Hazırlayan: Zeynep Adsoy Türkçe Öğretmenliği/2 No:1090310276 EKLER (DEVAMI) Hazırlayan: Zeynep Adsoy Türkçe Öğretmenliği/2 No:1090310276

FİİL ÇEKİM EKLERİ EKLERLE İLGİLİ AYRINTILAR

FİİL ÇEKİM EKLERİ A) Kip Ekleri B) Kişi(şahıs)Ekleri C) Ek-Fiil Ekleri Haber Kipleri Dilek Kipleri

2) FİİL ÇEKİM EKLERİ A) Kip Ekleri: Haber Kip Ekleri: Görülen Geçmiş Zaman: (-dı,-di,-du,-dü,-tı,-ti,-tu,-tü) Öğrenilen Geçmiş Zaman: (-mış, -miş, -muş, -müş) Şimdiki Zaman: (-yor,-mekte,-makta) Gelecek Zaman: (-ecek,-acak) Geniş Zaman: (-r, -ır, -ar)

Dilek Kip Ekleri: Şart Kipi: (-se, -sa) İstek Kipi: (-e,-a) Gereklilik Kipi: (-meli,-malı) Emir Kipi: (yok)

B) Kişi (Şahıs) Ekleri: Bu ekler kip eklerinden sonra gelerek fiili (eylemi) yapan kişiyi bildirir. Ör: Bugün çok uyudum:(-m) ben Gel-di-m, Gel-di-n,Yok,Gel-di-k Gel-di-niz, Gel-di-ler

C) Ek-fiil Ekleri: (i-di, i-miş, i-se) Fiillere gelerek bileşik zamanlı fiil yapan eklerdir. -idi,-iken,-imiş,-ise ek eylemleri kullanılır. Bu ekler kelimeye hem bitişik, hem ayrı yazılabilir. Ek fiilin geniş zamanı(-dir) bitişik yazılır. Ör: Elmayı güzelce doğramıştı. (-mış idi.) Ör: O tembel bir adamdır.( geniş zaman)

EKLERLE İLGİLİ AYRINTILAR -i: Hal eki olabilir. (Evi gördüm.) -i: İyelik eki olabilir. (Evi yıkılmış.) -i: Yapım eki olabilir. (Yazı) Ör: Yaz-ı-s-ı-n-ı yayınladık. Yapım eki İyelik eki Hal eki

“-E” -e: Hal eki olabilir. (Eve gitti.) (Dolaylı tümleç yapar.) -e: Yapım eki olabilir. (Yaş-a-mak) -e: Zarf fiil eki olabilir. (Yüze yüze karşıya geçti.) -e: Zaman bildiren sözcükte yer alabilir. (Geceye orada oluruz.)

“-DE” -de: Hal eki olabilir. (Evde oturuyor.)(Dolaylı tümleç yapar.) -de: Yapım eki olabilir. (Sözde Kızlar) -de: Zarf yapabilir. (Yarımda yanıma gelecek.) de: Bağlaç olabilir. (Sen de mi Bürütüs?) (Ayrı yazılır.)

“-DEN” -den: Hal eki olabilir. (Evden çıktı.) (Dolaylı tümleç yapar.) -den: Yapım eki olabilir. (Candan arkadaş) -den: Zaman bildiren sözcükte yer alabilir. (Akşamdan yola çıkalım.) -den: Tamlayan eki olabilir. (Öğrencilerden çoğu)

“-LER” -ler: “Çokluk” bildirir.(Evler) -ler: “Soy” anlamı katabilir (Osmanlılar) -ler: “Aile” anlamı katabilir. (Aliler bize geldi.) -ler: “Abartma” anlamı katabilir. (Ateşler içindeydi.) -ler: “Saygı” anlamı katabilir. (Müdür Beyler gelmedi.) -ler: “Benzerlik” anlamı katabilir. (Fatih'ler, Yavuz'lar)

-ler: “Benzerlik” anlamı katabilir. (Fatih'ler, Yavuz'lar) -ler: “Küçümseme, Alay” anlamı katabilir. (Küçük Beyler yine neredeydiler?) -ler: “Her” anlamı katabilir. (Sabahları yürürüm.) -ler: “Yaklaşık” anlamı katabilir. (Beş yaşlarındaydım.) -ler: “Sahip olanın çokluğu”nu bildirebilir. (Evleri yıkılmış.)

“-CE” -ce: Eşitlik anlamı katabilir. (Boyunca oğlu var.) -ce: “Göre” anlamı katabilir. (Bence gidelim.) -ce: “Pekiştirme” anlamı katabilir. (Güzelce karıştır.) -ce: Yapım eki olabilir. (Türkçe, Kokarca) -ce: Birliktelik anlamı katabilir. (Okulca ziyarette bulunduk.) -ce: Küçültme eki olabilir. (Büyükçe bir sopaydı.)

“-Mİ” mi: Soru edatıdır. Hem isimle, hem fiille kullanılabilir. Her zaman ayrı yazılır. mi: Soru anlamı katabilir. (Orada hava güzel mi?) mi: Pekiştirme anlamı katabilir (Güzel mi güzel) mi: Şart anlamı katabilir. (Koştu mu yetişir.)

NOTLAR Not 1: -i hal eki ile –i iyelik ekini karıştırmamak gerekir. Ör: Kalemi kırdım. (Hal eki olan –i'yi alan kelime, neyi?, kimi? sorularına cevap verir ve cümlede belirtili nesne olarak kullanılır.)

Not 2: -in iyelik eki ile –in ilgi ekini karıştırmamak gerekir. Ör:Senin kalemin İlgi eki İyelik eki Ör:Kalemin güzelmiş. (İyelik eki) Bu araba senin. (İlgi eki)

Not 3: -im iyelik eki ile –im ek-fiil ekin karıştırmamak gerekir. Ör: Kolum kırıldı. (İyelik eki. Sahiplik, aitlik bildirmiş ve özne yapmış.) Ör: Yirmi yıllık öğretmenim. (Ek-fiil eki. İsim soylu sözcüğe gelip, yüklem yapmış.) Ör: Çal sazını ozanım. (İyelik eki) Ör: Ben bir garip ozanım. (Ek-fiil eki)

Not 4: -ler çoğul eki ile –ler şahıs ekini karıştırmamak gerekir. -ler çoğul eki çokluk bildirir ve isimlere gelir. -ler şahıs eki eylemi yapanların çokluğunu bildirir ve eylemlere gelir. Çocuklar top oynuyorlar. Çoğul eki Şahıs eki