GIDADA BİLGİ KİRLİLİĞİ VE BİLİMSEL GERÇEKLER “KIRMIZI ET” 12 Kasım 2014/Ankara ZEKİ ILGAZ SETBİR YÖNETİM KURULU BAŞKANI

DENGELİ BESLENME Dengeli beslenme, sağlığın korunmasında önemli bir fonksiyon görmekte olup, bireyin her türlü metabolik, fizyolojik, fiziksel ve zihinsel aktivitelerini normal düzeyde yapabilmesini sağlamaya yardımcı olmaktadır.

PROTEİN ALIMI Dengeli beslenme, vücudun yapıtaşları olan protein, karbonhidrat, yağ, mineral, ve vitaminlerin gerek duyulduğu kadar tüketilmesi anlamına gelir. Yetişkin bir insanın günde yaklaşık 1 g/kg vücut ağırlığı kadar protein tüketmesi, bunun da yarısının hayvansal kökenli olması önerilmektedir.

PROTEİN ALIMI Özellikle küçük yaştaki çocukların, sporcuların, yaralanmalı hastaların her vücut ağırlık kg’ı için normal yetişkinlere göre daha fazla hayvansal protein tüketmeleri gerekir.

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME İÇİN ET TÜKETİMİ Bir gıda maddesinin değerini, önemini, içerdiği besin ögeleri, bunların bulunduğu miktarlar ve vücut tarafından kullanılabilirliği belirler. Fazla yağları alınmış bir kırmızı et; biyolojik değeri yüksek proteinler için mükemmel bir kaynaktır. Bilindiği gibi; vücudumuzun hiç sentezleyemediği veya yeterince sentezleyemediği bazı aminoasitlerin vücudumuza dışarıdan alınması gereği vardır. Kırmızı et bu ihtiyaca cevap veren en iyi kaynaktır.

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME İÇİN ET TÜKETİMİ Kırmızı et sadece biyolojik değeri yüksek proteinler için değil; aynı zamanda vitamin B12, Niasin, vitamin B6, demir, çinko ve fosfor için de değerli bir kaynaktır. Kırmızı et aynı zamanda omega-3, riboflavin, pantotenik asit, selenyum hatta D vitamini de içermektedir. Bunlara ilaveten bazı antioksidanlar ve biyoaktif maddeler içerdiği de bilinmektedir (taurin, karnitin, karnosin, glutatyon ve kreatin gibi)

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME İÇİN ET TÜKETİMİ Beslenme değeri bu kadar yüksek olan kırmızı etin kompozisyonları (doku üzeri yağların uzaklaştırılma durumu, ırk, beslenme, yaş, mevsim, karkastan elde edildiği yere göre değişiklikler göstermekle beraber) şöyledir;

ÜLKEMİZ & GELİŞMİŞ ÜLKELERDE KIRMIZI ET TÜKETİMİ Ülkemizde kişi başı yıllık et tüketimi 38 kg civarında olup bunun; kg’lık kısmı kırmızı ettir. Kişi başına yıllık kırmızı et tüketimi (domuz eti dahil), AB’de ortalama 56,8 kg, ABD’de ortalama 63,9 kg’dır. Kaynak: IMS-GIRA World Meat Facts Book, 2014

ÜLKEMİZDE ET TALEBİNİ VE TÜKETİMİNİ ETKİLEYEN BAZI FAKTÖRLER Tüketicinin gelir seviyesi, Kırmızı etin ve ikame ürünlerin satış fiyatı, Tüketici tercihleri, Yanlış bilgilendirme.

KIRMIZI ET TÜKETİMİ Ülkemizde et tüketiminin gelişmiş ülkelere göre daha az olmasının en önemli nedeni ekonomik gerekçelerdir. Ancak bu noktada halkın doğru şekilde bilgilendirilmemesi de tüketim miktarını önemli ölçüde etkilemektedir.

KIRMIZI ET TÜKETİMİ Ülkemizde kırmızı et tüketiminin yetersizliği ortada iken, kamuoyunda sürekli olarak kırmızı etin zararlı olduğu, katkı maddesi kullanılarak hazırlanan kırmızı et ürünlerinin kanserojen etkiye sahip olduğu veya genel olarak et ürünlerinin kalp damar hastalıklarına yol açtığı gibi iddialar yer almaktadır.

Oysa ki bu yöndeki değerlendirmeler, somut bilimsel veriler ışığında, hastane raporları ve epidemiyolojik çalışmalara dayandırılarak yapılmalıdır. KIRMIZI ET TÜKETİMİ

Ne yazık ki ülkemizde bu konuda yapılmış, kapsamlı güncel araştırma azdır; daha çok batı ülkelerinde yapılmış araştırmalar referans alınmaktadır. Gerek bu araştırmaları referans alan konuşmacılar, gerek medya bunu haberleştirirken araştırmanın sadece «çıktı» kısmını kullanmakta; ülkemiz koşulları ile benzeşmeyen ancak hayati öneme sahip hususları göz ardı etmekte, tüketicinin kafasında soru işaretleri yaratmakta ve tükettiği gıda ile adeta kavgalı hale getirmektedir. KIRMIZI ET TÜKETİMİ

Unutmayalım ki; Ülkemizde kişi başına günlük kırmızı et tüketimi gr’dır. Buna karşılık ülkemizde kişi başına düşen yıllık sebze tüketimi 282 kg, meyve tüketimi ise 160 kg dolayındadır. Buna göre günlük sebze ve meyve tüketimimiz 1,2 kg/kişi ile AB’nin kişi başı günlük tüketiminin 3 katıdır (AB’de 400 g’ın altında) (Kaynak: WHO) KIRMIZI ET TÜKETİMİ

Ülkemizde etin geleneksel pişirilme şekli, sulu yemek, haşlama, güveç, sebzeli tencere yemeği seklindedir ve sağlıklıdır. Halkın bilinçlendirilmesi gereken konu, etin pişirilme şekli, sıcaklığı ve süresi ile ilgili olmalıdır. KIRMIZI ET TÜKETİMİ

Görsel ve yazılı basında yapılan yanlış ve eksik bilgilendirme faaliyetleri ile spekülatif açıklamaların zaten düşük olan hayvansal protein tüketimini daha da azaltarak istenmeyen sağlık problemlerinin ortaya çıkmasına zemin hazırlayabileceği unutulmamalıdır.

Gıda güvenliği konusunda yaşanan bilgi kirliliği nedeniyle, tüketiciler gerçek riskleri göz ardı edebilmekte, kayıt ve kontrol dışı ürüne yönelmekte, resmi otorite tarafından yapılan açıklamalar dahi doğru algı oluşturmaya yetmemektedir.

Ulusal Gıda Teknoloji Platformu tarafından yapılan bir çalışmaya göre, ülkemizde gıdanın sağlık üzerine etkisi ile ilgili yapılan çalışmalar, son yıllarda artış göstermekle birlikte yetersiz düzeydedir. Gıda ve sağlık alanına yönelik bilimsel araştırmaları artırmak için gerekli önlemler alınmalıdır.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Gıdaların insan sağlığına olası etkilerinin saptanması, değerlendirilmesi, ancak değişik disiplinlerden üye bulunduran uzmanlar topluluğunun birlikte yapacağı bilimsel çalışmalar sonucunda ortaya konmalıdır.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Gıda ile ilgili olası riskleri paylaşacak, risklerin değerlendirmesini yapacak güçlü, bağımsız, güvenilir bir bilim kurulunun oluşması sağlanmalıdır. Gıda riskleri ile ilgili bilgilendirmeler bilimsel temelli olmalıdır.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yapılan denetimlerde olumsuz çıkan sonuçların paylaşım yöntemleri, tüketici güveni ve algısı açısından son derece önemlidir. Yapılan açıklamalar yanlış algılara yol açmamalıdır. Bu konularda usul ve esaslar net bir şekilde belirlenmelidir (ilgili yönetmelik bir an önce çıkartılmalıdır).

Bilgi kirliliğini ortadan kaldıracak kamuoyu bilgilendirme faaliyetleri başlatılmalı ve düzenli bir şekilde sürdürülmelidir. Görsel ve yazılı yayınlarla bilgi kirliliğine yol açan kişi ve kurumların yaratacağı haksız ve yıkıcı etki yasal düzenlemelerle engellenmelidir. SONUÇ

TEŞEKKÜR EDERİM