/ 63
/ 63
GATA Aile Hekimliği AD, Ankara AİLE HEKİMLİĞİNDE KODLAMA Doç. Dr. Zekeriya Aktürk 16 Mart 2006 GATA Aile Hekimliği AD, Ankara 0535 7140843 naturamed@hotmail.com http://ailehekimligi.trakya.edu.tr / 63
Amaç Bu sunum ve arkasından yapılacak grup çalışmasında katılımcıların ICD ve ICPC kodlama sistemleri hakkında bilgi sahibi olmaları ve ICPC2’yi kullanarak kodlama yapabilmeleri amaçlanmıştır / 63
Sunum akışı KODLAMA ICD ICPC Kodlama pratiği Tanıya neden ihtiyaç var? Kodlama neden gerekli Kodlamanın tarihi? ICD ICPC Kodlama pratiği / 63
ICD ve ICPC nedir? “Tanısal bir kodlama” ve “istatistiksel bir sınıflama” Her hastalık için o hastalığa özgü bir kod kullanılmaktadır DSÖ ve Wonca tarafından geliştirilmiştir / 63
Tarihçe 1948 ICD-6 1975 ICD-9 1979 ICD-9-CM (Clinical Modification) 1979 ICHPPC (Wonca Classification Committee) 1987 ICPC 1992 ICD-10 1995 ICPC Plus 1998 ICD-10-AM (Australian Modification) 1998 ICD-10-PCS (Procedure Coding System) 1998 ICPC-2 Plus 7 1998 ICPC-2 2001 ICD- 10-CM 2005 ICPC-2R / 63
Sınıflandırmanın avantajları Hatırlayalım: Hastalığı objektif ölçütlere göre sınıflandırırsak: Tedavi vermede kolaylık Prognozu tahmin etmede kolaylık İç organların durumu hakkında bilgi Hekimler arası iletişim McWhinney 1989 / 63
Ancaak… Aile hekimliğinde hastaların önemli bir kısmının problemleri ayrışmamıştır: %25-50 Neden ? McWhinney 1989 / 63
Neye göre sınıflandıralım? Etkilenen vücut kısmına göre (topografi) Nedene göre (etyoloji) Dokudaki patolojik değişikliklerin tipine göre (morfoloji) Sonuçta ortaya çıkan fonksiyonel anormalliğe göre .. / 63
ICD-10, morbidite ve mortalite kodlamasında kullanılır Hastalık oranı, belli bir hastalık gösterenlerin sağlam kimselere oranı MORTALİTE Ölüm oranı, belli bir nüfus içinde, belli bir zaman sürecinde görülen ölümlerin binde olarak ifade edilen miktarı / 63
SINIFLAMA YAPISI ICD-10’un sınıflama yapısında 4 düzey bulunmaktadır. Her düzey, bir üsttekinin detaylandırılmış halidir. 1. Düzey, hastalıkların genel olarak sınıflandırıldığı bölümlerdir. ICD-10’da toplam 21 bölüm bulunmaktadır. / 63
ICD-10 BÖLÜMLER Bölüm I Enfeksiyon ve paraziter hastalıklar (A00-B99) Bölüm II Neoplazmlar (C00-D48) Bölüm III Kan ve kan yapıcı organ hastalıkları ve immün mekanizmayı içeren hastalıklar (D50-D89) Bölüm IV Endokrin. Nutrisyonel ve metabolik hastalıklar (E00- E90) Bölüm V Akıl ve davranış bozuklukları (F00-F99) Bölüm VI Sinir sistemi hastalıkları (G00-G99) Bölüm VII Göz ve gözle bağlantılı doku hastalıkları (H00-H59) Bölüm VIII Kulak ve mastoid oluşum hastalıkları (H60-H95) Bölüm IX Dolaşım sistemi hastalıkları (I00-I99) Bölüm X Solunum sistemi hastalıkları (J00-J99) / 63
ICD-10 BÖLÜMLER Bölüm XI Sindirim sistemi hastalıkları (K00-K93) Bölüm XII Cilt ve cilt altı dokusu hastalıkları (L00-L99) Bölüm XIII Kas-iskelet ve bağ dokusu hastalıkları (M00-M99) Bölüm XIV Ürogenital sistem hastalıkları (N00-N99) Bölüm XV Gebelik, doğum ve lohusalık dönemi hastalıkları (O00-O99) Bölüm XVI Perinatal dönemden kaynaklanan hastalıklar ( POO-P96 ) Bölüm XVII Konj. malformasyon, deformasyon ve kromozom an (Q00-Q99) Bölüm XVIII Semptomlar ve anormal klinik ve laboratuvar bulguları Bölüm XIX Yaralama, zehirleme ve dış nedenlere bağlı durumlar (R00-R99) Bölüm XX Hastalık ve ölümün dış nedenleri (S00-T98) Bölüm XXI Sağlık durumu ve sağlık hizmetlerinden yararlanmayı etkileyen faktörler (V01-Y98) / 63
ICD 10 Vücut sistemleri, (Bölüm III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XIII ve XIV), Etyoloji (Bölüm I, II, XVII, XIX, XX) Diğerleri (Bölüm XV, XVI, XVIII, XXI) / 63
Eksenlerdeki bu çeşitlilik karmaşaya neden olmaktadır, çünkü tanı başlıkları, aynı mantıkla birden fazla bölüm altında sınıflanabilir. Örneğin influenza, infeksiyon bölümünde ya da solunum sistemi hastalıkları içinde ya da her ikisinde sınıflanabilir. ICPC ise bu formatı izlememiştir. Yerleşimin etyolojiye göre önceliği olduğu ilkesiyle ICPC bölümlerinin tümü vücut sistemlerine dayalıdır. Wood M. Family medicine classification systems in evolution. J Fam Pract. 1981;12:199-200. / 63
ICD-10’da Kırımlar / 63
Hangi Düzey ICD-10? Üçlü kırınım 2.035 Dörtlü kırınım 8.932 Beşli kırınım 45.000 J00-J06 akut üst solunum yolu enfeksiyonları J00 Akut nazofarenjit [nezle] J01 Akut sinüzit .. J06 Akut üst solunum yolu enfeksiyonları, birden fazla ve tanımlanmamış bölgelerin J06.0 akut larengofarenjit J06.8 akut üst solunum yolu enfeksiyonları, diğer, birden fazla bölgelerin J06.9 akut üst solunum yolu enfeksiyonu, tanımlanmamış / 63
http://www.saglik.gov.tr/icd10/default.asp / 63
ICPC’nin Yapısı ICPC basit bir iki eksenli yapı üzerine kuruludur: bir eksende her birisi bir harften oluşan vücut sistemlerine dayalı 17 bölüm ve ikinci eksen olarak da iki rakamlı sayısal başlıkları içeren birbirinin aynısı yedi bileşen / 63
ICPC’nin yapısı: 17 bölüm ve 7 bileşen / 63
Bölümler A Genel/belirsiz R Solunum B Kan/kan yapıcı organlar/immun mekanizmalar D Sindirim F Göz H Kulak K Dolaşım L Kas iskelet N Nörolojik P Psikolojik R Solunum S Deri T Metabolik U İdrar W Gebelik X Kadın genital Y Erkek genital Z Sosyal / 63
Bileşenler 1 Yakınma ve belirti bileşeni 2 Tanısal ve koruyucu işlemler 3 İlaç, tedavi, tedavi edici işlemler 4 Sonuçlar 5 Yönetimsel 6 Sevk ve diğer karşılaşma nedenleri 7 Hastalık bileşenleri — infeksiyöz hastalıklar — neoplazmlar — yaralanmalar — doğumsal anomaliler — diğer / 63
Aile hekimliğinde bir karşılaşma Hastanın geliş nedeni Tanı Yapılan işlem / 63
Karşılaşma nedeni (reason for encounter) Bireyin geliş nedeni Belirti ya da yakınmalar (baş ağrısı veya kanser korkusu), Bilinen hastalık (nezle veya diyabet), Korunma veya tanı amaçlı hizmet talebi (kan basıncı kontrolü veya EKG), Tedavi talebi (ilaç yazdırma), Test sonucu alma veya İdari (sağlık raporu alma) olabilir. ICPC-2-R: Birinci Basamağın Uluslararası Sınıflaması. Aktürk Z, Dağdeviren N (Çeviri Editörleri). Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği (TAHUD) Yayınları, İstanbul, 2006 / 63
Bakım Dönemi (Episode of care) Her karşılaşmada birden fazla bakım epizodu söz konusu olabilir: DM HT / 63
başlangıcı: ilk karşılaşma Bakım dönemi Sağlık problemi Bakım ihtiyacı Karşılaşma nedeni, bakım ihtiyacı tanı, dönem başlığı süreç Yeni bir bakım dönemi başlangıcı: ilk karşılaşma karşılaşma nedeni, bakım ihtiyacı tanı, dönem başlığı süreç Karşılaşma ndeni, bakım ihtiyacı tanı, dönem başlığı süreç / 63
Dönem başlığı zaman içerisinde değişebilir! Bakım dönemi Sağlık problemi Bakım ihtiyacı Karşılaşma nedeni, bakım ihtiyacı tanı, dönem başlığı süreç Eski kaşılaşmanın takibi yeni bir bakım dönemi, İkinci karşılaşma karşılaşma nedeni, bakım ihtiyacı tanı, dönem başlığı süreç Dönem başlığı zaman içerisinde değişebilir! Karşılaşma ndeni, bakım ihtiyacı tanı, dönem başlığı süreç Eski karşılaşmann takibi yeni bir bakım dönemi, İkinci karşılaşma / 63
Bakım dönemine örnek yorgunluk Hb Ca kolon sevk, danışmanlık KN Tanı hissi’ Tanı yorgunluk İşlem Hb 1. karşılaşma KN ‘test sonucum ne?’ Tanı Demir eksikiği anemisi İşlem kolonoskopi 2. karşılama KN ‘test sonucum ne?’ Tanı Ca kolon İşlem sevk, danışmanlık 3. karşılaşma / 63
Bakım döneminin başlangıcı Algılanan sağlık problemi Algılanan bakım ihtiyacı Karşılaşma nedeni Sağlık problemi Girişim, bakım süreci Aynı bakım döneminde ikinci karşılaşma / 63
Karşılaşma nedeni / 63
Sağlık sorunu/tanı / 63
Karşılaşma nedeni (KN) Bakım dönemi Eski yapı Karşılaşma nedeni (KN) Sağlık problemi Girişim KN: yakınma, belirti problem KN: girişim KN: klinik bulgu-lar Sağlık Prob. + kesin-lik + durum Ara girişim Sonraki girişim Yeni yapı A B C D E F / 63
ICPC’nin farklı dillerde hazırlanmış çevirileri Bask dili Danimarkaca+ Flamenkçe+ İngilizce+ Fince+ Fransızca+ Almanca Yunanca+ İbranice Macarca İtalyanca Japonca+ Norveçce+ Polonyaca Portekizce+ Rusça Güney Afrikaca İspanyolca+ İsveçce + Bu dillerde birer baskısı mevcuttur. / 63
Türkçe ICPC-2-R: Birinci Basamağın Uluslararası Sınıflaması. Aktürk Z, Dağdeviren N (Çeviri Editörleri). Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği (TAHUD) Yayınları, İstanbul, 2006 / 63
ICD ve ICPC farkı Hastalık sınıflamaları sağlık çalışanlarının hastanın sağlık sorununu rahatsızlık, hastalık veya yaralanma şeklinde yorumlayıp kodlamasına izin verecek özellikte oluşturulmuştur. Bunun tersine Karşılaşma Nedeni Sınıflaması verilere hastanın bakış açısıyla yaklaşır. Bu nedenle, hastalık ya da sağlık çalışanı yönelimli değil hasta yönelimlidir. / 63
50 Yatan hastada bölgesel hastane tanıları / 63 Lyn Hanmer, 2002
Bölgesel hastane girişimleri / 63
Ne tür sorunlar var? Uluslararası tanı kodlaması kullanılması kaçınılmaz. (Yönetsel karar) Tanı kodu girme ihtiyacı olmayan bir gruba bu nasıl yaptırılabilir? / 63
Metodoloji ne olmalı? Kim girmeli? Hangi düzey ICD 10 kodu kullanılmalı? Hangi alt yapılara ihtiyaç var? Her hastaya kod girilmesi nasıl sağlanmalı? Doğru tanı girildiği nasıl kontrol edilmeli? / 63
Tanı Girişi Ön tanı girişinde hekim dışı personel kullanılabilir mi? Hemşire Sekreter Tıbbi sekreterler Özel Kodlayıcılar? / 63
Metodoloji ne olmalı? Kişilerin bu ön tanıları girmeleri için hiçbir neden yok! Cezalandırma Özendirme / ödüllendirme Zorunluluk / 63
Kodlar arasında dönüşüm / 63
Kodlar arası dönüşüm nasıl sağlanmalı? (Standardın standardı!) Kodlar kültürler arası farklılıkları ne kadar karşılayabilir? / 63
/ 63
ICPC kodlama pratiği / 63
KN: depresyon hissi Bölüm Kod Depresyon hissi P-Psik P03 İshal ? Kolon kanseri korkusu `Migreniniz nasıl?’ Ayak bileği röntgen talebi / 63
KN: ishal Bölüm Kod Depresyon hissi P-Psik P03 İshal D-Sindirm D11 Kolon kanseri korkusu ? `Migreniniz nasıl?’ Ayak bileği röntgen talebi / 63
KN: kolon kanseri korkusu Bölüm Kod Depresyon hissi P-Psik P03 İshal D-Sindirm D11 Kolon kanseri korkusu D-Sindirim D26 `Migreniniz nasıl?’ ? Ayak bileği röntgen talebi / 63
KN: Aile hekiminin talebi Bölüm Kod Depresyon hissi P-Psik P03 İshal D-Sindirm D11 Kolon kanseri korkusu D-Sindirim D26 `Migreniniz nasıl?’ N-Nörol N64 Ayak bileği röntgen talebi ? / 63
KN: Röntgen isteği Bölüm Kod Depresyon hissi P-Psik P03 İshal D-Sindirm D11 Kolon kanseri korkusu D-Sindirim D26 `Migreniniz nasıl?’ N-Nörol N64 Ayak bileği röntgen talebi L-Kas isk L41 / 63
Kodlama örneği yorgunluk Hb Ca kolon sevk, danışmanlık KN Tanı İşlem hissi’ Tanı yorgunluk İşlem Hb 1. karşılaşma KN ‘test sonucum ne?’ Tanı Demir eksikiği anemisi İşlem kolonoskopi 2. karşılama KN ‘test sonucum ne?’ Tanı Ca kolon İşlem sevk, danışmanlık 3. karşılaşma / 63
KN: yorgunluk yorgunluk Hb Ca kolon sevk, danışmanlık KN Tanı İşlem hissi’ A04 Tanı yorgunluk İşlem Hb 1. karşılaşma KN ‘test sonucum ne?’ Tanı Demir eksikiği anemisi İşlem kolonoskopi 2. karşılama KN ‘test sonucum ne?’ Tanı Ca kolon İşlem sevk, danışmanlık 3. karşılaşma / 63
Semptom (tanı): yorgunluk KN ‘Yorgunluk hissi’ A04 Tanı Yorgunluk A04 İşlem Hb 1. karşılaşma KN ‘test sonucum ne?’ Tanı Demir eksikiği anemisi İşlem kolonoskopi 2. karşılama KN ‘test sonucum ne?’ Tanı Ca kolon İşlem sevk, danışmanlık 3. karşılaşma / 63
İşlem: Hemoglobin testi KN ‘Yorgunluk hissi’ A04 Tanı Yorgunluk A04 İşlem Hb A34 1. karşılaşma KN ‘test sonucum ne?’ Tanı Demir eksikiği anemisi İşlem kolonoskopi 2. karşılama KN ‘test sonucum ne?’ Tanı Ca kolon İşlem sevk, danışmanlık 3. karşılaşma / 63
KN: Test sonucu talebi Hb A34 Ca kolon Yorgunluk A04 sevk, danışmanlık hissi’ A04 Tanı Yorgunluk A04 İşlem Hb A34 1. karşılaşma KN ‘test sonucum ne?’ A60 Tanı Demir eksikiği anemisi İşlem kolonoskopi 2. karşılama KN ‘test sonucum ne?’ Tanı Ca kolon İşlem sevk, danışmanlık 3. karşılaşma / 63
Yeni tanı: Fe eksikliği anemisi KN ‘Yorgunluk hissi’ A04 Tanı Yorgunluk A04 İşlem Hb A34 1. karşılaşma KN ‘test sonucum ne?’ A60 Tanı Demir eksikiği Anemisi B80 İşlem kolonoskopi 2. karşılama KN ‘test sonucum ne?’ Tanı Ca kolon İşlem sevk, danışmanlık 3. karşılaşma / 63
İşlem: Kolonoskopi Hb A34 Ca kolon Yorgunluk A04 sevk, danışmanlık KN ‘Yorgunluk hissi’ A04 Tanı Yorgunluk A04 İşlem Hb A34 1. karşılaşma KN ‘test sonucum ne?’ A60 Tanı Demir eksikiği Anemisi B80 İşlem Kolonoskopi D40 2. karşılama KN ‘test sonucum ne?’ Tanı Ca kolon İşlem sevk, danışmanlık 3. karşılaşma / 63
KN: Test sonucu alma Hb A34 Ca kolon Yorgunluk A04 sevk, danışmanlık hissi’ A04 Tanı Yorgunluk A04 İşlem Hb A34 1. karşılaşma KN ‘test sonucum ne?’ A60 Tanı Demir eksikiği Anemisi B80 İşlem Kolonoskopi D40 2. karşılama KN ‘test sonucum ne?’ D60 Tanı Ca kolon İşlem sevk, danışmanlık 3. karşılaşma / 63
KN: Test sonucu alma Hb A34 Yorgunluk A04 Ca kolon D75 sevk, hissi’ A04 Tanı Yorgunluk A04 İşlem Hb A34 1. karşılaşma KN ‘test sonucum ne?’ A60 Tanı Demir eksikiği Anemisi B80 İşlem Kolonoskopi D40 2. karşılama KN ‘test sonucum ne?’ D60 Tanı Ca kolon D75 İşlem sevk, danışmanlık 3. karşılaşma / 63
İşlem: Sevk ve danışmanlık KN ‘Yorgunluk hissi’ A04 Tanı Yorgunluk A04 İşlem Hb A34 1. karşılaşma KN ‘test sonucum ne?’ A60 Tanı Demir eksikiği Anemisi B80 İşlem Kolonoskopi D40 2. karşılama KN ‘test sonucum ne?’ D60 Tanı Ca kolon D75 İşlem Sevk D67, Danışmanlık D45 3. karşılaşma / 63
Grup çalışması Yönerge: İkişerli gruplara ayrılınız Sizlere verilen vaka raporlarını ve ICPC listelerini kullanarak hastaların karşılaşma nedenlerini Tanılarını ve Girişimleri kodlayınız Sonuçlarınızı sınıfta sununuz ve tartışınız. / 63
/ 63