İŞLETMELERDE YÖNETİM VE ÖRGÜTLEME

YÖNETİM Belirli amaçlara varabilmek için planlama, örgütleme, yöneltme, eşgüdümleme ve denetleme sürecidir. Örgüte ilişkin tüm kaynakların en iyi biçimde kullanımını kapsar. Etkin bir yönetimin özellikleri: Amaçların başlangıçta saptanması En az iki kişinin bir araya gelmesi İlişkilerin uyumlu ve düzenli olması İşbölümünün olması Yetki sınırlarının belirlenmesi Geleceğe dönük akılcı (ussal) kararların alınması Bu kararlardan doğan sorumluluğa katlanılması

YÖNETİM BASAMAKLARI 1. ÜST YÖNETİM: Üst düzey görevlilerden oluşur. Amaçları işletmenin temel hedeflerini belirlemektir. Satış düzeyleri, üretim ve işgücü ilişkileri ile ilgili planları oluştururlar. 2. ORTA YÖNETİM: Üst yönetimin almış olduğu kararları yürütmekten sorumlu olan görevlilerdir. Üst yönetime sürekli rapor vererek gelişmeleri aktarırlar. 3. DENETLEYİCİ YÖNETİM: İşlerin işleyişini gözetleyen ve denetleyen gerekli düzeltmelerin yapılmasını sağlayan kişilerdir. Üst yönetimin belirlediği kuralları ve süreçleri doğrudan doğruya uygularlar.

YÖNETİM İŞLEVİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ 1. Yönetim bir küme eylemidir. 2. Yönetim insanla gerçekleşir. 3. Yönetim bir işbirliği eylemidir. 4. Yönetim işbölümü ve uzmanlaşma eylemidir. 5. Yönetim bir eşgüdümleme eylemidir. 6. Yönetim bir yetki eylemidir.

YÖNETİMDE YAKLAŞIMLAR a- Klasik Yaklaşım b- Davranışsal Yaklaşım c- Sistem Yaklaşımı (Niceliksel Yaklaşım) d- Günümüzdeki Yaklaşımlar (Durumsallık Yaklaşımı)

Bir işletmedeki üretim ve yönetim işlevlerine verimliliğinin artması A- KLASİK YAKLAŞIM Bu yaklaşım yönetimin üç temel işlevi olduğunu belirtir: 1. PLANLAMA 2. ÖRGÜTLEME 3. DENETİM Bir işletmedeki üretim ve yönetim işlevlerine ussal çözümlemenin uygulanması. Çalışanların ve Donanımın verimliliğinin artması Daha yüksek kâr

B- DAVRANIŞSAL YAKLAŞIM Bir örgütün amacı insan davranışlarını ve gereksinmelerini anlayıp değerlendirmektir. C- SİSTEM YAKLAŞIMI İşletmede istatistiksel yöntemler ve gelişmiş teknolojiler kullanılarak sorunlar çözülür. Sistemin herhangi bir bölümündeki bir değişim tüm işletme bölümlerini etkiler. D- DURUMSALLIK YAKLAŞIMI Tüm bu yaklaşımların en iyi yönlerini, en iyi kullanım alanlarında değerlendirmek durumsallık yaklaşımıdır.

YÖNETİMİN İŞLEVLERİ 1 .PLANLAMA 2. ÖRGÜTLEME 3. YÖNELTME 4.EŞGÜDÜMLEME 5. DENETİM

PLANLAMA Bir işletme örgütünde neyin, ne zaman, nasıl, nerede ve kimlerce yapılacağını önceden kararlaştırmaktır. PLANLAMANIN AŞAMALARI Amaçların Belirlenmesi Amaçları gerçekleştirecek koşulları sapta. Seçenekleri belirle ve karşılaştır En uygun seçeneğin seçimi

PLANLAMANIN ÖZELLİKLERİ Planlama esnek ve değişebilendir. Planlama kapsamlıdır. Planlama bir seçim ve yeğleme sürecidir. Planlama amaç ve hedeflere ulaşmayı sağlar.

PLAN ÇEŞİTLERİ 1. Nitelikleri açısından 2. Süreleri açısından a- Stratejik planlar b- Yönetsel planlar 2. Süreleri açısından a- Kısa süreli planlar b- Uzun süreli planlar c- Orta süreli planlar 3. Kullanım biçimleri açısından a- Tek kullanımlı planlar b- Sürekli planlar 4. Teknik yapıları açısından a- Değişmez planlar b- Değişken planlar 5. Kapsamları açısından a-Genel planlar b- İşletme bölümleri ile ilgili planlar

1. Nitelikleri Açısından Planlar a. Stratejik Planlar: İşletmelerin gelecekte göstereceği gelişim ve büyümeyi ele alan, yapılacak köklü değişiklikleri öngören planlardır b. Yönetsel Planlar: Stratejik planlarda saptanan amaçlara ulaşmak için işletmenin denetimindeki etkenlerin nasıl düzenleneceğini ele alan planlardır. 2. Süreleri Açısından Planlar a. Kısa Süreli Planlar: Bir yıl ya da daha kısa süreleri öngörür. b.Uzun Süreli Planlar: Örgütün temel amaçları, hedefleri ve politikaları ile ilgili kararları kapsar. c. Orta Süreli Planlar: Kısa ve uzun süreli planlara girmeyen, ikisi arasındaki bir süreyi kapsayan planlardır.

3- Kullanım Biçimleri Açısından Planlar a. Tek Kullanımlı Planlar: Bir kez yapılması söz konusu olan işlerle ilgili planlardır. b. Sürekli Planlar: Süreklilik gösteren işletme didinmeleriyle ilgili planlardır. 4-Teknik Yapıları Açısından Planlar a. Değişmez Planlar: Teknik olarak değiştirilemeyen planlardır. b. Seçeneklere Göre Değişmez Planlar:Çeşitli seçenekleri göz önünde tutarak bu seçeneklere göre ayrı ayrı planların hazırlanıp ortaya çıkan duruma göre bu planlardan uygun olanının uygulanması durumudur. c. Değişken Planlar: Ortaya çıkan değişmelere göre üzerinde değişikliklere olanak veren planlardır.

5. Kapsamları Açısından Planlar a. Genel Planlar: İşletmeyi bütünüyle ele alan, tüm işletme için geçerli olan amaç ve hedeflere yönelen planlardır. b. İşletme Bölümleriyle İlgili Planlar: İşletmenin bir bölümünü ya da işletmenin didinmelerinin bir bölümünü kapsayan planlardır.

PLANLAMANIN YARARLARI 1. Planlama, amaçlara yönelmeyi sağlar. 2. Yöneticilere uzun dönemli düşünme alışkanlığı kazandırır. 3. Yöneticilerin geleceği daha iyi görebilmelerini sağlar. 4. İşletmenin tüm faaliyetlerini bir amaç altında yoğunlaşır. 5. Ussal ve ekonomik davranmayı sağlar. 6. Yöneticilere zaman artırımı sağlar. 7. İyi bir plan, etkin bir denetimine olanak sağlar. 8. İşletme kaynakları en iyi biçimde kullanılır ve verimlilik artar

PLANLAMANIN SAKINCALARI 1. Planlar, plancıların görüşü ile sınırlı kalabilir. 2. Hızlı değişim gösteren alanlarda, planların yeni koşullara uydurulması çeşitli güçlüklere yol açar. 3. Geleceğe yönelik kestirimlerde bulunulduğundan bu kestirimler her zaman gerçekle tutarlı olmayabilir. 4. İşletme dışı çeşitli kümeler, işletme planlarını olumsuz yönde etkileyebilir ya da planın geçersizleşmesine yol açabilir. 5. Plan büyük ölçüde zaman ve enerji kaybına yol açar. 6. Yeniliklere açık olmayan işletmelerde planların uygulanması zordur.

ÖRGÜTLENDİRME YÖNELTME Örgütlendirme, işletmenin yaşayacağı alanın çizilmesi, işletme yapısının iskeletinin oluşturulmasıdır. YÖNELTME Örgütteki kişilerin, örgütün amaçları doğrultusunda çalışmalarını sağlamak için yönlendirilmesi ve güdülenmesi sürecidir.

A- Talimatın/emrin Yöneltmedeki Yeri ve Önemi Yöneltme işlevinin işlerlik kazanabilmesi için buyruklar gereklidir. Talimatın özellikleri: Buyruk yerine getirilebilir ve akla uygun olmalıdır. Buyruk açık ve anlaşılır olmalıdır. Buyruk tam olmalıdır. Buyruk yapılan hizmetle ilgili olmalıdır. Buyrukta buyurganlıktan çok işbirliği havası bulunmalıdır. Buyruğun nedeni açıklanmalıdır. Buyruk personeli özendirici olmalıdır. Buyruğun uygulanması izlenmelidir.

ETKİN BİR YÖNELTME SİSTEMİNİN KOŞULLARI Takım ruhunun geliştirilmesi gerekir. Yönetici kişiliği ve davranışları ile örnek olmalıdır. Personel ve işletme arasındaki ilişkiler yakından tanınmalıdır. Etkin denetim sistemiyle buyrukların uygulanma sonuçları izlenmelidir Yönetici astlarından yazılı ve sözlü raporlar almalıdır. Yönetici ayrıntılar içinde boğulmamalıdır. Personelin birlik, özveri ve çalışma isteği canlı tutulmalıdır. Astlara, yetenek ve becerilerine uygun görevler verilmelidir. Astların yanlışları hoşgörüyle karşılanmalı ve astlar yetiştirilmelidir. Yöneltme ile ilgili çevre çok iyi kavranmalıdır. Etkin bir ödüllendirme ve cezalandırma sistemi kurulmalıdır. Örgütte, katılım sınırları iyi çizilmelidir.Yetki ve basamaklaşmanın bozulması sonucunu doğuracak katılmadan kaçınılmalıdır

YÖNELTMEDE GÜDÜLENME VE ÖNDERLİĞİN ÖNEMİ Güdüleme, bir işletmede astların belirli bir çalışanlar topluluğu içinde, onlarla uyumlu olarak en üst düzeyde çaba göstermesini sağlama sürecidir. Güdüleme ise iyi bir önderin varlığını gerektirir. İYİ BİR ÖNDERİN SAHİP OLMASI GEREKEN ÖZELLİKLER- Önder geleceği görebilmelidir. Amaçlar için sabırlı, kararlı ve yüreklilikle direnmelidir. Umutsuzluktan uzak, çevresine sürekli güven vermelidir. Ortaya çıkan tüm sorunları yaratıcılığı ve akılcılığı ile çözebilmelidir. Bilgi ve deneyimleriyle ile çevresindekilerin yeteneklerini geliştirebilmelidir. Adil, dengeli ve ilke sahibi olmalıdır.

EŞGÜDÜMLEME Örgütü oluşturan birbirinden farklı tüm bölüm ve birimlerin görevlerini yerine getirirken birbirleriyle de uyum içinde olmalarını sağlamak ve buna süreklilik kazandırmak EŞGÜDÜMLEME adını alır. Eşgüdüm sağlanmış bir işletmede: Her bölüm öteki bölümlerle uyum içinde ve birlikte hareket eder. Bölümlerin alt sistemlerinde çalışanlar genel amaca uygun hareket ederler. Her bölüm ve ikincil bölümler, saptanmış, ana program ve planlarla uyum içinde olurlar. Çalışanlar birbiriyle ilişkilerinde ve bu ilişkilerin sonunda karşılıklı yardımlaşmanın ne olduğunun bilincindedirler.

EŞGÜDÜMLEMENİN İLKELERİ 1.Eşgüdümleme , ilgili sorumlular arasında doğrudan görüşmeyle sağlanmalıdır. 2. Eşgüdümlemeye en başta gitmek gerekir. 3.Bir sorun ya da konuyla ilgili tüm etkenlerin birbirleri üzerine olan karşılıklı etkileri göz önüne alınarak eşgüdümlemeye gidilmelidir.

Hazırlayan : Enver KAFAFÇI 10/B 345 PLANLAMA / YÖNELTME