Evet/hayır Olay nerede Arka/üst/alt/önünde Vücut bölümleri Yalan/doğru Zaman, detay Dikkat süresi Cinsel bilgi

1. Yaş ve Büyüme Gelişme Konuşkan Zaman Taklitçi Tehditlerden korkan Gerçek/fantezi ayrımı Cinsiyet tanımlamaları Olaylar sıralı Zengin hayal gücü Cinsel organlar Oyun… Birden çok istismar Hayali roller Değişim/sosyalleşme Büyüklerle iletişim Yeni yaşam alanları Bireysel girişimler

1. Yaş ve Büyüme Gelişme 12 Yaş ve üstü 6- 12 Yaş Radikal sosyal değişim Soyuta düşünme Cinsel dürtülerin durgunluk Hemcinslerine yakınlaşma Fiziksel özellikler Aileden uzaklaşma dönemi Hızlı büyüme Hormonal aktivasyon Cinsel dürtülerde artma Karşı cinse ilgi Çevreye uyum çabası Sırlar Karışık değer sistemleri Çözülmemiş cinsel sorunlar Ekonomik değişiklikler

2. Klinik gereksinimler Tedavi Bakım Rehabilitasyon Güvenlik Korunma Takip

3. Çocuk İhmal ve İstismarı Fiziksel İstismar Cinsel İstismar Duygusal İstismar Ekonomik İstismar İhmal

4. Kriz yönetimi Beklenilmeyen ve önceden sezilemeyen, çabuk ve acele cevap verilmesi gereken, önleme ve uyum mekanizmalarını etkisiz hale geldiği, mevcut değerler, amaçlar ve varsayımların tehdit altında olduğu gerilim durumu (Kesken, 2004).

5. İletişim Becerileri İletişim, genel olarak insanlar arasındaki düşünce ve duygu alışverişidir… Cüceoğlu, D. (1997). Yeniden İnsan İnsana, Remzi Kitabevi, İstanbul.

Çocuklar; Aktiviteleri hatırlar… Olayı hatırlar… Okul öncesi dönemde %90 doğru bilgi verir… Yanlış yönlendirmeye-yanlış cevap… Açık uçlu sorular…

Çocuklar Yaşadıkları olayları başkalarına söyleyemezler…

Sonunda; çocuk yaşadıklarını başkalarıyla paylaşır, istismar ortaya çıkar….

6. Raporlandırma Tıbbi ve adli birçok belirti bulgu ve sonuçları gözlemleme ve tespit etme imkânı olan, çocuğu sadece psikolojik veya sosyal ya da tıbbi olarak değil psikososyal-kültürel ve tıbbi açıdan değerlendirebilen hemşirelerin, bu verileri kaydetmesi durumunda ortaya çıkacak bilgilerin değeri çok büyük olacaktır…

7. Çocukların korunma, bakım ve rehabilitasyonu 2709 Sayılı T.C.Anayasası 5237 Türk Ceza Kanunu 4721 Sayılı Türk Medenî Kanunu 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu (2005) 1990 tarihinde imzaladığı Çocuk Haklarına Dair Sözleşme 4320 Sayılı ailenin korunmasına dair kanun 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu (1983) 2916 Sayılı Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu 4857 Sayılı İş Kanunu

Anayasal Haklar Anayasa M38: Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse suçlu sayılamaz. Hiç kimse kendisini ve kanunda gösterilen yakınlarını suçlayan bir beyanda bulunmaya veya bu yolda delil göstermeye zorlanamaz. Kanuna aykırı olarak elde edilmiş bulgular, delil olarak kabul edilemez. Ceza sorumluluğu şahsîdir.

5237 sayılı TÜRK CEZA KANUNU M4. - Ceza kanunlarını bilmemek mazeret sayılmaz. M20. - Ceza sorumluluğu şahsîdir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz. M278: İşlenmekte olan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişi, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

7. Çocukların korunma, bakım ve rehabilitasyonu Çocuk ve Gençlik Merkezleri İlkadım İstasyonları (Kız/Erkek) Çocuk ve Ergen Madde Bağımlıları Tedavi Merkezi(ÇEMATEM) Tıbbi rehabilitasyon merkezleri Sosyal Rehabilitasyon Merkezi (ÇOGEM) ÇİM Koruma Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi Bakım ve Sosyal Rehabilitasyon Merkezi Kreş ve gündüz bakımevleri Yetiştirme yurtları Çocuk yuvaları Çocuk Islahevleri ve Çocuk Cezaevi

8. Aile merkezli bakım, Nasıl hastaneye yatma gibi değişiklikler hem çocuk hem de ebeveynleri için stresli bir deneyim ise çocuğun bir suça karışması (bir mağdur ya da fail olarak) da aile dinamiklerini değiştiren, rutinleri bozan stresli ve zor bir durumdur.

Ebeveynlerin yaşadıkları anksiyete çocuğun anksiyetesini de arttırır Ebeveynlerin yaşadıkları anksiyete çocuğun anksiyetesini de arttırır. Çocuğun enerjisinin büyük bir bölümü anksiyetesi ile baş etmek için harcanır ve travma nedeni ile ruhsal ve fiziksel iyileşme, büyüme-gelişme basamakları olumsuz etkilenir.

9. Adli hemşirelik bakış açısı ŞÜPHECİ OLMAK Bir hemşire hastanın ilk korunma çizgisidir. Hasta ile hemşire ilk karşılaştığında hemşirenin gözlem notlarına ve raporlarına kaydettiği küçük detaylar bir olayı sonlandırabilir ya da engelleyebilir. Hemşirenin anamnez, muayene bulguları ve diğer veriler konusunda şüpheci olması gerekir. Hastanın hikâyesi ve bulgular arasında paralellik ve uyumluluk olup olmadığı değerlendirilmeli, eksik olan ya da olayların akışında bozukluğa neden olan parçalar var ise bu durum sorgulanmalı ve kayıt altına alınmalıdır (Stevens 2004). ???

9. Adli hemşirelik bakış açısı TARAFSIZ OLMAK Hemşire müdahaleleri sırasında (mağdur ya da fail) çocuğun temel haklarını koruyacak şekilde davranmalı, suçlayıcı, yargılayıcı davranmamalı, adaletin yerine getirilmesinda katkısı olacak tüm durumları değerlendirip kayıt altına almalı, olay ile ilgili taraf olmamalıdır.

FİZİKSEL KANITLARI TOPLAMAK Kanıt toplama süreci bir incelemede önemli olan süreçlerden birisidir ve hemşire bu sürecin bir parçasıdır. Hemşireler kanıt toplama teknikleri ve aşamalarının her birinde yer alarak hiçbir şeyin gözden kaçırılmadığından emin olmalıdırlar (Yost, Burke 2006).

MAHKEMEDE TANIKLIK Hemşireler mahkemelerde şahit olarak dinlenebilirler (Yost, Burke 2006).

9. Adli hemşirelik bakış açısı BİLİRKİŞİLİK Hemşireler özellikle uzmanlık alanına göre mahkemelerde bilirkişilik yapabilir. Bunun için uzman olan bütün hemşireler bilirkişilik yapabilir.

Hemşirelerin; gördükleri ve uyguladıklarını, adli hemşirelik eğitim ve deneyimleri ile birleştirerek adli araştırmaların doğru, tam, daha güvenilir ve hızlı yapılmasına da katkıda bulunmalıdır.

Adli hemşirelik alanındaki en büyük sıkıntı ise, görev tanımı ve fonksiyonların tam olarak yapılmamış olmasıdır.

ADLİ TIP KURUMU TÜRKİYE’DE ADLİ SORUŞTURMA SIRASINDA ORTAYA ÇIKAN, TIP İLE İLGİLİ SORULARI MAHKEME VE SAVCILIKLARIN TALİMATI İLE CEVAPLAMAKLA VE RAPOR HAZIRLAMAKLA SORUMLU KURUM ADLİ TIP KURUMU’DUR

Adli Tıp Kurumu Halen adli tıp kurumunda kadrolu olarak görev yapan 10 hemşire bulunmakla birlikte; Ünvanları “Adli Hemşire” değildir Uzmanlık kadrosu yoktur Birçok grup başkanlığında hemşire kadrosu bulunmamaktadır Görev-yetki ve sorumlulukları net olarak belirlenmemiştir….

Hemşirelik biliminin, adli hemşirelik ile ilgili daha anlaşılır, uluslararası bilimsel bir birikim ve rol tanımı yapması gerekmektedir.

sağlıklı, mutlu ve güvende Bütün çocukların sağlıklı, mutlu ve güvende büyümesi dileğiyle…