AMERİKAN EDEBİYATI Beyaz adam, kızılderili ve siyah adam üçgeninde gelişen “Yeni Dünya”nın yazın serüveni

AMERİKAN EDEBİYATI Kızılderililer, Yeni bir yurt arayan Avrupalılar, Altına hücum edenler, Öncüler, İç savaş, Özgürlük peşinde koşan kara adamlar, Özgünlüğünü kazanan bir kültür.

ABD tarihi dönemleri 1 - Kolonileşme dönemi (1493-1775) 2 - Bağımsızlık Savaşı (1775–1783) 3 - Batıya genişleme (1789–1849) 4 - İç savaş (1861-1865) 5 - Dünya savaşları (1914-1945) 6 - Soğuk Savaş (1945-1990) 7 - Terörizmle Savaş (2001-

Kolonileşme dönemi (1493-1775) Son Ağaç kesildiğinde, Son nehir kuruduğunda, Son balık öldüğünde. Beyaz Adam; paranın yenmeyen bir şey olduğunu anlayacak.

Keşif Gezileri Edebiyatı Kolomb “Epistola” adı altında 1493’te basılan seyir defterinde gezinin çarpıcı yanlarını anlatır.   http://www.youtube.com/watch?v=60MKSBT_wWM&feature=related

Keşif Gezileri Edebiyatı Pocahontas http://www.youtube.com/watch?v=9q1QF8G47oU

New England’da Sömürge Dönemi William Bradford (1590-1657) Bağımsızlık Bildirgesi'nin öncüsü “Mayflower Sözleşmesi”'ni hazırladı. Anne Bradstreet (1612-1672) Bir Amerikalı tarafından yayınlanan ilk şiir kitabı.

Demokratik Kökler ve Devrimci Yazarlar : 1776-1820 AMERİKA'NIN AYDINLANMASI Benjamin Franklin (1706-1790) Yazar, basımcı, yayıncı, bilim adamı ve diplomat A.B.D. Anayasası'nın taslağının hazırlandığı 1787 kongresinde önemli rol oynadı. 

Kurgusal Edebiyat (Roman ve Hikaye) Yazarları İlk kurgusal edebiyat yazarları; Charles Brockden Brown (1771-1810), Washington Irving (1783-1859), James Fenimore Cooper (1789-1851) Onlar sayesinde Amerikan edebiyatı Amerika Birleşik Devletleri kadar dışarıda da okunmaya ve beğenilmeye başlandı.

James Fenimore Cooper (1789-1851) http://www.youtube.com/watch?v=7tiKM4fxY1U

Romantik Dönem, Deneme Yazarları ve Şairler 1820-1860 Ralph Waldo Emerson (1803-1882) Yazar ve Düşünür İyi yapılmış bir işin ödülü, onu yapmış olmaktır. İnsanlar ancak adaletle doyurulur. Hayatınızı cesurca kabullenin, başarıya dönüştüğünü göreceksiniz. Arkadaş edinmenin tek yolu, arkadaş olmaktır. Eğitimin sırrı, çocuğa saygıyla başlar. Kendinizden başka kimse size barış getiremez Davranışlarından utanıp, sıkılma; hayatın tümü bir denemedir. Bir tek düşmanı olan, her yerde onunla karşılaşır. Uygarlığın gelişmesinde en büyük görev, kadınların üstündedir.

Romantik Dönem, Deneme Yazarları ve Şairler 1820-1860 Henry David Thoreau (1817-1862) "Sivil İtaatsizlik"

Romantik Dönem, Deneme Yazarları ve Şairler 1820-1860 Emily Dickinson (1830-1886) Böyle ayrı durmalıyız, Sen orada, ben burada, Kapı azıcık aralık Ki okyanuslar var, Ve dua, Ve o, soluk gıda, Ümitsizlik!

Romantik Dönem, Kurgu Edgar Allan Poe (1809-1849) Kısa öykü tarzını iyileştirmiş ve dedektif hikayelerini türetmiştir. 

Romantik Dönem, Kurgu Harriet Beecher Stowe (1811-1896)

Romantik Dönem, Kurgu Herman Melville (1819-1891) http://www.youtube.com/watch?v=a7dSTdHziMs

Gerçekçilik Mark Twain 1835-1910 Savaştan önce idealistler insan haklarını ve özellikle köleliğin kaldırılmasını savunuyorlardı; savaştan sonra, Amerikalılar gelişmeyi ve kendi kendini yetiştirmiş adamı idealleştirdiler.

Henry James (15 Nisan 1843 – 28 Şubat 1916) 

Jack London (12 Ocak 1876 - 22 Kasım 1916) “Martin Eden için neden biraz üzülmeyeyim? Martin Eden bendim. Martin Eden bir bireyci idi, bense bir sosyalist. İşte bu nedenden ben yaşamaya devam ediyorum ve işte bu nedenden Martin Eden öldü.”

Stephen Crane (1871-1900) Devrin tipik Amerikan romanlarından olanStephen Crane’den Maggie: A Girl of the Streets (Sokak Kızı Maggie), Jack London'dan Martin Eden, ve daha sonra Theodore Dreiser'den An American Tragedy (Bir Amerikan Macerası) ekonomik güçlerin ve yabancılaşmanın zayıf veya saldırıya açık kimselere verdiği zararı anlatır. Twain'in Huck Finn’i, London’un The Sea-Wolf’undaki (Deniz Kurdu) Humphrey Vanderveyden, ve Dreiser'in fırsatçı Sister Carrie (Kızkardeşim Carrie)’si gibi ayakta kalabilenler, şefkat, esneklik ve hepsinden önemlisi kişilik içeren ruhsal güçleri sayesinde dayanabilmişlerdir.

MODERNİZM VE DENEYSELCİLİK: 1914-1945 BİÇİM KONUSUNDA DENEMELER Ezra Pound (1885-1972) T.S. Eliot (1888-1965) Robert Frost (1874-1963) Wallace Stevens (1879-1955) William Carlos Williams (1883-1963) DÜZ YAZILAR, 1914-1945: AMERİKAN GERÇEKÇİLİĞİ F. Scott Fitzgerald (1896-1940) Ernest Hemingway (1899-1961) William Faulkner (1897-1962) SOSYAL FARKINDALIK ÜZERİNE ROMANLAR Sinclair Lewis (1885-1951) John Dos Passos (1896-1970) John Steinbeck (1902-1968)

GÖL ADASI Ey Tanrım, ey Venüs, ey Mercury, hırsızların koruyucusu Son günlerimde, n'olursun, bir küçük tütüncü dükkânı ver bana, Küçük, parlak kutularım olsun tertemiz raflara dizilmiş Yumuşak, kokulu tütünlerim de Pırıl pırıl Virginia tütünü de serilmiş altına parlak, cam tezgâhımın Bir terazi ver bana, çok yağlı olmasın, Orospular da damlasın ara sıra İki çift lâf etmeye, saçlarını düzeltmeye ya da. Ey Tanrım, ey Venüs, ey Mercury, hırsızların koruyucusu, Bir küçük tütüncü dükkânını ödünç ver bana, ya da hangi mesleğe yazarsan yaz İnsana her zaman beyninin gerektiği bu kahrolası yazarlık mesleğinden başka.

I. ÖLÜLERİN GÖMÜLÜŞÜ Nisan en zalim aydır, Gövertir Leylakları ölü toprakta, Yoğurur anılarla istekleri, uyarır Uyuşuk kökleri bahar yağmuruyla. Kış, sıcacık tuttu bizi, örter Toprağı unutkan karla, sürdürür Kısır bir hayatı kuru köklerle. Yaz şaşırttı bizi, Starnbersee'ye gelince Deli bir sağnakla; sığındık sıra kolonlara, Derken yeniden güneş… Ve çocukluğumuzda, arşidüklerde kalırken, Yeğenimgillerde, kızakla gezdirirdi beni, Ve ben korkardım. Ama o, Marie, derdi, Sıkı tutun Marie! Ve yamaçtan kayardık. Dağlardaysan, orada özgür bulursun kendini. Çoğu geceler okurum, kışın da güneye giderim. Hangi kökler kavrar, hangi dallar bezer Buradaki taş yığınını? Ey insanoğlu Bunu bilemez, sezemezsin, çünkü bildiğin yalnız Bir kırık putlar yığınıdır ki güneşte kavrulur Ve ona ne ölü ağaç gölge, ne cırcırböceği erinç, Ne de kuru taş su sesi verir. Yalnız Burası gölge, altı bu kızıl kayanın, (Sığın gölgesine bu kızıl kayanın), Ve ben öyle bir şey göstereceğim ki sana, Ne seni durmadan izleyen sabah ki gölgendir, Ne kalkıp seni karşılayan akşam ki gölgendir, Sana korkuyu göstereceğim bir avuç tozda…

Edward Estlin CUMMINGS (Massachusetts, 1894-North Conway 1961). HİÇ GİTMEDİĞİM BİR YERDE  hiç gitmediğim bir yerde, sevinçle ötesinde  her türlü yaşantının, kendi sessizliği var gözlerinin:  en ince kımıltında bir şey var içime gömen beni,  bir şey dokunamayacağım kadar bana yakın  kolayca açar beni en ürkek bir bakışın  parmaklar gibi kapamış olsam bile kendimi,  sen hep yaprak yaprak açarsın beni, Baharın  (dokunup ustaca, gizlice) açışı gibi ilk gülünü  ya da beni kapatmaksa isteğin, ben  ve hayatım kapanırız güzelce, birden  karın her yere özenle inişini  düşleyen yüreğince şu çiçeğin;  duyduğumuz hiçbir şey bu ülkede  erişemez gücüne sonsuz inceliğinin:  yapısının renkleriyle beni bağlayan,  öldüren, hiç durmadan, her nefeste  (bilmiyorum nedir bu sende olan, bu kapayan  ve açan; yalnız anlıyor içimde bir şey  gözlerinin sesini göllerden derin olan)  kimsenin yok, yağmurun bile, böyle küçük elleri.

Ernest Hemingway (1899-1961) Çok sayıda roman, özellikle Hemingway'in The Sun Also Rises (Güneş Gene Doğar) (1926) ve Fitzgerald'ın This Side of Paradise (Cennetin Bu Yakası) (1920) adlı eserleri, Amerikalı sürgün yazar Gertrude Stein’ın "kayıp nesil" olarak adlandırdığı savurganlık ve hayal kırıklığını dile getirir. T.S. Eliot'ın etkileyici ve uzun şiiri "The Waste Land’de (Çorak Ülke)" (1922), Batı uygarlığı, yağmura ihtiyaç duyan kasvetli bir çöl olarak sembolize edilir.

Scott Fitzgerald (1896-1940)

John Steinbeck (1902-1968)

Eugene O'Neill (1888-1953)

Nobelli asi yazar: William Faulkner (1897-1962). ABD'li romancı ve öykü yazan William Harrison Faulkner ABD'nin güney bölgesi insanlarını anlatan roman ve öyküleriyle tanınır “İnsanlar sorunlara muhtaçtır, ruhu keskinleştirip güçlendirmek için biraz yenilgi ve umutsuzluk gerekir, demek istemiyorum ama yiğitliği ve metaneti öğrenmek zorundasınız. Mutluluk sadece sebzelere özgüdür…”

“Sadece tütünüm ve viskim olsun yeter, dünyanın en iyi romanlarını yazabilirim…” 32 yaşına geldiği 1929'da gençlik aşkı Estelle Oldham ile dünyaevine giren William Faulkner'in bu evlilikten bir çocuğu oldu. Aynı yıl Sartoris adlı eseriyle kayda değer bir başarı kazandı.

". ben başarısızlığa uğramış bir şairim "... ben başarısızlığa uğramış bir şairim. belki de her romancı önce şiir yazmak ister, yazamadığını görür ve hikaye yazmayı dener. Hikaye, şiirden sonra en çok çaba isteyen edebiyat formudur. Ve sanatçı hikaye yazma işinde de çuvalladığında, ancak şiirde ve hikayede çuvalladığında romanını yazmaya başlayacaktır.”

Faulkner çeşitli romanlarında sözünü ettiği, aralarındaki ilişki kuşaklar öncesine dayanan hayal ürünü birkaç aile ve tamamen hayal ürünü bir peyzajdan oluşan Yoknapatawpha County’i yarattı. Merkezi “Jefferson” olan Yoknapatawpha County, Oxford, Mississippi ve yakın çevresini örnek almıştır.

William Faulkner (25 Eylül 1897 – 6 Temmuz 1962) Bazı Eserleri Roman: Askerin Ödülü (Soldiers Pay, 1926), Sartoris (1929), Ses ve Öfke (The Sound and The Fury,1929), Döşeğimde Ölürken (As I Lay Dying, 1930), Kutsal Sığınak (Sanctuary, 1931), Ağustos Işığı (Light in Auguste, 1932), Absalom, Absalom!(1936), Yaban Palmiyeleri (The Wild Palms, 1939), Bir Rahibeye Ağıt (Requiem for a Nun, 1951), Tozun İçine Giren (Intruder in the Dust, 1948), Köy (The Hamlet, 1940), Kasaba (The Town, 1957), Malikhane (The Mansion, 1959), Yağmacılar (The Reivers) Öykü: Go Down Moses (1942) Oyun: Kuklalar (The Marionettes, 1920) Şiir: Mermer Pan (The Marble Faun, 1924)

William Faulkner – Ses ve Öfke Yazar çamurlu külotuyla ağacın tepesindeki küçük bir kız imajı olan basit bir fikirle yola çıktığını ve bunun “Alacakaranlık” isminde kısa bir öyküye dönüştüğünü söylemiştir; fakat Caddy karakterini o kadar sevmiştir ki bu kısa öyküyü bir romana çevirmiştir. http://www.youtube.com/watch?v=UFL7F1KT0AE&feature=related

William Faulkner – Ses ve Öfke

William Faulkner – Ses ve Öfke

William Faulkner – Ses ve Öfke

William Faulkner – Ses ve Öfke http://www.youtube.com/watch?v=dyox__X6VpQ

William Faulkner – Ses ve Öfke Benjamin’in ağlamaları, haykırmaları, çığlıkları yaşanan bütün trajediye, acının ağırlığına karşı bir tepki gibidir.

William Faulkner – Ses ve Öfke Quentin'in zamansız saati ile Caddy'nin saatsiz zamanı arasında, olan bitmeyen, mükemmel roman

William Faulkner – Ses ve Öfke Öykünün sesi; parçalanmanın, çöküşün, kaderin sesidir. Benjy’nin sesi, saflığın ve çaresizliğin sesi,  çığlıktır. Quentin umutsuzluğun Jason öfkenin, hırsın Caddy bencilliğin Caroline sorumsuzluğun Dilsey sabrın sesidir.